Από τα αρχαία βιβλία δε γνωρίζουμε τίποτε τόσο μεγάλο όσο τούτο το ανώτερο συμβούλιο των μυημένων, οι οποίοι απασχολούνταν – στα πλαίσια της αλήθειας και της λογικής – με τη δημιουργία μιας ιερογλυφικής μορφής του Θεού. Γνώριζαν ότι προκειμένου να γίνει ορατή οποιαδήποτε μορφή, χρειάζεται να έχει φως και να ρίχνει σκιά. Μπορεί, όμως, η σκιά να αναπαριστά την υπέρτατη διάνοια; Όχι, φυσικά όχι. Μπορεί μόνο να αντιπροσωπεύει το πέπλο της. Η αρχαία Ίσιδα ήταν καλυμμένη με πέπλο. Ο Μωυσής, όταν μιλούσε για το Θεό, σκέπαζε το κεφάλι του με ένα πέπλο. Ολόκληρη η θεολογία των αρχαίων είναι καλυμμένη με περισσότερο ή λιγότερο προφανείς αλληγορίες. Η μυθολογία δεν είναι τίποτε άλλο από αυτό. Τη μυθολογία διαδέχθηκαν τα μυστήρια, που αποτελούν το σκοτεινιασμένο πέπλο, απογυμνωμένο από τα στολίδια του, δείχνοντας όλο και περισσότερο προς το πρόσωπο της σκιάς, της οποίας το γενικό περίγραμμα έδωσε ο ραβίνος Συμεών. Όμως όλα αυτά ξαναγυρίζουν στην πρώτη, την παλαιότερη εικονοπλασία, έτσι ώστε οι σελίδες που μεταφράζουμε και αναλύουμε εδώ, μοιάζουν να είναι η καταγωγή κάθε συμβολισμού και η θεμελιώδης αρχή όλων των δογμάτων.
Τίποτε δεν είναι τόσο όμορφο, ή τόσο ενθαρρυντικό, όσο αυτή η επεξήγηση που δίνεται σε ορισμένες εικόνες της Βίβλου, που αναπαριστούν το Θεό σαν θυμωμένο, μετανιωμένο ή ευμετάβλητο, σύμφωνα με τα ανθρώπινα μέτρα. Μια τέτοια συναισθηματική συμπεριφορά, θα έλεγε ο ραβίνος Συμεών, ανήκει μόνο στο πρόσωπο της σκιάς. Αυτό είναι ο καθρέφτης του ανθρώπινου πάθους. Το πρόσωπο του φωτός είναι πάντα ειρηνικό και ακτινοβόλο, αλλά ο Θεός, ο οποίος δεν έχει πρόσωπο, παραμένει απαράλλακτος υπεράνω τούτου του φωτός και της σκιάς. Ο άνθρωπος που αναζητά το Θεό, μπορεί να βρει μόνο το ιδεώδες του ανθρώπου. Πως είναι δυνατόν το πεπερασμένο να συλλάβει το άπειρο;
Ο συνηθισμένος άνθρωπος πρέπει να έχει ένα Θεό που να του μοιάζει. Αν ο διδάσκαλος δε θύμωνε με τα κακά που κάνουν οι άνθρωποι, τότε αυτοί θα πίστευαν ότι το κακό παραμένει ατιμώρητο και έτσι θα διατηρούσαν ανεξέλεγκτοι την κακία τους. Εάν ο διδάσκαλος δεν ήταν τραχύς, αυστηρός, μυστηριώδης και δύσκολος στην ικανοποίηση και την κατανόηση, τότε αυτοί εύκολα θα έπεφταν θύματα της αδιαφορίας και της νωθρότητας. Η προβληματική παιδική ηλικία έχει ανάγκη από το ραβδί και ο πατέρας πρέπει να γνωρίζει πως να προφασίζεται το θυμό, ακόμη και όταν θα ήθελε να χαμογελάσει στη σκανταλιά των παιδιών του.
Έτσι, σύμφωνα με τους αρχαίους διδασκάλους μας, η εικόνα της θεότητας έχει δύο πρόσωπα. Το ένα κατοπτεύει τα λάθη του ανθρώπου και θυμώνει, ενώ το άλλο ατενίζει την αιώνια δικαιοσύνη και χαμογελά.
