Δυνάμεις - αρχαίες και νέες – Bram Stoker

Ο χρόνος παρήλθε, αξιοθαύμαστα αργά κατά κάποιο τρόπο, καταπληκτικά γρήγορα κατ’ άλλον. Σήμερα, με τη νέα, χαρούμενη βεβαιότητα πως η αγάπη μου έβρισκε ανταπόκριση, θα ήθελα να είχα τη Μαργαρίτα όλη για τον εαυτό μου. Όμως αυτή η ημέρα δεν ήταν γι’ αγάπες και έρωτες. Η σκιά της φοβερής αναμονής έπεφτε πάνω της. Όσο περισσότερο σκεφτόμουνα το επικείμενο πείραμα τόσο πιο ανόητοι φαινόμαστε εμείς που θέλαμε σκόπιμα να το διακινδυνεύσουμε. Όλα ήταν τόσο τερατώδη, τόσο μυστηριώδη, τόσο ανώφελα! Το ζήτημα ήταν τόσο ευρύ, ο κίνδυνος τόσο ασυνήθιστος, τόσο άγνωστος. Ακόμη και αν στεφόταν με επιτυχία, πόσες νέες δυσκολίες δε θα προέκυπταν. Ό,τι αλλαγές κι αν συμβούν, οι άνθρωποι ξέρουν πως οι πύλες του Οίκου του Θανάτου δεν έχουν πράγματι σφαλιστεί αιώνια και πως οι νεκροί θα βγουν έξω ξανά! Μπορούσαμε να συνειδητοποιήσουμε τι θα ήταν για μας τους σημερινούς θνητούς να αντιπαρατεθούμε στους Αρχαίους Θεούς με τη μυστηριακή τους ισχύ που έχει προέλθει από τις δυνάμεις της φύσεως ή έχει γεννηθεί από τους ίδιους στο χάραμα της δημιουργίας του κόσμου; Όταν η ξηρά και η θάλασσα διαμορφώνονταν ξεπηδώντας από την αρχέγονη ιλύ. Όταν ο ίδιος ο αέρας καθαριζόταν από τα άχρηστα στοιχεία του. Όταν οι «πρωταρχικοί δράκοντες», που είχαν δημιουργηθεί για να παλεύουν με τις γεωλογικές δυνάμεις, άλλαζαν σχήματα και εντάσεις, για να προσαρμοστούν στη νέα φυτική ζωή που είχε αρχίσει να ξεπηδά γύρω τους. Όταν τα ζώα, όταν ο ίδιος ο άνθρωπος και η πρόοδος του ανθρώπου ήταν δημιουργήματα τόσο φυσικά όσο οι κινήσεις των πλανητών ή η λάμψη των άστρων. Αχ! Και πιο πίσω ακόμη, τότε που το πνεύμα Θεού επεφέρετο επάνω του ύδατος και δεν είχε ακόμη προφέρει τα λόγια που έδιναν τη διαταγή να γεννηθεί το φως και η ζωή που επακολούθησε.

