Μαύρη λίστα - Νίκος Καββαδίας

Εἶναι κάτι μεσόκοποι καπεταναῖοι Ἐγγλέζοι,

ποὺ φάγανε τὰ νιάτα τους στὶς γέφυρες ἀπάνω,

σὲ βάρδιες ἐξαντλητικές, κοιτώντας τὰ φανάρια,

σὲ θεωρίες παράξενες γιὰ στίγματα, γιὰ μήκη,

ποὺ ὅλη στὸ νοῦ τους κλείσανε τὴ ναυτικὴ ἐπιστήμη.

Μὰ θὲς ἀπὸ τὴν κούραση ἢ ἀπ᾿ τὸ πολὺ ποὺ ἐπίναν

ἔπεσαν ἔξω, τὸ μεγάλο δίπλωμα τοὺς πῆραν,

στὴ «Μαύρη Λίστα» γράφτηκαν κι ἕνα χαρτὶ τοὺς δώσαν,

ἕνα χαρτὶ ποὺ δίνουνε μονάχα στοὺς λοστρόμους.

Καὶ τότε αὐτοί, ἀπὸ κούραση κι ἀπὸ πικρία γιομάτοι,

στὶς πολιτεῖες τους μείνανε καὶ δὲν ἑξαναφύγαν.

Ξέρω κάτι μεσόκοπους Ἐγγλέζους καπετάνιους,

ἀλκολικούς, μὲ τὶς χρυσὲς ποὺ σχίστηκαν στολές τους,

ποὺ ὅλη τὴ μέρα μὲς στὰ μπὰρ γυρίζουνε καὶ πίνουν,

τσίκλα μασᾶν, αἰσχρολογοῦν, φωνάζουν, φτύνουν χάμω,

μὰ σὰν βραδιάσει κι ἀρχινᾶν νὰ φεύγουν τὰ καράβια,

κάνοντας μέσα στὰ νερὰ τοῦ λιμανιοῦ μπρὸς πίσω,

βγαίνουν αὐτοὶ καὶ κρίνουνε μὲ πεῖσμα τὶς μανοῦβρες.

Πολλὲς φορὲς μαλώνουνε, παίζουν γροθιὲς καὶ βγάζουν

κάτι μαχαίρια ναυτικὰ τοῦ Σέφιλντ σκουριασμένα.

χτυπιοῦνται καὶ πεθαίνουνε πάνω σὲ μπάλες κάμποτ

ἢ σὲ τσουβάλια ἀπ᾿ τὸ Penang μπαχαρικὰ γιομάτα.

Ο ΑΣΤΟΣ ΚΑΙ Ο ΜΕΤΡΙΟΣ – ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΓΕΩΡΓΑΛΑΣ

1. Κάθε Μέτριος δεν είναι και Αστός. Όμως κάθε Αστός είναι και Μέτριος. Αυτό, βεβαίως, ισχύει, όχι μόνο για τους απλώς διεπόμενους από τη νοοτροπία του Αστού (υπεράνω όλων το κέρδος, συμφεροντολογία, ιδιοτέλεια, υπακοή στο κίνητρο των αναγκών, πάθος πλουτισμού, στενός ατομικισμός) αλλά και για όσους «πέτυχαν» σαν Αστοί, δηλαδή πρόκοψαν στο οικονομικό-επιχειρηματικό πεδίο.

2. Γιατί ο Αστός είναι Μέτριος, το ανέπτυξα στα προηγούμενα κεφάλαια. Εξήγησα ότι για να «επιτύχεις», με την αστική έννοια του όρου, πρέπει να διαθέτεις ορισμένες ικανότητες και επιτηδειότητες, πρακτικής κυρίως φύσεως, αλλά και να στερείσαι ανώτερων ιδιοτήτων (ευφυία, ήθος, ταλέντο, μόρφωση) και ενδιαφερόντων (πνευματικών, καλλιτεχνικών, επιστημονικών). Άρα δεν μπορεί να είσαι ούτε βλάκας ούτε τεμπέλης ούτε ανίκανος, αλλά δεν ανήκεις και στους ανώτερους ανθρώπους. Δεν είσαι μηδέν. Δεν είσαι όμως και Άριστος. Είσαι Μέτριος.

3. Ο Αστός θέλει παντού τους Μέτριους. Αυτούς προωθείκαι επιβάλλει σε όλους τους τομείς.

- Στην πολιτική διακρίνονται και «επιτυγχάνουν» όχι οι Άριστοι, αλλά οι Μέτριοι – διότι σ’αυτούς ο Αστός παρέχει την οικονομική και άλλη στήριξή του.

- Στις Ακαδημίες δεν μπαίνουν τα ανώτατα μυαλά και ταλέντα, αλλά τα μέτρια.

- Στον καλλιτεχνικό τομέα οι μεγάλοι αγνοούνται ή λοιδορούνται. Οι μέτριοι διαπρέπουν.

- Τα βραβεία κάθε είδους απονέμονται στους μέτριους. Το ίδιο και τα αξιώματα, οι τίτλοι, οι τιμές.

- Στο Στρατό οι ιδιοφυείς αποστρατεύονται προώρως.

Τελικώς σε όλες τις δημόσιες θέσεις, σε όλα τα αξιώματα, σε όλα τα λειτουργήματα, στις καλές τέχνες, όπως και στα γράμματα, στα μέσα μαζικής επικοινωνίας, όπως και στα πνευματικά ιδρύματα, κυριαρχούν οι Μέτριοι.

4. Ο Αστός επιβάλλει τους Μέτριους για τρεις κυρίως λόγους:

α. Του ταιριάζουν. Διότι και ο ίδιος είναι Μέτριος. Μπορεί να συνεννοείται μαζί τους, διότι μιλούν κοινή γλώσσα, έχουν κοινές αντιλήψεις, κοινές «αξίες».

β. Τον υπακούουν. Διότι δεν είναι αυτόφωτοι. Ξέρουν ή διαισθάνονται ότι δεν αξίζουν τα όσα απολαμβάνουν, ότι υπάρχουν οι καλύτεροί τους, που κρατούνται «εκτός». Γνωρίζουν ότι οι ίδιοι τους υποσκέλισαν, χάρη στην υποστήριξη που κάποιοι τους παρέσχαν. Και ότι, για να διατηρηθούν εκεί όπου παρ’ αξίαν έφθασαν, έχουν συνεχή ανάγκη αυτής της υποστηρίξεως. Άρα υποτάσσονται.

