Υπέροχο και Ποδόσφαιρο - Jean-Marie Brohm & Marc Perelman

Λέγεται ότι ένα γκολ είναι υπέροχο. Είναι στ’ αλήθεια λογικό; Το υπέροχο μας βγάζει από το καθημερινό ακόμη και αν γεννιέται από αυτό. Σύμφωνα με τον Καντ, μια νύχτα μπορεί να είναι υπέροχη, όχι όμως μια μέρα, ούτε καν όταν είναι ηλιόλουστη. Το υπέροχο εκτοπίζει το καθημερινό, το μεταμορφώνει, το μετασχηματίζει. Αν το ποδόσφαιρο δημιουργεί και αναπαράγει το καθημερινό, μπορούμε, άραγε, να μιλήσουμε γι’ αυτό κατατάσσοντάς το στην κατηγορία του υπέροχου; Με τη μεσολάβηση του ποδοσφαίρου αναδημιουργείται μια καθημερινότητα που μετατρέπει την εξάρτησή μας από το σύστημα των υλικών αναγκών σε μεταφυσική επιθυμία αλήθειας, ομορφιάς, καλοσύνης, ποιητικής. Αυτό είναι το υπέροχο; Και μπορούμε να το βρούμε στο ποδόσφαιρο ή στον παίκτη; Το υπέροχο δεν είναι υπεροπτικό, δεν προσπαθεί να παρασύρει τους ανθρώπους σε απατηλά ύψη. Το υπέροχο βρίσκεται «στον γόνιμο και θεμελιακό σεβασμό που κάνει τον κόσμο ανθρώπινο και τον προφυλάσσει να μην ξεπέσει στην πεζότητα».* Το υπέροχο είναι η προσπάθεια να εκφραστεί το άπειρο. Ωστόσο, το άπειρο δεν μπορεί να εκφραστεί μέσα από το πεπερασμένο. Και δεν υπάρχει τίποτα πιο πεπερασμένο από το ποδόσφαιρο, το οποίο αποτελεί την ίδια την έκφραση του πεπερασμένου. Αντίθετα, το υπέροχο είναι μια προβολή στις φυσικές δομές ή στα ανθρώπινα δημιουργήματα (όπως τα κτίρια), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι υλοποιημένο ή ενσωματωμένο σ’ αυτά. Υπάρχει υπέροχο στον σύγχρονο κόσμο; Και, όσον αφορά το θέμα μας, το στάδιο αντιπροσωπεύει, άραγε, μια μορφή του υπέροχου; Για το υπέροχο ο χρόνος και ο χώρος δεν υφίστανται, ενώ τόσο το στάδιο και το ματς όσο και οι ίδιοι οι παίκτες αποτελούν την αποθέωση του χώρου και του χρόνου. Το στοιχείο που εμφανίζεται ως υπέροχο στον αθλητισμό -όντας, ωστόσο, διαφορετικό από αυτό- είναι το μεγαλειώδες, το επιβλητικό, το κολοσσιαίο, το μνημειακό. Αυτό ακριβώς ακυρώνει την κριτική σκέψη, αλλά και τη δυνατότητα της απόστασης που χρειάζεται η σκέψη. Συναρπαστικό ή, μάλλον, τρομακτικό, το ποδόσφαιρο είναι το «ωραίο [... ] ως μεταμόρφωση του συμπαθούς και του ευχάριστου, το υπέροχο ως παράλλαξη του επιβλητικού, η εγγύτητα των πραγμάτων ως απόρροια της επιθετικότητας τους».* Σήμερα το υπέροχο το κυκλώνει και το καταπνίγει η πλημμυρίδα του τετριμμένου, του κοινότοπου…

_____________ 

* Karel Kosik «La ville et I’architectonique du monde·, Le Messager europeen, Gallimard, Παρίσι 1994, o. 288.

Jean-Marie Brohm & Marc Perelman

Ποδόσφαιρο, Μια Συγκινησιακή Πανούκλα

Μετάφραση Σπύρος Παντελάκης

Εκδόσεις Μαύρη Λίστα 1998