Η Όμορφη Κοκκινομάλλα – Guillaume Apollinaire

 

Στέκομαι εδώ μπροστά σας, ένας άντρας λογικός

Γνωρίζοντας τη ζωή και από τον θάνατο όσα μπορεί ένας ζωντανός να γνωρίζει

Έχοντας γευτεί τους πόνους και τις χαρές του έρωτα

Κατά καιρούς γνωρίζοντας πώς να εκφράσει τις ιδέες του

Γνωρίζοντας πολλές γλώσσες

Έχοντας κάνει τα ταξίδια του

Έχοντας δει τον πόλεμο σε Πυροβολικό και Πεζικό

Με πληγωμένο κεφάλι τρυπανισμένο υπό χλωροφόρμιο

Έχοντας χάσει τους καλύτερους του φίλους στον εφιάλτη της μάχης

Γνωρίζω όσα μπορεί ένας άνθρωπος να γνωρίζει τόσο για τα παλιά όσο και για τα καινούργια

Και δίχως να μ’ απασχολεί αυτός ο πόλεμος σήμερα

Μεταξύ μας και για μας φίλοι μου

Κρίνω αυτόν τον ατέλειωτο καβγά ανάμεσα στην παράδοση και τη φαντασία

Μια διαμάχη μεταξύ Τάξης και Περιπέτειας

Εσείς, που το στόμα σας είναι φτιαγμένο κατ’ εικόνα του στόματος του Θεού

Ένα στόμα που είναι το ίδιο τάξη

Να είστε επιεικείς σαν μας συγκρίνετε

Με όσους είναι η τελειότητα της τάξης

Εμάς που γυρεύουμε παντού την περιπέτεια

Δεν είμαστε εχθροί σας

Θέλουμε να σας δώσουμε απέραντα και παράξενα βασίλεια

Όπου οι ανθοί του μυστηρίου είναι εκεί για να τους κόψει ο καθείς

Σε αυτούς τους τόπους είναι νέες φωτιές χρώματα πρωτοφανέρωτα

Το χάος από χίλιες οφθαλμαπάτες

Που πρέπει να πραγματωθούν

Θέλουμε να εξερευνήσουμε την καλοσύνη την πελώρια χώρα όπου όλα είναι βουβά

Καθώς και τον χρόνο που μπορεί να αποδιωχθεί ή να ξανακληθεί

Λυπηθείτε εμάς που πάντα πολεμούμε στα σύνορα

Του απείρου και του μέλλοντος

Λυπηθείτε τα λάθη μας λυπηθείτε τις αμαρτίες μας

Τώρα μάς έρχεται το καλοκαίρι η βίαιη εποχή

Και η νιότη μου είναι νεκρή σαν την άνοιξη

Ω ήλιε αυτός είναι ο καιρός της φλεγόμενης Λογικής

Και περιμένω

Να ακολουθήσω τη γλυκιά κι ευγενή μορφή

Που εκείνη παίρνει πάντα ώστε εγώ και μόνο να μπορώ να την αγαπήσω

Έρχεται και με τραβά προς τη μεριά της όπως μαγνήτης τα ρινίσματα

Έχει τη γοητευτική θωριά

Μιας αξιολάτρευτης κοκκινομάλλας

Τα μαλλιά της θαρρείς κι είναι φτιαγμένα από χρυσάφι

Μια όμορφη αστραπή που αστράφτει κι αστράφτει κι αστράφτει

Ή εκείνες οι φλόγες που χορεύουν

Σε τριαντάφυλλα που μαραίνονται

Γελάστε όμως γελάστε μαζί μου

Άντρες από όλο τον κόσμο ιδίως άνθρωποι από εδώ

Διότι είναι τόσα που δεν τολμώ να σας πω

Τόσα που δεν θα μ’ αφήνατε να σας πω

Λυπηθείτε με

 

Μετάφραση Μαρία Ξυλούρη

ΔΑΙΔΑΛΟΣ - ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ

Μοίρα στον 'Ικαρο ήταν να πετάξει

και να χαθεί… Τι, ως ήβρε σταφνισμένες

τις φοβερές της λευτεριάς φτερούγες

απ’ τον τρανό πατέρα του μπροστά του,

η νιότη έριξε μόνη το κορμί του

στον κίντυνο, κι αν ίσως δεν μπορούσε

το μυστικό, το αγνό τους να ‘βρει ζύγι!