Και επιπλέον, γι’ ακόμη πιο παλιά φτάνουμε σε περισσότερο συγκλονιστική εικοτολογία. Όλη η δυνατότητα του μεγάλου πειράματος που έχουμε αναλάβει θα βασιζόταν στην πραγματικότητα της ύπαρξης των Παλαιών Δυνάμεων που φαίνονταν να έρχονται σ’ επαφή με τον καινούριο πολιτισμό. Ότι υπήρχαν, και υπάρχουν, τέτοιες κοσμικές δυνάμεις δεν υφίσταται καμία αμφιβολία καθώς και ότι η νοημοσύνη που βρίσκεται πίσω τους υπήρχε και υπάρχει. Ήταν αυτές οι πρωταρχικές και στοιχειώδεις δυνάμεις τις οποίες έλεγξε κάποτε η τελική αιτία που ο χριστιανισμός θεωρεί ως πεμπτουσία της υπόστασής του; Αν αληθεύουν καθόλου οι δοξασίες της Αρχαίας Αιγύπτου, τότε οι θεοί τους είχαν αληθινή ύπαρξη, αληθινή δύναμη, αληθινή επιβολή. Η κεφαλή του θεού δεν είναι ένα ειδολογικό ζήτημα για τα δεινά των θνητών, αφού ως υπόσταση είναι δημιουργική και αναδημιουργική, δεν μπορεί να πεθάνει. Η πίστη στο αντίθετο θα ανταγωνιζόταν τη λογική, διότι θα σήμαινε ότι το μέρος είναι μεγαλύτερο του όλου. Αν λοιπόν οι Παλαιοί Θεοί διατηρούν τις δυνάμεις τους, σε τι συνίσταται η ανωτερότητα των Νέων; Φυσικά αν οι Παλαιοί Θεοί έχουν χάσει τη δύναμή τους, αν όντως είχαν κάποτε δύναμη, το πείραμα δε θα έχει επιτυχία. Αλλά αν πράγματι επιτύχει ή αν υπάρχει πιθανότητα επιτυχίας, τότε θα βρεθούμε αντιμέτωποι με μια τόσο καταλυτική εικασία που με δυσκολία θα τολμούσαμε να την ακολουθήσουμε ως τα έσχατα όριά της. Θα προκύψει δηλαδή ότι η πάλη ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο δεν είναι πια ζήτημα της γης, γήινο. Ότι ο πόλεμος των υπερ-στοιχειωδών δυνάμεων θα μεταφερόταν από τον απτό κόσμο των γεγονότων στη Μέση Περιοχή, όπου κι αν βρίσκεται αυτή, που είναι η κατοικία των θεών. Υπάρχει μια τέτοια περιοχή; Τι ήταν αυτό που είχε δει ο Μίλτων με τα τυφλά του μάτια μέσα στις ακτίνες του ποιητικού φωτός να πέφτει ανάμεσα σ’ αυτόν και τα ουράνια; Από πού προήλθαν τα τρομερά οράματα του Ευαγγελιστή Ιωάννη τα οποία έχουν μαγέψει εδώ και δεκαοκτώ αιώνες το πνεύμα των χριστιανών; Υπήρχε χώρος στο σύμπαν για αντιτιθέμενες θεότητες ή, αν υπήρχε, θα επέτρεπαν οι δυνατότεροι να εκδηλωθεί η δύναμη της αντίθετης πλευράς που θα έτεινε στην αποδυνάμωση των διδασκαλιών και των σχεδίων του Υψίστου; Βεβαιότατα, βεβαιότατα αν αυτή η υπόθεση είναι σωστή, θα ΄χουμε μία παράξενη και τρομερή εξέλιξη – κάτι τελείως απρόσμενο και απρόβλεπτο – πριν επιτραπεί να επέλθει η συντέλεια…!

Το θέμα ήταν ανεξάντλητο και, κάτω από τις παρούσες συνθήκες, οδηγούσε σε πλήθος αλλόκοτων εικασιών. Δεν τολμούσα να παρακολουθήσω τη συλλογιστική του! Έκατσα να περιμένω υπομονετικά μέχρι να έρθει η ώρα.

Η Μαργαρίτα έδειχνε θεϊκή ηρεμία. Νομίζω πως τη ζήλευα, ενώ ταυτόχρονα τη θαύμαζα και την αγαπούσα γι’ αυτό. Ο κύριος Τρελόνυ ήταν νευρικός και ανήσυχος, όπως και οι άλλοι άντρες. Σ’ εκείνον όλ’ αυτά είχαν πάρει τη μορφή κίνησης. Κίνησης και του σώματος και του πνεύματος. Από κάθε άποψη ήταν αεικίνητος, πηγαίνοντας από το ένα μέρος στο άλλο χωρίς λόγο ή βρίσκοντας ένα πρόσχημα και πηδώντας από το ένα θέμα συλλογισμών στο άλλο. Από καιρού εις καιρόν άφηνε να φανεί φευγαλέα η βασανιστική ανησυχία που τον είχε κυριεύσει με το να δείχνει ότι περίμενε να βρει κι εμένα σε ανάλογη κατάσταση. Συνέχεια μας εξηγούσε και μας ξαναεξηγούσε διάφορα πράγματα. Και στις εξηγήσεις του έβλεπα τον τρόπο με τον οποίο γύριζε στο μυαλό του όλα τα φαινόμενα, όλες τις πιθανές αιτίες, όλα τα πιθανά αποτελέσματα. Σε μια στιγμή, στο μέσο μιας περισπούδαστης πραγματείας για την ανάπτυξη της αιγυπτιακής αστρολογίας, μεταπήδησε σ’ ένα διαφορετικό θέμα ή μάλλον σ’ ένα παρακλάδι ή επακόλουθο του ιδίου θέματος:

- Δε βλέπω γιατί να μην έχει το φως των άστρων κάποια ανεπαίσθητη δική του ιδιότητα! Ξέρουμε ότι άλλα είδη φωτός έχουν ειδικές δυνάμεις. Οι ακτίνες Ρέντγκεν δεν είναι η μόνη ανακάλυψη που θα μπορούσε να γίνει στο πεδίο του φωτός. Το φως του ήλιου έχει τη δική του ενέργεια που δεν τη διαθέτουν άλλα είδη φωτός. Προκαλεί τη ζύμωση του μούστου, επιταχύνει την αύξηση των μυκήτων. Οι άνθρωποι συχνά σεληνιάζονται. Γιατί λοιπόν να μην υπάρχει μια ανεπαίσθητη ενέργεια, δηλαδή λιγότερο δραστική ή λιγότερο ισχυρή, στο φως των άστρων; Θεωρούμενο ως καθαρό φως που προέρχεται από το αχανές διάστημα, πρέπει να έχει ιδιότητες που μόνο μια καθαρή και ανεμπόδιστη δύναμη διαθέτει. Δε θ’ αργήσει να έρθει η εποχή που θα γίνει αποδεκτό ότι η αστρολογία έχει επιστημονική βάης. Με την αναγέννηση αυτής της τέχνης, πολλά νέα πειράματα θα πραγματοποιηθούν. Πολλές νέες όψεις της παλιάς σοφίας θα έρθουν στο φως με νέες ανακαλύψεις παρέχοντας τις βάσεις για νέες θεωρίες. Ο άνθρωπος ίσως ανακαλύψει πως αυτά που φαίνονταν για εμπειρικά πορίσματα ήταν στην πραγματικότητα αποτέλεσμα υψηλότερης νόησης και γνώσεων πολύ μεγαλύτερων από τις δικές μας. Ξέρουμε ήδη πως ο έμβιος κόσμος είναι γεμάτος μικρόβια που διαθέτουν μεταβαλλόμενες δυνάμεις και μεθόδους να δρουν ανταγωνιστικά μεταξύ τους. Δεν ξέρουμε ακόμη κατά πόσον βρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση μέχρι να ενεργοποιηθούν από κάποια ακτίνα φωτός, της οποίας δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί η ξεχωριστή και χαρακτηριστική ενέργεια. Μέχρι τώρα δε γνωρίζουμε απολύτως τίποτα για το τι δημιούργησε ή προκάλεσε την πρωταρχική σπίθα της ζωής. Δε γνωρίζουμε τις μεθόδους της σύλληψης, τους νόμους που διέπουν τη μοριακή ή την εμβρυακή ανάπτυξη, τις τελικές επιδράσεις που ευθύνονται για τη γένεση. Χρόνο με το χρόνο, μέρα με τη μέρα, ώρα με την ώρα μαθαίνουμε, αλλά το τέλος είναι μακριά, πάρα πολύ μακριά. Μου φαίνεται πως είμαστε τώρα στο στάδιο αυτό της διανοητικής προόδου κατά το οποίο αρχίζουμε να επινοούμε τον ασυστηματοποίητο μηχανισμό για να κάνουμε ανακαλύψεις. Αργότερα, θα έχουμε αρκετές θεμελιώδεις αρχές για να μας βοηθήσουν στην ανάπτυξη του εξοπλισμού για την αληθινή μελέτη του βαθύτερου νοήματος των πραγμάτων. Τότε, ίσως φτάσουμε με την τελειοποίηση των μέσων στα αποτελέσματα που είχαν επιτύχει οι σοφοί του αρχαίου Νείλου, την εποχή ου ο Μαθουσάλας άρχιζε να καυχιέται για τον αριθμό των ετών που είχε ζήσει, ίσως ακόμη και την εποχή που τα δισέγγονα του Αδάμ είχαν φτάσει να βλέπουν το γεράκο ως «γεροξεκούτη», όπως λένε και οι υπερατλαντικοί μας φίλοι. Είναι δυνατόν, για παράδειγμα, οι άνθρωποι που επινόησαν την αστρονομία να μη χρησιμοποιούσαν τελικά