γ. Φοβάται τον Άριστο. Διότι αυτός είναι το «διαφορετικό» που ο Αστός δεν μπορεί να κατανοήσει και συνεπώς σαν άγνωστο τον τρομάζει. Είναι η «άλλη ποιότητα», που δεν υποκύπτει, δεν υποτάσσεται, δεν αναζητεί υποστήριξη, δεν υπηρετεί. Ο Άριστος έχει δικές του αρχές και αξίες. Επιδιώκει στόχους διαφορετικούς. Οι ενέργειές του είναι ανέλεγκτες έξωθεν. Άρα τρομερά επικίνδυνος.

5. Ο Μέτριος συνεπιφέρει τη μετριότητα. Τέτοιος είναι ο σύγχρονος («ελεύθερος» ή «κομμουνιστικός») αστικοποιημένος κόσμος – ο κόσμος μας. Ζούμε σ’ έναν κόσμο μετριότητας, κάτω από τη δεσποτεία των Μετρίων. Αξίζει, λοιπόν, τον κόπο να γνωρίσουμε καλύτερα τη δεσπόζουσα μορφή των καιρών μας: το Μέτριο.

Γεώργιος Κ. Γεωργαλάς

Άνοδος και Πτώση των Αστών

Εκδόσεις Σμυρνιωτάκης 1988

Χρόνοι και ημερομηνίες – Arthur E. Powell

Είναι λίγες και διαθέσιμες πληροφορίες που αφορούν στους χρόνους που καταλαμβάνουν οι Αλυσίδες, οι Περιστροφές, οι περίοδοι Σφαίρας και οι ίδιες οι Φυλές. Είναι λοιπόν δύσκολο έστω και να προσπαθήσουμε να υπολογίσουμε με ακρίβεια το μέγεθος αυτών των τεράστιων χρονικών περιόδων.

Στα ινδικά εσωτερικά βιβλία υπάρχουν ακριβή νούμερα, αλλά η Ε.Π. Μπλαβάτσκυ λέει πως δεν μπορούμε να τα εμπιστευόμαστε απόλυτα, γιατί εμπλέκονται και άλλες εσωτερικοί παράμετροι, τις οποίες οι συγγραφείς δεν λαμβάνουν υπόψη.

Αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες προς αυτή την κατεύθυνση, υπάρχει λόγος να υποθέσουμε πως η διάρκεια των Περιστροφών δεν είναι σταθερή, αλλά υπάρχουν ορισμένες οι οποίες είναι ταχύτερες από άλλες. Έγινε η υπόθεση πως αυτές που βρίσκονται μπροστά μας δεν θα είναι τόσο μακρές όσο αυτές που έχουμε περάσει. Αλλά και εδώ δεν έχουμε σίγουρες πληροφορίες και φαίνεται άχρηστο να κάνουμε υποθέσεις με τόσο ασαφή δεδομένα στη διάθεσή μας.

Μπορούμε πάντως να σημειώσουμε, σαν ένα γεγονός που ίσως θα ρίξει φως στο ζήτημα της διάρκειας των προηγουμένων και επομένων περιόδων στην εξέλιξη, ότι οι έρευνες έδειξάν πως, ενώ οι πρώτες αλλαγές στον άνθρωπο χρειαζόντουσαν μεγάλες χρονικές περιόδους, οι επόμενες αλλαγές που σχετίζονταν με την ανάπτυξη του πολιτισμού έγιναν πολύ γρηγορότερα. Ενώ η ανάπτυξη του πολιτισμού καταλαμβάνει μεγέθη της τάξεως των χιλιάδων χρόνων, οι πρώτες και πιο ριζικές αλλαγές μετριούνται σε μεγέθη της τάξης των εκατομμυρίων χρόνων. Για την ώρα δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα περισσότερο από το να εκθέσουμε τις λίγες δηλώσεις που έχουν κάνει οι διάφοροι συγγραφείς, και αυτό θα κάνουμε:

-Σύμφωνα με τα μυστικιστικά χρονικά, το Ηλιακό Σύστημα έχει πίσω του μια ζωή 1.955.884.703 χρόνων, δηλαδή σχεδόν 2 δισεκατομμύρια χρόνια.

-Λέγεται πως 300 εκατομμύρια χρόνια τα περάσαμε κατάτην τρέχουσα τέταρτη Περιστροφή στη Σφαίρα D (Γη).

-Οι Κύριοι της Αφροδίτης έφτασαν στη Γη περίπου 16 και μισό εκατομμύρια χρόνια πριν.

-Ο διαχωρισμός των φύλων στο τέλος της τρίτης Μητρικής Φυλής (της λεμουριανής) έγινε πριν 16 και 1/2 εκατομμύρια χρόνια. Αλλά αυτός ο διαχωρισμός ήταν μια μακρόχρονη διαδικασία, που κράτησε για περισσότερο από ένα εκατομμύριο χρόνια και συντελέστηκε σε διαφορετικές εποχές στα διάφορα μέρη του κόσμου.

-Η περίοδος που έχει δοθεί στη δική μας πέμπτη Φυλή (την αρία) είναι περίπου ένα εκατομμύριο χρόνια.

-850.000 χρόνια πέρασαν από τη βύθιση της τελευταίας μεγάλης νήσου, μέρους της Ηπείρου της Ατλαντίδας, που είναι η Ρούτα της τέταρτης Μητρικής Φυλής.

-Η μικρή νήσος της Νταΐτια (Daitya) καταστράφηκε περίπου 270.000 χρόνια πριν.

-Ο κατακλυσμός, πριν από τη βύθιση της Ποσειδωνίας, άρχισε το 75.025 π.Χ.

Η Μυστική Επιστήμη δίνει τα ακόλουθα στοιχεία:

Η Ε.Π. Μπλαβάτσκυ λέει πως τα προηγούμενα νούμερα είναι «εξωτερικά» και «αποδεκτά σε όλη την Ινδία, και συμπίπτουν με αυτά των μυστικών βιβλίων. Αυξάνουν δε αυτά τα νούμερα, όταν διαιρούνται προς έναν αριθμό εσωτερικών κύκλων, τα οποία ποτέ δεν αναφέρθηκαν στα λαϊκά βραχμανικά γραπτά... (Αυτά), και οι λεπτομέρειες που τους αφορούν, φυσικά ποτέ δεν δημοσιοποιήθηκαν».

Τώρα λέγεται πως βρισκόμαστε πολύ κοντά στο κλείσιμο του Κάλι Γιούγκα της Αρίας. Ο πίνακας δίνει μια σχηματική ιστορία της ζωικής και φυτικής ζωής στη Γη, μαζί με τις σύγχρονες γεωλογικές εποχές, κατά Χέκελ (Haeckel). Δύο άλλες στήλες δίνουν τις σύγχρονες φυλές και τους μεγάλους κατακλυσμούς που είναι γνωστοί στους μελετητές του αποκρυφισμού.