Και συνταράζει αρίζωτους ανθρώπους

στον πόνο, συνταράζει τις γυναίκες,

πάνω απ’ το μέγα πέλαγο να βλέπουν

εφηβικό κορμί σαν ένας γλάρος

ν’ ανεμοδέρνεται όρθιο και, ξάφνου,

να χάνεται απ’ τα μάτια τους.

Και τότε,

τη θάλασσα όλη, λες, σαν ένα δάκρυ

τη συλλογιούνται ατέλειωτο, σα θρήνο

πυκνό πολύ, που, τ’ όνομα του εφήβου

ως λέει και ξαναλέει, από το ίδιο

παίρνει ψυχή και νόημα κι άξιον ήχο…

Μ’ αν άντρας που, απ’ τη πρώτην ελικία του,

είπε ουρανός και γη πως ήταν ένα,

και στιά του κόσμου η ίδια η συλλογή του.

κ’ είπε που η γη να σμίξει με τ’ αστέρια

μπορεί, ως βαθύ χωράφι με χωράφι,

στάχνα να θρέψει κι ο ουρανός.

αν άντρας

που είδε πως όλα σε ταφής εικόνα

τ’ ανθρώπινα είναι, κ’ οι ψυχές και τα έργα.

κι όπως στ’ αγάλματα έλυσε και χέρια

και πόδια, να βαδίζουν μοναχά τους

στους δρόμους του φωτός, αναλογίστη

και τις καρδιές να λύσει των ανθρώπων.

κι ως, με τρανά κορμιά δεντρών, καράβι

εστέριωσε θεϊκό, το φόρτωσε όλο

όχι μ’ ελέφαντα, ήλεχτρο, ή χρυσάφι,

μα, ξεδιαλέοντας ένα κ’ ένα, μ’ όλους

τους Ήρωες, για τ’ αθάνατα ταξίδια

τα μυθικά.

αν άντρας που κλεισμένος

στη φυλακή πόχτισε ο ίδιος - όπως

η κάμπια υφαίνει μόνη της τον τάφο

‘που θα κλειστεί, απ’ το θάνατο ζητώντας

ν’ αλλάξει φύση σύρριζα – νειρεύτη,

στα βάθυ του Λαβυρίνθου, φτερούγες

πως φύτρωναν στους ώμους του, κι αγάλι

αγάλι η πλήθια αγρύπνια του μετρήθη

με τ’ όνειρο, και βγήκε αυτή νικήτρια.

σν είδε πάλι, ξάφνου, ολόγυρά του

όχλος θαμπός τη φοβερή του Τέχνη,

που ‘χε σημάδι της το Θεό, να θέλει

μιας γνώμης ακαμάτρας το στολίδι

να γίνει.

αν και βαρύ και δουλεμένο

κορμί από μόχτο απέραντον, εζώστη

τις φτερούγες σαν άρματα, και υψώθη

αργά - και ανηφορούσε τους ανέμους

θερίζοντας τους ήσυχα, όπως κόβει

με το δρεπάνι ο θεριστής μπροστά του

στη γη μεγάλα κύματα απ’ αστάχυ -

πιο πάνω κι από τον όχλο, κι από το κύμα

που το παιδί του σκέπασε, πιο πάνω

κι απ’ του πένθους τα σύνορα, να σώσει

με την ψυχήν του την ψυχή του κόσμου.

μπορεί κι αρίζωτοι άνθρωποι στον πόνο

μπορεί πικρές κι αδύναμες γυναίκες,

που στα νεκροστολίσματα μονάχα

ή απάνω στα νεκρόδειπνα μεράζουν

τα λόγια τους, να πούν:

“σκληρός πατέρας.

κι αν προς τη δύση αρχίναγε να γέρνει,

το φοβερό ξακλούθησε ταξίδι,

την έρμη ζωή του θέλοντας να σώσει.”

κι άλλοι μπορούν να πουν:

“τον κόσμο αφήνει

και στις στρωτές συνήθειες των ανθρώπων,

πράματ’ αδύνατα ζητώντας.”