εργαλεία εξαιρετικής ακρίβειας, να μην ήταν η εφαρμοσμένη οπτική μια λατρεία κάποιων ειδικών του Ιερατικού Κολεγίου των Θηβών. Οι Αιγύπτιοι ήταν κατά βάσιν ειδικοί. Είναι αλήθεια πως απ’ ό,τι μέχρι τώρα μπορούμε να κρίνουμε, η εμβέλεια των μελετών τους περιοριζόταν σε θέματα συνδεδεμένα με τους σκοπούς της διακυβέρνησης επί της γης ελέγχοντας όλα όσα άπτονται της ζωής και την παρακολουθούν. Αλλά μπορεί κάποιος να φανταστεί ότι, μόνο δια γυμνού οφθαλμού, χωρίς τη βοήθεια φακών θαυμαστής ακρίβειας, η αστρονομία είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο ακμής που ο ακριβής προσανατολισμός των ναών, και των πυραμίδων, και των τάφων ακολουθούσε για τέσσερις χιλιάδες χρόνια την τροχιά των πλανητικών συστημάτων στο χώρο του διαστήματος; Αν θέλετε ένα παράδειγμα των γνώσεών τους στη μικροσκοπία, ας μου επιτραπεί να διακινδυνεύσω μια εικασία. Πως συνέβη και στην ιερογλυφική του γραφή το σύμβολο ή προσδιοριστικό της λέξης σάρκα «ασέτ» πήρε τη μορφή που η σημερινή επιστήμη, βασιζόμενη στις αποκαλύψεις του μικροσκοπίου ισχύος χιλίων μεγεθύνσεων, δίνει στο πρωτόπλασμα – και δη στη μονάδα εκείνη κάθε ζωντανού κυττάρου που έχει προσδιοριστεί ως μαστίγιο; Αν μπορούσαν να κάνουν αναλύσεις σαν αυτή, γιατί να μην έχουν προχωρήσει ακόμη περισσότερο; Στην υπέροχη ατμόσφαιρά τους, όπου το ηλιακό φως, σκληρό και καθαρό, είναι ορατό αενάως κατά τη διάρκεια της ημέρας, όπου η ξηρασία του εδάφους και του αέρα δίνει τέλεια διάθλαση, γιατί να μην έχουν μάθει μυστικά του φωτός που κρύβονται από τα μάτια μας στην πυκνή και ομιχλώδη ατμόσφαιρα του δικού μας βορρά; Μήπως δεν είναι δυνατόν να είχαν μάθει να αποθηκεύουν το φως όπως εμείς έχουμε μάθει να αποθηκεύουμε τον ηλεκτρισμό; Κι όχι μόνο αυτό. Είναι ακόμη πιθανόν να είχαν καταφέρει το εξής: Πρέπει να είχαν ένα είδος τεχνητού φωτός που το χρησιμοποιούσαν στην κατασκευή και τη διακόσμηση των μεγάλων αυτών σπηλαίων που σκάλιζαν μέσα στο βράχο για να θάβουν εκεί τους νεκρούς τους. Διότι, κάποιες από αυτές τις σπηλιές, με τους λαβυρινθώδεις διαδρόμους και τις στροφές, με τα αδιέξοδα περάσματα και τις αίθουσες, όλ’ αυτά σκαλισμένα και σμιλεμένα και ζωγραφισμένα με εκπληκτικές λεπτομέρειες, που μας προκαλούν κατάπληξη, πρέπει να πήραν χρόνια και χρόνια για να αποπερατωθούν. Και όμως, δεν έχουμε βρει στο εσωτερικό κανένα ίχνος καπνού, που ασφαλώς τα λυχνάρια ή οι πυρσοί θα είχαν αφήσει. Επίσης, αν ήξεραν να αποθηκεύουν το φως, δεν είναι πιθανό να είχαν κατανοήσει και να είχαν διαχωρίσει τα διαφορετικά συστατικά στοιχεία του; Και, αν αυτοί οι αρχαίοι άνθρωποι είχαν φτάσει σ’ αυτό το σημείο, για όχι κι εμείς, όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου; Θα δούμε! Θα δούμε!