Arthur E. Powell

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΗΛΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΝΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΙΝΙΔΗΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΔΡΟΣ 2003

Σώμα, ουσία και προσωπικότητα – G. I. Gurdjieff

Όταν γεννιέται ένας άνθρωπος, γεννιούνται μαζί του τρεις χωριστές μηχανές, που συνεχίζουν να διαμορφώνονται μέχρι τον θάνατο του. Αυτές οι μηχανές δεν έχουν τίποτα το κοινό μεταξύ τους. Είναι το σώμα, η ουσία μας και η προσωπικότητά μας. Ο σχηματισμός τους δεν εξαρτάται κατά κανένα τρόπο από μας. Η μελλοντική ανάπτυξή τους, η ανάπτυξη της καθεμιάς ξεχωριστά, εξαρτάται από τα στοιχεία που διαθέτει ο άνθρωπος κι από τα στοιχεία που είναι γύρω του, όπως το περιβάλλον, οι περιστάσεις, οι γεωγραφικές συνθήκες και τα λοιπά.

Για το σώμα, τα στοιχεία αυτά είναι η κληρονομικότητα, οι γεωγραφικές συνθήκες, η τροφή και η κίνηση. Δεν επηρεάζουν την προσωπικότητα.

Η προσωπικότητα σχηματίζεται κατά τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου αποκλειστικά και μόνο, από όσα αυτός ακούει και διαβάζει.

Η ουσία είναι καθαρά συγκινησιακή. Αποτελείται από ό,τι παίρνει ο άνθρωπος με την κληρονομικότητα πριν από το σχηματισμό της προσωπικότητας, και αργότερα, από εκείνα μόνο τα συναισθήματα και τις αισθήσεις μέσα στα οποία ζει ο άνθρωπος. Αυτό που επακολουθεί εξαρτάται μόνο από τη μεταβολή.

Το σώμα λοιπόν αρχίζει να αναπτύσσεται σε κάθε άνθρωπο υποκειμενικά. Η ανάπτυξη και για τα τρία μέρη αρχίζει από τις πρώτες μέρες της ζωής του ανθρώπου. Και τα τρία αναπτύσσονται ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Έτσι μπορεί να συμβεί, λόγου χάρη το σώμα να αρχίζει τη ζωή του σε ευνοϊκές συνθήκες, σε υγιεινό έδαφος, με αποτέλεσμα να είναι γενναίο. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι η ουσία του ανθρώπου θα έχει αναγκαστικά τον ίδιο χαρακτήρα. Κάτω από τις ίδιες συνθήκες, η ουσία μπορεί να είναι δειλή και αδύνατη. Ένας άνθρωπος μπορεί να έχει ένα γενναίο σώμα και συγχρόνως η ουσία του να είναι δειλή. Δεν είναι απαραίτητο η ουσία να αναπτυχθεί παράλληλα με το σώμα. Ένας άνθρωπος μπορεί να είναι πολύ δυνατός και υγιής και ταυτόχρονα ντροπαλός σαν κουνέλι.

Το κέντρο βάρους του σώματος, η ψυχή του, είναι το κινητικό κέντρο. Το κέντρο βάρους της ουσίας είναι το συγκινησιακό κέντρο, και το κέντρο βάρους της προσωπικότητας είναι το κέντρο της σκέψης. Η ψυχή της ουσίας είναι το συγκινησιακό κέντρο. Ακριβώς όπως ένας άνθρωπος μπορεί να έχει ένα υγιές σώμα και μια ουσία δειλή, έτσι και η προσωπικότητα μπορεί να είναι τολμηρή, ενώ η ουσία ντροπαλή. Πάρτε για παράδειγμα έναν άνθρωπο με κοινή λογική. Έχει μελετήσει και γνωρίζει, ότι μπορεί να του δημιουργηθούν παραισθήσεις. Ξέρει ότι δεν μπορεί να είναι πραγματικές. Έτσι η προσωπικότητά του δεν τις φοβάται, αλλά η ουσία του φοβάται. Όταν βλέπει η ουσία του ένα τέτοιο φαινόμενο, δεν μπορεί ν’ αποφύγει τον φόβο. Η ανάπτυξη του ενός κέντρου δεν εξαρτάται από την ανάπτυξη ενός άλλου, και ένα κέντρο δεν μπορεί να μεταφέρει τα αποτελέσματά του στο άλλο.

Είναι αδύνατο να πούμε θετικά ότι ένας άνθρωπος είναι τέτοιος ή αλλιώτικος. Το ένα κέντρο του μπορεί να είναι δυνατό, το άλλο δειλό. Το ένα καλό, το άλλο κακό. Το ένα μπορεί να είναι ευαίσθητο, το άλλο πολύ χονδροειδές. Το ένα δίνει εύκολα, το άλλο δεν δίνει εύκολα ή είναι τελείως ανίκανο να δώσει. Έτσι είναι αδύνατο να πούμε: καλός, γενναίος, δυνατός ή κακός.

Όπως έχουμε πει, κάθε μια από τις τρεις μηχανές αντιπροσωπεύει με τον τρόπο της την αλυσίδα ολόκληρη, το σύστημα ολόκληρο στη σχέση του με την πρώτη, τη δεύτερη και την τρίτη. Κάθε μηχανή είναι πολύ πολύπλοκη, αλλά μπαίνει σε κίνηση με πολύ απλό τρόπο. Όσο πιο περίπλοκα είναι τα μέρη της μηχανής, τόσο λιγότεροι μοχλοί υπάρχουν. Κάθε ανθρώπινη μηχανή είναι πολύπλοκη, αλλά ο αριθμός των μοχλών σε κάθε μια ξεχωριστά μπορεί να διαφέρει – άλλες έχουν πολλούς μοχλούς άλλες λιγότερους.

Στη διάρκεια της ζωής, μια μηχανή μπορεί να σχηματίσει πολλούς μοχλούς για να μπαίνει σε κίνηση, ενώ κάποια άλλη, μπαίνει σε κίνηση με λιγότερους. Ο χρόνος για το σχηματισμό των μοχλών είναι περιορισμένος. Κι αυτός ο χρόνος με τη σειρά του εξαρτάται από την κληρονομικότητα και τις γεωγραφικές συνθήκες. Κατά μέσο όρο νέοι μοχλοί σχηματίζονται μέχρι την ηλικία των 7 ή 8 ετών αργότερα μέχρι την ηλικία 14 ή 15 είναι δυνατό ν’ αλλάξουν μετά όμως την ηλικία των 16 ή 17 ετών οι μοχλοί ούτε σχηματίζονται ούτε αλλάζουν. Έτσι αργότερα στη ζωή ενεργούν μόνο οι μοχλοί που έχουν ήδη σχηματιστεί. Έτσι είναι τα πράγματα στη συνηθισμένη κανονική ζωή, είτε το θέλουμε είτε όχι. Αυτό ισχύει ακόμα και για την ικανότητα μάθησης του ανθρώπου. Μπορούμε να μάθουμε νέα πράγματα μόνο μέχρι την ηλικία των 17 ετών. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε αργότερα είναι να μάθουμε σε εισαγωγικά, δηλαδή να ξανανακατέψουμε τα παλιά. Στην αρχή αυτό φαίνεται δύσκολο να το καταλάβει κανείς.

Το κάθε άτομο με τους μοχλούς του εξαρτάται από την κληρονομικότητά του και τη θέση, τον κοινωνικό κύκλο και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γεννήθηκε και μεγάλωσε. Οι διεργασίες και των τριών κέντρων, ή ψυχών, είναι όμοιες. Η κατασκευή τους είναι διαφορετική, αλλά οι εκδηλώσεις τους είναι οι ίδιες.

Ας πάρουμε το παράδειγμα του σώματος, τη μηχανή που μας είναι πιο προσιτή.

Όταν ο άνθρωπος γεννιέται το μυαλό του είναι παρθένο. Είναι σαν άγραφος δίσκος γραμμοφώνου. Έχει την ικανότητα να εγγράψει το καθετί. Στην αρχή και μέχρι τους τρεις μήνες, είναι πολύ ευαίσθητος. Μετά τους τρεις μήνες είναι λιγότερο. Μετά από ένα χρόνο είναι ακόμα λιγότερο. Στην αρχή μπορεί να γίνει αντιληπτός ακόμα και ο ήχος μιας αναπνοής. Μια εβδομάδα αργότερα είναι ζήτημα ακόμα και αν μπορούμε να ακούσουμε ένα ψιθύρισμα. Το ίδιο συμβαίνει και με τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Στην αρχή είναι πολύ δεκτικός και κάθε νέα κίνηση καταγράφεται. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι ένας άνθρωπος μπορεί να έχει πολλές στάσεις, κάποιος άλλος λιγότερες. Για παράδειγμα ένας άνθρωπος μπορεί ν’ αποκτήσει 55 στάσεις ενόσω διαρκεί η δυνατότητα καταγραφής τους, ενώ ένας άλλος, που ζει με τις ίδιες συνθήκες, μπορεί ν’ αποκτήσει 250. Αυτοί οι μοχλοί, αυτές οι στάσεις, σχηματίζονται σε κάθε κέντρο σύμφωνα με τους ίδιους νόμους και παραμένουν εκεί για όλη τη ζωή του ανθρώπου. Η διαφορά ανάμεσα σε αυτές τις στάσεις είναι μόνο στον τρόπο που έχουν καταγραφεί. Πάρτε για παράδειγμα τις στάσεις του κινητικού κέντρου. Στον κάθε άνθρωπο σχηματίζονται στάσεις μέχρι κάποιο ορισμένο χρόνο. Μετά σταματά ο σχηματισμός τους, αλλά αυτές που έχουν σχηματιστεί παραμένουν μέχρι τον θάνατό του. Ο αριθμός τους είναι περιορισμένος, έτσι οτιδήποτε κάνει ο άνθρωπος, θα χρησιμοποιήσει αυτές τις ίδιες στάσεις. Αν επιθυμεί να παίξει τον έναν ή τον άλλο ρόλο, θα χρησιμοποιήσει ένα συνδυασμό στάσεων που έχει ήδη, γιατί δεν πρόκειται ποτέ να αποκτήσει άλλες. Στην καθημερινή ζωή δεν μπορεί να υπάρξουν νέες στάσεις, ακόμα κι αν κανείς επιθυμεί να κάνει τον ηθοποιό, η θέση του θα είναι από την άποψη αυτή η ίδια.

Η διαφορά ανάμεσα στον ύπνο και στον ξύπνιο του σώματος, είναι ότι ένα εξωτερικό ερέθισμα την ώρα του ύπνου δε διεγείρει, δεν παράγει συνειρμούς στον αντίστοιχο εγκέφαλο.

Ας πούμε ότι ένας άνθρωπος είναι κουρασμένος. Δίνεται ο πρώτος ερεθισμός. Κάποιος μοχλός αρχίζει να κινείται μηχανικά. Εξίσου μηχανικά ακουμπά έναν άλλο μοχλό και τον θέτει σε κίνηση. Αυτός ο μοχλός σπρώχνει έναν τρίτο, ο τρίτος έναν τέταρτο κ.ο.κ. Αυτό είναι που ονομάζουμε συνειρμούς του σώματος. Οι άλλες μηχανές έχουν επίσης στάσεις και μπαίνουν σε κίνηση κατά τον ίδιο τρόπο.

Εκτός από τις κεντρικές μηχανές, που εργάζονται ανεξάρτητα – σώμα, προσωπικότητα και ουσία – έχουμε επίσης εκδηλώσεις άψυχες, που συμβαίνουν έξω από τα κέντρα. Για να το καταλάβουμε αυτό, είναι πολύ σημαντικό να σημειώσουμε ότι χωρίζουμε τις στάσεις του σώματος και του συναισθήματος σε δύο είδη: 1) άμεσες εκδηλώσεις από οποιοδήποτε κέντρο και 2) καθαρά μηχανικές εκδηλώσεις που δημιουργούνται έξω από τα κέντρα. Για παράδειγμα, η κίνηση για να σηκώσω το χέρι μου αρχίζει από το κέντρο. Σε κάποιον άλλο άνθρωπο όμως, μπορεί να αρχίσει έξω απ’ το κέντρο. Ας υποθέσουμε ότι μια παρόμοια διαδικασία συμβαίνει στο συγκινησιακό κέντρο, όπως χαρά, λύπη, ενόχληση, ζήλια. Κάποτε μια ισχυρή στάση, μπορεί να συνέπεσε με μια απ’ αυτές τις συγκινησιακές στάσεις και οι δύο στάσεις μαζί δημιούργησαν έτσι μια νέα μηχανική στάση. Αυτό συμβαίνει ανεξάρτητα από τα κέντρα, μηχανικά.