Τέτοια

να πουν μπορεί…

Μα εσύ, τρανέ πατέρα,

πατέρα όλων εμάς όπου σε εικόνα

ταφής, από την πρώτην ελικιά μας,

έχουμε ιδεί τα πάντα και, ή με λόγο

ή με σμιλάρι, με την πνοή μας όλη

απάνω απ’ το ρυθμό το σαρκοφάγο

να υψωθούμε αγωνιόμαστε.

ω πατέρα,

που και για μας γη κι ουρανός είν’ ένα,

και στιά του κόσμου η ίδια η συλλογή μα,

και λέμε η γη να σμίξει με τ’ αστέρια

μπορεί, ως βαθύ χωράφι με χωράφι,

στάχνα να θρέψει κι ο ουρανός.

πατέρα,

τις ώρες που βαραίνει στην καρδιά μας

της ζωής η πίκρα μ’ όλο της το βάρος,

και δε σηκώνει η νιότη την ορμή μας,

μα η Θέληση που απάνω κι από τους τάφους

ορθή αγρυπνά, τι στο δικό της μάτι

και η θάλασσα ρηχή, που τους πνιγμένους

σφιχτοκρατάει και δεν τους δίνει πίσω,

ρηχή και η γη όπου οι νεκροί κοιμούνται.

τις ώρες του όρθρου, που μοχτούμε ακόμα.

σαν κ’ οι νεκροί κ’οι ζωντανοί πλαγιάζουν

στον ίδιο ανόνειρο ή βαριόνειρο ύπνο,

μη σταματάς να υψώνεσαι μπροστά μας

σκαλώνοντας με αργές, στρωτές φτερούγες

τον ουρανό της Σκέψης μας ολοένα,

Δαίδαλε αιώνιε, απόκοσμος Εωσφόρος!

Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Ορφικά και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη Νέα Εστία, στο τεύχος της 15ης Ιουνίου του 1938.

Η χρηματιστηριακή απάτη - JOHN ALLEN PAULOS

 

Σύμβουλοι χρηματιστηριακών επενδύσεων υπάρχουν παντού, και μάλλον μπορείτε να βρείτε κάποιον που να λέει σχεδόν οτιδήποτε θα θέλατε να ακούσετε. Συνήθως είναι κατηγορηματικοί, δίνουν την εντύπωση αυθεντίας και μιλούν μια παράξενη γλώσσα με «puts», «calls», «Ginnie Maes» και ομόλογα zero coupons*. Η ταπεινή μου πείρα λέει ότι στην πραγματικότητα οι περισσότεροι δενξέρουν τι λένε, αλλά κάποιοι ενδεχομένως ξέρουν.

Εάν είχατε λάβει με το ταχυδρομείο, από κάποιο χρηματιστηριακό σύμβουλο, επί έξι εβδομάδες στη σειρά έξι ορθές προβλέψεις για το δείκτη ορισμένων μετοχών και σας ζητούσαν να πληρώσετε για την έβδομη αντίστοιχη πρόβλεψη, θα πληρώνατε; Ας υποθέσουμε ότι ενδιαφέρεστε πράγματι να κάνετε κάποιου είδους επένδυση, και ας υποθέσουμε επίσης ότι αντιμετωπίζετε αυτό το ζήτημα πριν από την κατάρρευση των μετοχών που έγινε στις 19 Οκτωβρίου του 1987. Εάν θα ήσαστε διατεθειμένος να πληρώσετε για την έβδομη πρόβλεψη (ή ακόμη και εάν δεν είσαστε), σκεφτείτε την ακόλουθη κομπίνα.

Ένας επίδοξος χρηματιστηριακός σύμβουλος χτυπάει ένα λογότυπο σε επιστολόχαρτο πολυτελείας και στέλνει 32.000 επιστολές σε πιθανούς ενδιαφερόμενους για επένδυση σε μετοχές. Οι επιστολές μιλάνε για τον πολύπλοκο ηλεκτρονικό υπολογιστή της εταιρείας του, τη χρηματιστική του πείρα και τις εσωτερικές του διασυνδέσεις. Σε 16.000 απ' αυτές τις επιστολές προβλέπει άνοδο του δείκτη