Υπάρχει κι ένα άλλο ζήτημα, στο οποίο οι πρόσφατες ανακαλύψεις της επιστήμης μπορούν να ρίξουν φως. Είναι, επί του παρόντος, μόνο μια φευγαλέα αναλαμπή. Μια αναλαμπή όμως ικανή να φωτίσει πιθανότητες μάλλον παρά την πραγματικότητα ή ακόμη και δυνατότητες. Οι ανακαλύψεις του ζεύγους Κιουρί και του Λαμπόρντ, του σερ Ουίλιαμ Κρουκς και του Μπεκερέλ μπορεί να μας φέρουν τα μεγαλεπήβολα αποτελέσματα που αναμένουμε από την έρευνα της αιγυπτιολογίας. Αυτό το καινούριο μέταλλο των αλκαλίων, το ράδιο – ή μάλλον το παλιό αυτό μέταλλο για το οποίο οι γνώσεις μας είναι καινούριες – μπορεί να ήταν γνωστό στους αρχαίους. Πράγματι μπορεί να έχει χρησιμοποιηθεί εδώ και χιλιάδες χρόνια σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι φαίνεται δυνατό στις μέρες μας. Αν και η Αίγυπτος δε θεωρείται χώρα στην οποία έχει ευρεθεί πισσουρανίτης, ορυκτό μόνον εντός του οποίου, απ’ ό,τι ξέρω, περιέχεται το ράδιο, και όμως, είναι πολύ πιθανό να υπάρχει ράδιο στην Αίγυπτο. Αυτή η χώρα έχει ίσως τους μεγαλύτερους όγκους γρανίτη που βρίσκονται πάνω στη γη και ο πισσουρανίτης αποτελεί φλέβα των γρανιτικών πετρωμάτων. Σε κανένα άλλο μέρος, σε καμιά άλλη εποχή, δεν εξορύχθηκαν τόσες ποσότητες γρανίτη όσες στην Αίγυπτο κατά τις πρώτες δυναστείες του παλαιού βασιλείου. Ποιος μπορεί να πει ότι δεν είχαν βρει μεγάλες φλέβες πισσουρανίτη κατά τη γιγαντιαία επιχείρηση εξόρυξης γρανίτη για τους κίονες των ναών ή τους ογκόλιθους των πυραμίδων; Αφού φλέβες πισσουρανίτη πολύ πλουσιότερες σε ποσότητα από αυτές των πρόσφατων ορυχείων μας στην Κορνουάλη ή τη Βοημία, τη Σαξονία ή την Ουγγαρία, την Τουρκία, το Κολοράδο μπορεί να είχαν βρει οι λατόμοι του Ασσουάν, της Τούρας, του Μακατάμ ή της Ελεφαντίνης.