Όταν μίλησα για μηχανές, ονόμασα φυσιολογική εργασία την εκδήλωση ενός ανθρώπου που συμπεριλαμβάνει και τα τρία κέντρα μαζί. Αυτό είναι η εκδήλωση ενός ανθρώπου. Εξαιτίας όμως της ανώμαλης ζωής, μερικοί άνθρωποι έχουν άλλους μοχλούς, που σχηματίστηκαν έξω από τα κέντρα και οι οποίοι προκαλούν κίνηση ανεξάρτητα απ’ την ψυχή. Η κίνηση αυτή μπορεί να είναι στη σάρκα, στους μυς, οπουδήποτε.

Οι κινήσεις, οι εκδηλώσεις, οι αντιλήψεις των διαφόρων κέντρων είναι εκδηλώσεις των κέντρων αλλά όχι του ανθρώπου, αν λάβουμε υπόψη μας ότι ο άνθρωπος αποτελείται από τρία κέντρα. Η δυνατότητα να αισθανθεί χαρά, λύπη, κρύο, ζέστη, πείνα, κούραση βρίσκεται σε κάθε κέντρο. Αυτές οι στάσεις υπάρχουν σε κάθε κέντρο και μπορεί να είναι μικρές ή μεγάλες και διαφορετικές σε ποιότητα. Θα μιλήσουμε αργότερα για το πώς συμβαίνει αυτό χωριστά σε κάθε κέντρο και πώς να αναγνωρίζουμε σε ποιο κέντρο ανήκει η κάθε μία. Για την ώρα πρέπει να λάβετε υπόψη σας και να συνειδητοποιήσετε ένα πράγμα: Θα πρέπει να μάθετε να διακρίνετε τις εκδηλώσεις του ανθρώπου, από τις εκδηλώσεις των κέντρων. Όταν ο κόσμος μιλά για κάποιον, λέει ότι αυτός είναι ο Γιάννης ή ο Κίμωνας. Είμαστε συνηθισμένοι να λέμε «αυτός». Θα πρέπει όμως να συνηθίσουμε να λέμε «αυτός», με την έννοια αυτός σαν σώμα, αυτός σαν ουσία, αυτός σαν προσωπικότητα.

Ας υποθέσουμε ότι σε μια δεδομένη περίπτωση εκφράζουν την ουσία σαν 3 μονάδες – το 3 αντιπροσωπεύει τον αριθμό των στάσεων. Στην περίπτωση του σώματος αυτού του ανθρώπου ο αριθμός είναι 4. Το κεφάλι αντιπροσωπεύεται με το β. Έτσι όταν μιλάμε για το 6 δεν αναφερόμαστε σε όλο τον άνθρωπο. Πρέπει να τον αξιολογήσουμε με 13, γιατί οι εκδηλώσεις του, η αντίληψή του είναι 13. Όταν είναι μόνο το κεφάλι θα ήταν 6. Αυτό που έχει σημασία είναι να αξιολογηθεί σαν σύνολο με το 13 και όχι μόνο με το 6. Το σύνολο είναι εκείνο που τον καθορίζει. Ένας άνθρωπος θα πρέπει να είναι ικανός να δώσει ένα σύνολο 30 για όλα μαζί. Αυτός ο αριθμός μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν το κάθε κέντρο μπορεί να δώσει έναν ορισμένο αριθμό αντίστοιχα π.χ. 12+10+8. Ας υποθέσουμε ότι αυτός ο αριθμός 30 παριστάνει την εκδήλωση ενός ανθρώπου, ενός οικογενειάρχη. Αν βρούμε ότι ένα κέντρο πρέπει να δώσει αναγκαστικά 12, θα πρέπει να περιέχει ορισμένες αντίστοιχες στάσεις που θα παράγουν το 12. Αν λείπει μια μονάδα και δίνει μόνο 11, δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί το 30. Αν υπάρχει ένα σύνολο 29 μόνο, τότε δεν πρόκειται για άνθρωπο, αν αποκαλέσουμε άνθρωπο αυτόν που έχει σύνολο 30.

Όταν μιλήσαμε για τα κέντρα και για την αρμονική ανάπτυξη των κέντρων, εννοούσαμε ότι για να γίνει κανείς τέτοιος άνθρωπος, να μπορεί να παράγει αυτό που λέγαμε, είναι απαραίτητα τα ακόλουθα. Στην αρχή είπαμε ότι τα κέντρα μας σχηματίζονται ανεξάρτητα το ένα απ’ το άλλο και δεν έχουν τίποτα κοινό μεταξύ τους. Θα πρέπει όμως να υπάρχει ένας συσχετισμός μεταξύ τους, γιατί το άθροισμα των εκδηλώσεων μπορεί να επιτευχθεί μόνο απ’ τα τρία μαζί, κι όχι μόνο από το ένα. Αν το 30 είναι στα σωστά μια αληθινή εκδήλωση του ανθρώπου και αυτό το 30 παράγεται από τρία κέντρα σε έναν αντίστοιχο συσχετισμό, τότε είναι επιτακτικό να είναι τα κέντρα συσχετισμένα. Θα έπρεπε να είναι έτσι, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι. Το κάθε κέντρο είναι χωριστό (μιλώ για τους παρόντες), δεν έχουν μεταξύ τους την κατάλληλη σχέση, κι έτσι δεν είναι εναρμονισμένα.

Ο ένας έχει πολλές στάσεις στο ένα κέντρο, ο άλλος στο άλλο. Αν πάρουμε κάθε τύπο χωριστά το σύνολο του καθενός θα είναι διαφορετικό. Αν θα έπρεπε, σύμφωνα με την αρχή να είναι 12, 10 και 8, αλλά εκεί υπάρχει μόνο 10 και 8 και αντί για το 12 έχουμε 0, το αποτέλεσμα είναι 18 και όχι 30.