Αυτό το μυστήριο της ανώτερης μύησης ήταν γνωστό και στους Έλληνες, που μερικές φορές απέδιδαν στον Πλούτωνα τις ιδιότητες του Δία. Η Αίγυπτος προσευχόταν στο μαύρο Σέραπι, ενώ έχουν διατηρηθεί εικόνες του Βάκχου, κατά τις οποίες τούτος ο Θεός – που οι περιπέτειές του μας θυμίζουν την ιστορία του Μωυσή και οι γιορτές του περιείχαν την κραυγή Ιώ Εβοχέ* (Γιοντ Χε Βάου Χε), τα τέσσερα γράμματα του ονόματος του Γιεχόβα – παρουσιάζεται σαν Ιανός, με δύο πρόσωπα. Το ένα είναι νεαρό και όμορφο σαν εκείνο του Απόλλωνα και το άλλο πρωτόγονο και συνοφρυωμένο σαν εκείνο του Σειληνού.
Ο Απόλλωνας και ο Βάκχος χαρακτηρίζουν τις δύο αρχές της ανάτασης στην ανθρωπότητα: τον ενθουσιασμό και τη μέθη. Οι θείες ψυχές ανακαλύπτουν την έκσταση στην ποίηση και στην ομορφιά, ενώ οι συνηθισμένες ψυχές αναζητούν τον ενθουσιασμό στη μέθη που προκαλεί το κρασί.
Ωστόσο, για το συνηθισμένο άνθρωπο, το κρασί δεν είναι η μοναδική πηγή ανάτασης. Οι κατώτεροι άνθρωποι μεθούν με όλους τους «ατμούς» που επηρεάζουν τον εγκέφαλο: με την ακόρεστη απληστία, τις απειθάρχητες λαγνείες, τη ματαιοδοξία και το φανατισμό. Σε αυτό το επίπεδο υπάρχουν ασκητικές φαντασιώσεις ακόμη πιο τρελές και άγριες από των Βακχίδων. Υπάρχουν αυτοανακηρυγμένοι προστάτες της πίστης που παραλλάσσοντας τη γλυκύτητα με την πικρότητα και το αληθινό κήρυγμα με τη σάτυρα, είναι καταδικασμένοι από την αδιάφθορη φύση να φορούν τη μάσκα του σάτυρου. Η αναίδεια, σαν ένα πυρωμένο σίδερο, έχει κάψει τα χείλη τους και τα επιφυλακτικά τους μάτια καταδεικνύουν, σε αντίθεση με αυτούς, τη διαστροφή της καρδιάς τους.
Όμως, το πρόσωπο της σκιάς που περιγράφουν οι ραβίνοι, δεν είναι ο Θεός του Γκαράς, του Πατούιγ ή του Βεϊγιό. Είναι ο καλυμμένος θεός του Μωυσή, ο μετά Θεός, εάν μπορώ να αναφερθώ σε αυτόν έτσι, καθώς υπάρχει κάποιος υπαινιγμός σε μια βιβλική αλληγορία. Ο Μωυσής προσευχήθηκε στο Θεό, στον αόρατο Θεό, να εμφανισθεί. «Κοίταξε στη σχισμή αυτού του βράχου», είπε ο Κύριος. «Θα περάσω και θα επιθέσω το χέρι μου εκεί, και όταν θα έχω περάσει, θα με δεις από πίσω».
Ο Μωυσής, γράφοντας αυτή τη σελίδα, είχε συνείδηση του συμβολισμού της κεφαλής της σκιάς, της μοναδικής που δόθηκε στον άνθρωπο, ώστε να την παρατηρεί δίχως να τυφλωθεί από το φως. Ο Θεός του φωτός είναι εκείνος που ονειρεύεται ο σοφός άνθρωπος. Ο Θεός της σκιάς είναι το όνειρο του ανόητου. Η ανθρώπινη ανοησία βλέπει τα πάντα αντίστροφα και εάν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την τολμηρή μεταφορά του Μωυσή, το πρόσωπο που λατρεύουν τα πλήθη, είναι μόνο η θεία εικόνα όπως αστράφτει από πίσω, η μετά σκιά του Θεού. Videbis posteriona mea.
_________________________
* Ιώ Βάκχε, είναι η ελληνική απόδοση (Σ.τ.μ.)
Eliphas Levi
Το Βιβλίο της Λαμπρότητας
Μετάφραση Λύσανδρος Μυγιάκης
Εκδόσεις Ιάμβλιχος 1993
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου