Η Μύηση… η Γνώση και η Ελευθερία – Νέστορας Μάτσας

 

Εν αρχή πάντων

Τίποτα λοιπόν από την Επιστήμη και τη σοφία των μεγάλων πολιτισμών της Ανατολής, δεν ήταν απρόσιτο για τον Πυθαγόρα.
Είχε περάσει  κοντά στους μεγάλους δάσκαλους, επιστήμονες και ιερείς όλους τους βαθμούς της Διδασκαλίας, αυτούς που μετουσιώνονται σε πολύπλευρη γνώση, αλλά και σε Μύηση. Μύηση πέρα ακόμη κι από την πιο προχωρημένη επιστήμη, αυτή που ερμηνεύει και αναλύει τα μεγαλύτερα φαινόμενα της φύσης, αλλά στέκει αδύνατη να προσπεράσει την Πύλη της συμβατικής ζωής προς την άλλη αιώνια ζωή, αυτή που οι άνθρωποι αποκαλούν θάνατο. Όπως στέκει ανέτοιμη να συλλάβει την ενιαία σημασία του χρόνου, όπου πάντα και παντού υπάρχουμε, στοιχείο ζωντανό, αιώνιο και ακατάλυτο στο συμπαντικό κόσμο: Στον απέραντο δηλαδή κόσμο που περικλείει το σύνολο και το άτομο, το σύμπαν και την ελάχιστη μονάδα. Έτσι που όλοι και όλα να συνθέτουν τον Ένα και το Ένα να συγκεντρώνει όλους και όλα.
Αυτή την απόλυτη συνείδηση της ζωής και του συμβατικού θανάτου, την απόλυτη γνώση του Θεού και την απόλυτη μύηση στους νόμους της εσωτερικής αρμονίας που διέπουν το συμπαντικό κόσμο, είχε κατακτήσει ο Πυθαγόρας. Με την έρευνα, με τη μελέτη και την αδιάκοπη ετοιμασία. Μια ετοιμασία που ξεκινούσε από προηγούμενες βιωματικές εμπειρίες του κι απ’ όσα είχε ο ίδιος ζήσει σε προηγούμενους κύκλους του.
Έτσι όταν ύστερα από αυτές τις περιπλανήσεις του γύρισε στη Σάμο ήταν έτοιμος. Οριστικά! Κι αυτή τη σοφία του ήθελε να τη μοιραστεί και με άλλους που σαν κι αυτόν είχαν δεχτεί το μυστικό κάλεσμα για Μύηση. Ή θα μπορούσαν να το δεχτούν έπειτα από μια κατάλληλη προετοιμασία. Γι’ αυτό ιδρύει τη σχολή του. Μια σχολή με συμβολικό ημικυκλικό σχήμα, το Ημικύκλιον του Πυθαγόρου.
Εδώ πια σε αυτό το διδασκαλείο θα έμπαιναν οι βάσεις για μια καινούργια γνώση που θα βοηθούσε τον άνθρωπο (και τους ανθρώπους) να ξεπεράσουν τον φόβο της φθοράς και την αγωνία του θανάτου. Κι ακόμη να μάθουν να ζουν ελεύθεροι. Χωρίς δεσμά και συμβάσεις που οι ίδιοι δημιουργούν και χωρίς τη δουλεία στον εκάστοτε δυνατό που παρουσιάζεται σαν αφέντης ή σαν ηγεμόνας.
Ήταν μια επανάσταση αυτή που έφερνε ο Πυθαγόρας. Επανάσταση ολοκληρωτική και καταλυτική που καταργούσε την εξωτερική και την εσωτερική δουλεία του ατόμου, διδάσκοντάς τον πως να ζει ουσιαστικά ελεύθερος γύρω του και μέσα του. Μόνο με αυτήν την απόλυτη γνώση της ελευθερίας, μόνον με αυτή θα μπορούσε να πλησιάσει το Θεό, να ξεπεράσει το θάνατο και να ταυτισθεί με τη συμπαντική αρμονία, αυτήν που ο Πυθαγόρας την ταυτίζει με τις μυστικές σχέσεις των αριθμών.

***

Η επανάσταση του Πυθαγόρα που απλωνόταν όλο και περισσότερο κι αποκτούσε όλο και περισσότερους οπαδούς, τρόμαξε τον Τύραννο της Σάμου Πολυκράτη… Φόβισε τους εξουσιαστές που ρύθμιζαν τη ζωή των ανθρώπων με τους δικούς τους νόμους και τις δικές τους εντολές.
Οι μαθητές του Πυθαγόρα στο Ημικύκλιο δένονταν όλο και πιο πολύ με το Δάσκαλο. Όχι με το στείρο φανατισμό των οπαδών αλλά με τη συνείδηση των ατόμων που κάθε μέρα και πιο πολύ κατακτούν την ελευθερία τους. Και αυτή η κατάκτηση ήταν η πρώτη βαθμίδα της τελειότητας. Ακολουθούσαν οι άλλες βαθμίδες ως την τέλεια μύηση, δηλαδή την τέλεια απελευθέρωση… Αλλά οι τέλεια ελεύθεροι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι. Ανατρέπουν τη συμβατική ισορροπία της πολιτείας και τη συμβατική ισορροπία της ζωής. Οι τύραννοι, οι όποιοι τύραννοι, αυτοί που φανερά ή μυστικά κρατούν τις άκρες του νήματος και ρυθμίζουν την εξωτερική ζωή των ανθρώπων τους φοβούνται. Και καθώς έχουν (ή νομίζουν πως έχουν) τη δύναμη στα χέρια τους, κάνουν ό,τι μπορούν για να τους βγάλουν από τη μέση. Να μη διασαλευτεί η συμβατική τάξη, αυτή που επιβάλλουν με τη βία της εξουσίας.
Το Ημικύκλιο του  Πυθαγόρα ήταν επικίνδυνο. Ο δάσκαλος και οι μαθητές του ήταν επικίνδυνοι… Βιβλία και χειρόγραφα που υπήρχαν στη Σχολή ήταν κι αυτά επικίνδυνα. Πυρήνες επανάστασης κι εστίες ανατροπής της εξωτερικής ισορροπίας.
Η χρήση της βίας ήταν η μόνη λύση. Η βία αποτελεί το πιο εύκολο μέσο της εξουσιαστικής δύναμης, όταν θέλει γρήγορα και αποτελεσματικά να εξουδετερώσει τους αντιπάλους της. Συχνά η βία ντύνεται το πρόσχημα του τυχαίου. Έτσι που να μη φαίνονται οι υποκινητές της και προκαλέσουν την οργή του λαού.
Μια πυρκαγιά είναι μια τέτοια «τυχαία» έκφραση της βίας. Πολλές είναι οι αφορμές που μπορούν να την προκαλέσουν και οι εξηγήσεις που μπορούν να δοθούν. Ακόμη κι αν ξεσπάει την ίδια στιγμή σε πολλά διαφορετικά σημεία έτσι ώστε  όλα να καταστραφούν.
Μια τέτοια «τυχαία» πυρκαγιά αφάνισε το Ημικύκλιο του Πυθαγόρα στη Σάμο. Ο δάσκαλος όμως ήξερε τις αφορμές. Όπως σίγουρα και ο Τύραννος ο Πολυκράτης. Πουθενά ωστόσο κι από κανένα δεν δόθηκε μια «λογική» εξήγηση ή έστω μια κάποια αιτία της πυρκαγιάς.

Νέστορας Μάτσας

Φάκελλος Πυθαγόρα
Πρόπλασμα Μεταφυσικής Βιογραφίας
Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της  Εστίας 1989