ορισμένων μετοχών και στις άλλες 16.000 προβλέπει πτώση. Ανεξάρτητα από το αν ο δείκτης σημειώνει άνοδο ή πτώση, ακολουθεί δεύτερη επιστολή, αλλά μόνο προς τα 16.000 άτομα που έλαβαν αρχικά τη σωστή «πρόβλεψη». Σε 8.000 από αυτούς οι επιστολές προβλέπουν άνοδο για την επόμενη εβδομάδα και στις άλλες 8.000 πτώση. Ό,τι κι αν συμβεί τώρα, 8.000 άτομα θα έχουν λάβει δύο σωστές προβλέψεις. Και πάλι, μόνο σ' αυτά τα 8.000 άτομα στέλνονται επιστολές σχετικά με την πορεία του δείκτη την επόμενη εβδομάδα: 4.000 προβλέπουν άνοδο, 4.000 πτώση. Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, 4.000 άτομα έχουν λάβει τώρα τρεις συνεχείς σωστές προβλέψεις.

Αυτό συνεχίζεται μερικές φορές ακόμη, μέχρις ότου 500 άτομα να έχουν λάβει έξι συνεχείς σωστές «προβλέψεις». Τότε σ' αυτά τα 500 άτομα υπενθυμίζεται η επιτυχία και τους δηλώνεται ότι για να συνεχίσουν να παίρνουν αυτή την πολύτιμη πληροφόρηση για έβδομη εβδομάδα, θα πρέπει καθένας τους να συνεισφέρει 500 δολάρια. Εάν πληρώσουν όλοι, ο σύμβουλός μας εισπράττει 250.000 δολάρια. Εφόσον αυτό γίνεται εν γνώσει του δράστη και με πρόθεση εξαπάτησης συνιστά παράνομη κομπίνα. Ωστόσο θεωρείται αποδεκτό εφόσον το κάνουν εν αγνοία τους ειλικρινείς αλλά αδαείς εκδότες χρηματιστηριακών πληροφοριακών δελτίων, ή κομπογιαννίτες γιατροί ή τηλεοπτικοί ευαγγελιστές. Υπάρχει πάντα αρκετή τυχαία επιτυχία ώστε να δικαιώνεται σχεδόν οτιδήποτε για κάποιον που θέλει να πιστεύει.

Ένα άλλο πολύ διαφορετικό πρόβλημα διαφαίνεται σε τέτοιες χρηματιστηριακές προβλέψεις και φαντασιώδεις εξηγήσεις της επιτυχίας. Επειδή είναι διαφορετικής μορφής, συχνά μη συγκρίσιμες και πολυάριθμες, κανείς δεν μπορεί να τις χρησιμοποιήσει όλες. Αυτοί που θα δοκιμάσουν την τύχη τους και δεν θα τα πάνε καλά, συνήθως δεν θα μιλήσουν για την εμπειρία τους. Αλλά θα υπάρξουν πάντοτε ορισμένοι που θα τα πάνε εξαιρετικά καλά, κι αυτοί θα ορκίζονται μεγαλοφώνως για την αποτελεσματικότητα όποιου συστήματος ακολούθησαν. Σύντομα, άλλοι θα τους μιμηθούν, κι έτσι θα γεννηθεί μία μόδα που, παρ' ότι αβάσιμη, θα ευδοκιμήσει για ένα διάστημα.

Υπάρχει μια ισχυρή γενική τάση να ξεδιαλέγουμε και ν' αφήνουμε στην άκρη τις κακές και αποτυχημένες περιπτώσεις και να συγκεντρώνουμε την προσοχή μας στις καλές και επιτυχημένες. Τα καζίνα ενθαρρύνουν αυτή την τάση φροντίζοντας, για κάθε εικοσάρικο που κερδίζει κανείς στο μηχανάκι, ν' αναβοσβήνουν τα φώτα και να κουδουνίζουν τα κέρματα στον μεταλλικό δίσκο. Βλέποντας όλα τα φώτα κι ακούγοντας όλα τα κουδουνίσματα δεν είναι δύσκολο να σας δημιουργηθεί η εντύπωση ότι όλοι κερδίζουν. Οι χασούρες και οι αποτυχίες είναι σιωπηλές. Το ίδιο ισχύει για τα διατυμπανιζόμενα μεγάλα κέρδη στο χρηματιστήριο σε σύγκριση με τις σχετικά αθόρυβες χρηματιστηριακές καταστροφές, καθώς και γι' αυτούς που θεραπεύουν με την πίστη και θεωρούν επιτυχία τους οποιαδήποτε τυχαία βελτίωση, αλλά αρνούνται κάθε ευθύνη όταν λόγου χάρη ο τυφλός που διακόνευαν γίνεται στη συνέχεια κουτσός.