Και πάλι, αν πάμε παραπέρα, είναι δυνατόν εδώ κι εκεί, ανάμεσα στα εκτεταμένα λατομεία γρανίτη, να είχαν βρεθεί όχι μονάχα φλέβες αλλά μάζες ή θύλακες πισσουρανίτη. Σε μια τέτοια περίπτωση, η δύναμη, που θα είχαν στα χέρια τους αυτοί που ήξεραν πώς να τον χρησιμοποιήσουν, θα ήταν απεριόριστη. Η γνώση στην Αρχαία Αίγυπτο είχε κρατηθεί εντός του ιερατείου, ενώ στις απέραντες ιερατικές σχολές του υπήρχαν άνθρωποι μεγάλης μόρφωσης, άνθρωποι που ήξεραν πολύ καλά να εφαρμόζουν επ’ ωφελεία τους και στην επιθυμητή κατεύθυνση τις τρομερές δυνάμεις που είχαν τιθασεύσει. Και αν ο πισσουρανίτης δεν υπάρχει όντως στην Αίγυπτο, μεγάλο μέρος δεν θα είχε ελευθερωθεί από τη σταδιακή τριβή και τη φθορά των γρανιτικών βράχων; Ο χρόνος και οι καιρικές μεταβολές μετατρέπουν τελικά όλους τους βράχους σε σκόνη. Η ίδια η άμμος της ερήμου, κάτω από την οποία με την πάροδο των αιώνων θάφτηκαν σ’ αυτή τη χώρα κάποια από τα σπουδαιότερα μνημεία της ανθρώπινης διανόησης είναι η ζωντανή απόδειξη του γεγονότος αυτού. Αν, λοιπόν, η σχάση του ραδίου παράγει σωματίδια, όπως ισχυρίζονται οι επιστήμονες, τότε αυτά θα πρέπει να έχουν ελευθερωθεί από τη φυλακή του γρανίτη και να έχουν αφεθεί να δρουν στον αέρα. Μπορούμε λοιπόν να διακινδυνεύσουμε την πρόταση ότι η επιλογή του σκαραβαίου ως συμβόλου της ζωής δεν είναι εντελώς τυχαία αλλά έχει εμπειρική βάση. Μήπως δεν είναι πιθανόν οι κάνθαροι οι κοπροφάγοι να έχουν τη δύναμη ή το ένστικτο να προσκολλώνται σ’ αυτά τα μικροσκοπικά σωματίδια που εκπέμπουν θερμότητα, που εκπέμπουν φως – ίσως και ζωή – του ραδίου και να τα ενσωματώνουν με τα αβγά τους στους σβόλους κοπριάς που πλάθουν τόσο επιμελώς και από τους οποίους έχουν πάρει το λατινικό τους όνομα pilulariae ( λέξη pila σημαίνει σβόλος): Στα δισεκατομμύρια τόνων της άγονης ερήμου υπάρχουν βεβαίως μείγματα διαφόρων προσμείξεων χώματος και βράχων και μετάλλων της γεωλογικής ζώνης τους, με καθένα από τα οποία η φύση προσαρμόζει τις έμβιες οντότητες ώστε ν’ ανθίζουν πάνω σ’ αυτές που δεν έχουν ζωή.

Οι ταξιδευτές μας λένε πως το γυαλί, αν αφεθεί σε τροπικές ερήμους, αλλάζει χρώμα και χάνει τη φωτεινότητά του κάτω από τον καυτό ήλιο, όπως ακριβώς γίνεται αν εκτεθεί στις ακτίνες του ραδίου. Αυτό μήπως δεν υπονοεί κάποια ομοιότητα ανάμεσα στις δύο αυτές πηγές ενέργειας που δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί;

Αυτή η επιστημονική ή ημι-επιστημονική συζήτηση με καθησύχασε. Απομάκρυνε το μυαλό μου από τις μαύρες σκέψεις των απόκρυφων μυστηρίων και το οδήγησε στα θαύματα της φύσης.

Bram Stoker

ΤΟ ΚΟΣΜΗΜΑ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΑΣΤΕΡΙΩΝ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΓΙΟΛΑΝΔΑ ΔΑΛΚΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ 2003