Ας πάρουμε κάτι χειροπιαστό, ας πούμε το ψωμί. Απαιτεί μια ορισμένη αναλογία από αλεύρι νερό και φωτιά. Είναι ψωμί μόνο όταν τα συστατικά είναι στη σωστή αναλογία. Κατά τον ίδιο τρόπο ο άνθρωπος, για να πετύχει τον αριθμό 30, η κάθε πηγή πρέπει να συνεισφέρει μια αντίστοιχη ποιότητα και ποσότητα. Αν ο Ζ. έχει πολύ αλεύρι, δηλαδή φυσικές στάσεις, αλλά δεν έχει νερό ή φωτιά τότε είναι απλώς αλεύρι και όχι ένα άτομο, όχι ψωμί. Η Ο. παράγει νερό (συναίσθημα) και έχει πολλές στάσεις. Ψωμί όμως δε γίνεται απ’ το νερό – πάλι δεν αξίζει τίποτα. Η θάλασσα είναι γεμάτη νερό. Ο Α. έχει πολύ φωτιά αλλά δεν έχει αλεύρι ή νερό και πάλι δεν αξίζει τίποτα. Αν μπορούσαν να μπουν μαζί, το αποτέλεσμα θα ήταν 30 – ένα άτομο. Όπως είναι, είναι μόνο κομμάτια κρέας. Τα τρία όμως κομμάτια μαζί, θα έδιναν σαν εκδήλωση το 30. Θα μπορούσε αυτή να πει «Εγώ»; Θα έπρεπε να πει «Εμείς» και όχι «Εγώ». Αυτή παράγει νερό, κι όμως λέει «Εγώ». Κάθε μια απ’ αυτές τις τρεις μηχανές είναι σαν να ήταν ένας άνθρωπος. Κι οι τρεις ταιριάζουν η μια μέσα στην άλλη. Ο άνθρωπος αποτελείται από τρεις ανθρώπους. Ο καθένας έχει ένα διαφορετικό χαρακτήρα, διαφορετική φύση και υποφέρει από έλλειψη επικοινωνίας με τους άλλους. Ο σκοπός μας είναι να τους οργανώσουμε και πριν σκεφτούμε για μια εκδήλωση που να αξίζει 30, ας σταματήσουμε για να δούμε συνειδητά ότι αυτές οι τρεις μηχανές μας πραγματικά δεν είναι εναρμονισμένες. Δε γνωρίζονται μεταξύ τους. Όχι μόνο δεν ακούει η μία την άλλη, αλλά αν η μια απ’ αυτές ικετεύει και παρακαλεί την άλλη να κάνει κάτι, κάτι που ξέρει πως πρέπει να γίνει, η άλλη είτε δεν μπορεί είτε δε θέλει να το κάνει.

Επειδή είναι αργά, θα πρέπει να αφήσουμε τα υπόλοιπα για κάποια άλλη φορά. Μέχρι τότε ίσως μάθετε να ενεργείτε!

ΑΜΕΡΙΚΗ, 29 ΜΑΡΤΙΟΥ 1924

G. I. Gurdjieff

Ο ΓΚΟΥΡΤΖΙΕΦ ΜΙΛΑ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ

(ΑΠΌΨΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΙΔΡΥΜΑ ΓΚΟΥΡΤΖΙΕΦ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΥΡΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ 1985

Η ΙΝΔΟΥΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ – TITUS BURCKHARDT

Η Ινδουιστική αρχιτεκτονική έχει την τάση να αναπτύσσει τους κάθετους άξονες σε συμπαγείς μάζες με λεπτομερή περιγράμματα. Από την άλλη πλευρά δίνει έμφαση στις οριζόντιες γραμμές, καθώς τις χειρίζεται με τρόπο που να ανακαλούν την εικόνα μιας υδάτινης επιφάνειας. Αυτό συμβαίνει γιατί η κάθετος αντιστοιχεί στην οντολογική ενότητα, την ουσία, η οποία είναι εσώτερη και υπερβατική, ενώ αντίθετα η οριζόντια συμβολίζει το επίπεδο της ύπαρξης. Η επανάληψη της οριζόντιας, με τη βοήθεια μιας ογκώδους κατασκευής που τη συνθέτουν διαδοχικά στρώματα, υποδεικνύει την απροσδιόριστη πολλαπλότητα των βαθμίδων της Ύπαρξης, μια πολλαπλότητα η οποία, κατά μία έννοια, απεικονίζει τη Θεία Απειρότητα. Ο Ινδουισμός είναι θα λέγαμε στοιχειωμένος από τη νοσταλγία του Απείρου, το οποίο συλλαμβάνει τόσο απολύτως, στη διάστασή του ως αδιαφοροποίητη πληρότητα, όσο και σχετικώς, ως τον ανεξάντλητο πλούτο των δυνατοτήτων που έχει για να εκδηλωθεί. Αυτή είναι η πνευματική θεμελίωση της ποικιλίας των μορφών η οποία προσδίδει στην Ινδουιστική τέχνη, παρά την απλότητα των βασικών της θεμάτων, κάτι από την υπεράφθονη φύση του παρθένου δάσους.

Ο ίδιος πλουραλισμός μορφών χαρακτηρίζει έντονα και τον γλυπτό διάκοσμο. Γίνεται εμφανής στα αγάλματα των ντέβας με τα πολλαπλά μέλη, στους συνδυασμούς ανθρωπόμορφων και ζωόμορφων σχημάτων, σε όλο τον πρωτογενή πλούτο που – στα μάτια της Δύσης – κυμαίνεται μεταξύ της ομορφιάς και της τερατωδίας. Στην πραγματικότητα, μια τέτοια μεταμόρφωση του ανθρωπίνου σώματος, το οποίο μοιάζει σχεδόν με έναν πολύμορφο οργανισμό όπως ένα φυτό ή ένα θαλάσσιο κήτος, έχει σκοπό τη «διάλυση» κάθε επιβεβαίωσης του εγώ σε έναν παγκόσμιο και απροσδιόριστο ρυθμό. Αυτός ο ρυθμός είναι το παιχνίδι (Λίλα) του Απείρου, το οποίο εκδηλώνεται μέσω της ανεξάντλητης δύναμης της Μάγυα του.

Η Μάγυα αντιπροσωπεύει την παραγωγική ή μητρική διάσταση του Απείρου, και η δύναμη της είναι γενναιόδωρη, καθώς φέρνει στη ζωή τα εφήμερα όντα και τα προστατεύει, θεραπεύοντας συνάμα κάθε ανισορροπία μέσα στην άμερτρη ευρύτητά της. Όμως είναι ανηλεής στη μαγική της διάσταση, η οποία οδηγεί τα όντα στον αδυσώπητο κύκλο της ύπαρξης. Η διττή φύση της συμβολίζεται στην εικονογραφία του Ινδουιστικού ναού από την πρωτεϊκή μάσκα της Κάλα-μούκα ή Κίρτι-μούκα, η οποία στεφανώνει τα αψιδώματα των θυρών και των κοιλωμάτων στους τοίχους. Η μάσκα αυτή είναι ένας συνδυασμός λιονταριού και θαλασσίου τέρατος. Δεν έχει κάτω σαγόνι, δίνοντας έτσι την εντύπωση κρανίου κρεμασμένου σαν τρόπαιο, όμως τα χαρακτηριστικά της τα διαπνέει μιά ισχυρή ένταση. Τα ρουθούνια της φυσάνε άγρια, ενώ από το στόμα της βγαίνουν δελφίνια (μακάρας) και γιρλάντες οι οποίες κρέμονται μεταξύ των στηριγμάτων των αψίδων. Είναι το «ένδοξο» και φρικαλέο πρόσωπο της Θεότητας, θεωρουμένης ως πηγής της ζωής και του θανάτου. Το θείο αίνιγμα, η αιτία αυτού του αληθινού και συνάμα απατηλού κόσμου, κρύβεται πίσω από τη μάσκα της Γοργόνας: το Απόλυτο, φέρνοντας τον κόσμο αυτό στο φως, αποκαλύπτεται και συγχρόνως κρύβεται. Εμφυσά στα όντα την ύπαρξη, όμως συγχρόνως τους στερεί τη δυνατότητα να Το αντικρύσουν.(1)

Σε άλλους χώρους οι δύο διαστάσεις της θεϊκής Μάγυα παριστάνονται χωριστά: οι λέαινες και οι λεόγριφοι που πηδούν γύρω από τις κολώνες και τις κόγχες συμβολίζουν την καταστρεπτική της διάσταση, ενώ οι νέες γυναίκες με την ουράνια ομορφιά ενσαρκώνουν την ευεργετική της διάσταση.

Η Ινδουιστική τέχνη ξεπερνά την Ελληνική όσον αφορά στον εκθειασμό της γυναικείας ομορφιάς. Το πνευματικό ιδεώδες της Ελληνικής τέχνης, το οποίο σταδιακά τείνει να εκλάβει έναν καθαρά ανθρώπινο χαρακτήρα, είναι ο κόσμος όπως αντιτίθεται στην αοριστία του χάους, και ως εκ τούτου ταυτίζεται με την ομορφιά του αρσενικού σώματος με τις σαφώς αρθρωμένες αναλογίες του. Η ρέουσα και ενιαία ομορφιά του θηλυκού σώματος, ο πλούτος που αλλού αχνοφαίνεται κι αλλού βγαίνει σε όλη του την πολυμορφία, όπως ο πλούτος της θάλασσας, όλα αυτά λείπουν από την Ελληνική τέχνη, τουλάχιστον στο επίπεδο της διάνοιας. Ο Ελληνισμός αρκείται στο να δεχθεί το Άπειρο, το οποίο συγχέει με το απροσδιόριστο. Καθόσον δεν προχωρά στη σύλληψη της Υπερβατικής Απειρότητας, του διαφεύγει το επίπεδο της Πρακρίτι, ο ανεξάντλητος ωκεανός των μορφών. Μόνο κατά την περίοδο της παρακμής της αρχίζει η Ελληνική τέχνη να ανοίγεται στην «ά-λογη» ομορφιά του θηλυκού σώματος, απομακρυνόμενη έτσι από το έθος της. Αντίθετα, στην Ινδουιστική τέχνη το θηλυκό σώμα εμφανίζεται σαν μια αθώα και αυθόρμητη εκδήλωση του παγκόσμιου ρυθμού, σαν κύμα του πρωταρχικού ωκεανού ή σαν λουλούδι του δέντρου του κόσμου.

Αυτή η αθώα ομορφιά περιβάλλει επίσης τις παραστάσεις σεξουαλικής ένωσης που κοσμούν του Ινδουιστικούς ναούς. Στην πιο βαθιά τους σημασία εκφράζουν την κατάσταση της πνευματικής ένωσης, την έκσταση μέσα στην οποία αίρονται τα όρια μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου, εσωτερικού και εξωτερικού. Συγχρόνως συμβολίζουν τη συμπληρωματικότητα των κοσμικών πόλων, του ενεργητικού και του παθητικού.

Η Ινδουιστική γλυπτική αφομοιώνει χωρίς προσπάθεια και χωρίς να χάσει την πνευματική της ενότητα, μέσα τα οποία αλλού θα μπορούσαν να οδηγήσουν στον νατουραλισμό. Μεταμορφώνει και τη φιληδονία ακόμη, ικανοποιώντας την με πνευματική γνώση, όπως αυτή εκφράζεται με την πλαστική ένταση των επιφανειών οι οποίες, σαν τις επιφάνειες της καμπάνας, μοιάζουν να σχεδιάζονται έτσι ώστε να βγάζουν διαυγείς ήχους. Αυτή η ποιότητα του έργου είναι καρπός μιας τελετουργικής μεθόδου κατά την οποία ο γλύπτης αγγίζει το δικό του σώμα, από το κεφάλι μέχρι τα πόδια, με σκοπό να διευρύνει τη συνείδησή του ως τα έσχατα όρια της ψυχο-σωματικής ζωής, με απώτερο στόχο την ένωση με το πνεύμα.(2)

Από την άλλη πλευρά, η σωματική συνείδηση, η οποία απεικονίζεται στον γλυπτό διάκοσμο, μεταλλάσεται από τον ιερό χορό. Ο Ινδουιστής γλύπτης γνωρίζει τους νόμους του τελετουργικού χορού, για τον λόγο ότι αποτελεί την πρώτη από τις παραστατικές τέχνες, καθώς με τον χορό λειτουργεί ο ίδιος ο άνθρωπος. Έτσι η γλυπτική σχετίζεται με δύο ριζικά διαφορετικές τέχνες: ως τεχνουργία, μέσω της τεχνικής της σχετίζεται με την αρχιτεκτονική, η οποία είναι ουσιαστικά στατική και μετασχηματίζει τον χρόνο σε χώρο, ενώ αντίθετα ο χορός μετασχηματίζει τον χώρο σε χρόνο, καθώς τον απορροφά στη συνέχεια του ρυθμού. Έτσι δεν προκαλεί έκπληξη ότι αυτοί οι δύο πόλοι της Ινδουιστικής τέχνης, η γλυπτική και ο χορός, έχουν γεννήσει από κοινού τον τελειότερο ίσως καρπό της Ινδουιστικής τέχνης, την εικόνα που παριστάνει τον Σίβα να χορεύει.

Ο χορός του Σίβα εκφράζει συγχρόνως τη γένεση, τη διατήρηση και την καταστροφή του κόσμου, θεωρούμενες ως φάσεις της μόνιμης δραστηριότητας του Θεού. Ο Σίβα είναι ο «Κύριος του Χορού» (Ναταράγια). Ο ίδιος αποκάλυψε τις αρχές του ιερού χορού στον σοφό Μπαραταμούνι, ο οποίος τις κωδικοποίησε στη Μπαράτα-Νάτυα-Σάστρα.(3)

Οι στατικοί νόμοι της γλυπτικής και του ρυθμού του χορού συνδυάζονται τέλεια στο κλασσικό άγαλμα του Σίβα που χορεύει. Η κίνηση συλλαμβάνεται ως περιστροφή γύρω από έναν ακίνητο άξονα. Με τη διάσπασή της σε τέσσερις τυπικές φιγούρες, οι οποίες ακολουθούν η μιά την άλλη με τη μορφή φάσεων, αναπαύεται θα λέγαμε στην ευρύτητά της. Σε καμμιά περίπτωση δεν θα τη χαρακτηρίζαμε αυστηρή, όμως ο ρυθμός της ακολουθεί μια στατική φόρμουλα, όπως οι κυματισμοί ενός υγρού μέσα σε δοχείο. Ο χρόνος ενσωματώνεται στο άχρονο. Τα μέλη του θεού διευθετούνται με τέτοιο τρόπο ώστε ο προσκυνητής που αντικρύζει μετωπικά το άγαλμα συλλαμβάνει όλες τις μορφές με μια ματιά: εμπεριέχονται στο επίπεδο του διάπυρο κύκλου, συμβόλου της Πρακρίτι, χωρίς να βλάπτεται καθόλου η δυναμική των λεπτομερειών τους. Αντιθέτως, από όποια πλευρά κι αν αντικρύζει κανείς το άγαλμα, η στατική του ισορροπία παραμένει τέλεια, όπως αυτή του δέντρου που απλώνεται στον χώρο. Η πλαστική ακρίβεια της λεπτομέρειας συνάδει με την απρόσκοπτη συνέχεια των χειρονομιών.

Ο Σίβα χορεύει πάνω στον τιθασευμένο δαίμονα της χαοτικής ύλης. Στο δεξί ακραίο χέρι κρατά το τύμπανο, το χτύπημα του οποίου αντιστοιχεί στη δημιουργική πράξη. Με τη χειρονομία του υπερυψωμένου αριστερού χεριού του αναγγέλει την ειρήνη, προστατεύοντας ό,τι έχει δημιουργήσει. Το χαμηλότερο χέρι δείχνει το πόδι το οποίο υψώνεται από το έδαφος, δείγμα της αποδέσμευσης. Στο ακραίο αριστερό χέρι φέρει τη φλόγα η οποία θα καταστρέψει τον κόσμο.(4)

Οι εικόνες του Σίβα που χορεύει, άλλοτε δείχνουν τις ιδιότητες ενός Θεού, άλλοτε ενός ασκητή και άλλοτε τις ιδιότητες και των δύο, γιατί ο Θεός υφίσταται πέρα από κάθε μορφή. Παίρνει μορφή μόνο όταν πρόκειται να γίνει το θύμα του ίδιου Του του Εαυτού.

_________________________

1. Η Κάλα-μούκα είναι επίσης το πρόσωπο του Ραού, του δαίμονα της έκλειψης. Βλ. Ananda Coomaraswamy, The Face of Glory, (SwayamatrinnaQ Janua Coeli, στο Zalmoxsis, II, 1939)

2. Αυτό δεν είναι άσχετο με το νόημα της «στερέωσης» στην αλχημεία.

3. Η «ουράνια»προέλευση του Ινδουιστικού χορού αποδεικνύεται εμμέσως από την εξάπλωση του ανά τους αιώνες. Με μια μορφή προσαρμοσμένη στον Βουδισμό επηρέασε το χορογραφικό ύφος του Θιβέτ και όλης της Άπω Ανατολής, της Ιαπωνίας συμπεριλαμβανομένης. Στην Ιάβα επιβίωσε και μετά από τον προσηλυτισμό του νησιού στο Ισλάμ. Και μέσω του τσιγγάνικου χορού φαίνεται πως έχει βάλει τη σφραγίδα του ακόμα και στον Ισπανικό χορό.

4. Βλ. Ananda Coomaraswamy, The Dance of Shiva, London, Peter Owen, 1958

Titus Bucckhardt

Η Ιερή Τέχνη σε Ανατολή & Δύση

Αρχές και Μέθοδοι

Μετάφραση: Παναγιώτης Σουλτάνης

Εκδόσεις Πεμπτουσία 1991

ΞΕΠΟΥΛΗΜΑ - Arthur Rimbaud

Για πούλημα αυτό που οι Εβραίοι δεν έχουν πουλήσει, αυτό που ούτε η αρετή ούτε το έγκλημα το έχουν δοκιμάσει, αυτό που το αγνοούν ο καταραμένος έρωτας και η σατανική αγαθότητα των μαζών, αυτό που ούτε ο χρόνος ούτε η επιστήμη το έχουν αναγνωρίσει.

Οι φωνές που ξαναϊδρύονται, η αδελφική έγερση όλων των ενεργειών χορικών και ορχηστρικών και οι ακαριαίες τους εφαρμογές, η ευκαιρία, μοναδική, να ελευθερώσουμε τις αισθήσεις μας!

Για πούλημα τα κορμιά χωρίς τιμή, απ’ όλες τι ράτσες, απ’ όλο τον κόσμο, από κάθε φύλο, από κάθε καταγωγή! Τα πλούτη αναβλύζουν σε κάθε βάδισμα! Ξεπούλημα των διαμαντιών χωρίς εξέταση!

Για πούλημα η αναρχία για τις μάζες, η ακατάβλητη ευχαρίστηση για τους ανώτερους ερασιτέχνες, ο αποτρόπαιος θάνατος για τους πιστούς και για τους εραστές!

Για πούλημα οι κατοικίες και οι μεταναστεύσεις, σπορ, μαγείες και άριστες ανέσεις, και ο θόρυβος, η κίνηση και το μέλλον που φτιάχνουν!

Για πούλημα οι εφαρμογές των υπολογισμών και τα πρωτοφανή άλματα της αρμονίας. Τα ευρήματα και οι φιλύποπτες εκφράσεις, άμεση παράδοση.

Εξόρμηση παράλογη κι απέραντη στις αφανείς λαμπρότητες, στις ανεπαίσθητες τέρψεις, - και τα παλαβά της μυστικά για κάθε βίτσιο - και η τρομαχτική της ευθυμία για το πλήθος.

Για πούλημα τα Κορμιά, οι φωνές, ο απέραντος ασυζήτητος πλούτος, αυτό που ποτέ δε θα πουλήσουμε. 

Οι πωλητές δεν έχουν τελειώσει ακόμα το ξεπούλημα! 

Οι ταξιδιώτες δε χρειάζεται να δώσουν την παραγγελία τους τόσο νωρίς.

Arthur Rimbaud

ILLUMINATIONS

Μετάφραση Κώστας Ριτσώνης