Αυτό το φαινόμενο του ξεδιαλέγματος είναι πολύ διαδεδομένο και εμφανίζεται με πολλούς τρόπους. Σχεδόν όποια διάσταση κι αν εξετάσει κανείς, η μέση τιμή ενός μεγάλου αριθμού μετρήσεων είναι περίπου η ίδια με τη μέση τιμή ενός μικρού αριθμού μετρήσεων, ενώ η ακραία τιμή ενός μεγάλου αριθμού μετρήσεων είναι πολύ πιο ακραία από αυτή ενός μικρού αριθμού. Για παράδειγμα, η μέση στάθμη νερού ενός ποταμού για μια περίοδο είκοσι πέντε ετών θα είναι περίπου η ίδια με τη μέση στάθμη νερού για μια περίοδο ενός έτους, αλλά η χειρότερη πλημμύρα σε μια περίοδο είκοσι πέντε ετών, θα είναι μάλλον κατά πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που θα συμβεί σε ένα έτος. Ο μέσος επιστήμονας στο μικροσκοπικό Βέλγιο είναι συγκρίσιμος με τον μέσο επιστήμονα των ΗΠΑ, παρόλο που ο καλύτερος επιστήμονας των ΗΠΑ, θα είναι κατά κανόνα καλύτερος από τον καλύτερο του Βελγίου (θα αγνοήσουμε εδώ τους προφανείς παράγοντες περιπλοκής και τα προβλήματα ορισμού που ανακύπτουν).

Και λοιπόν; Επειδή οι άνθρωποι συνήθως συγκεντρώνουν την προσοχή τους στους νικητές και τα ακραία φαινόμενα, είτε πρόκειται για τον αθλητισμό είτε για τις τέχνες είτε για τις επιστήμες, υπάρχει διαρκώς μια τάση να υποβαθμίζουμε τους σημερινούς πρωταθλητές, καλλιτέχνες και επιστήμονες συγκρίνοντάς τους με τις πλέον εξαιρετικές περιπτώσεις. Μια ανάλογη εντύπωση είναι ότι τα διεθνή νέα είναι συνήθως χειρότερα από τα εθνικά νέα, τα οποία με τη σειρά τους είναι συνήθως χειρότερα από τα τοπικά νέα, τα οποία είναι χειρότερα από τα νέα της γειτονιάς σας. Οι επιζώντες μιας τοπικής τραγωδίας παρουσιάζονται συνήθως στην τηλεόραση να λένε κάτι όπως: «Δεν μπορώ να καταλάβω. Τίποτε παρόμοιο δεν είχε συμβεί εδώ μέχρι σήμερα».

Μια τελευταία εκδήλωση των παραπάνω: πριν από την έλευση του ραδιοφώνου, της τηλεόρασης και του κινηματογράφου, οι μουσικοί, οι αθλητές κ. ά., μπορούσαν να διαμορφώνουν αφοσιωμένα τοπικά ακροατήρια, αφού αποτελούσαν ό,τι καλύτερο έφταναν να δουν ποτέ οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους. Σήμερα τα ακροατήρια, ακόμη και στις αγροτικές περιοχές, δεν είναι πλέον τόσο ικανοποιημένα από τους τοπικούς καλλιτέχνες και απαιτούν ταλέντα διεθνούς επιπέδου. Με αυτή την έννοια, τα μαζικά μέσα έκαναν καλό στα ακροατήρια και κακό στους καλλιτέχνες.

_________________

* Όροι χρηματιστηριακών πράξεων για την πώληση και την αγορά μετοχών.

JOHN ALLEN PAULOS

ΑΡΙΘΜΟΦΟΒΙΑ - Ο μαθηματικός αναλφαβητισμός και οι συνέπειες του

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ 1991