Πούτσα και Ξύλο - Antonin Artaud

Τις λέξεις που χρησιμοποιούμε μου τις κληροδοτήσανε άκριτα και τις χρησιμοποιώ, όχι όμως για να γίνω κατανοητός, όχι για να κατορθώσω να μ' αδειάσω απ' αυτές, 
τότε γιατί λοιπόν; 
επειδή για την ακρίβεια δεν τις χρησιμοποιώ, στην πραγματικότητα δεν κάνω τίποτε άλλο παρά να σωπαίνω να κλωτσώ, να κοπανώ και να δέρνω. 
Όσο για τα υπόλοιπα, αν μιλάω είν' επειδή η ομιλία σε γαμάει, θέλω να πω ότι η παγκόσμια εκπόρνευση που συνεχίζεται με κάνει να ξεχνάω να μην σκέφτομαι. 
Η πραγματικότητα είναι ότι δεν λέω τίποτα και δεν κάνω τίποτα, ότι δεν χρησιμοποιώ ούτε λέξεις ούτε και γράμματα, 
δεν χρησιμοποιώ ούτε λέξεις και δεν χρησιμοποιώ καν γράμματα. 

Ποτέ δεν ίδρυσα, δεν ξεκίνησα, δεν ακολούθησα ένα κίνημα. 
Υπήρξα υπερρεαλιστής, αυτό είναι γεγονός, αλλά πιστεύω πως όντως όφειλα να είμαι, και ήμουνα όντως όχι όμως κι όταν εκτόξευα ή συνυπέγραφα μανιφέστα εκτός κι αν επρόκειτο να προσβάλουμε

 τον πάπα 

τον δαλάι-λάμα 

τον βούδα 

τον γιατρό 

τον διανοούμενο 

τον παπά 

τον μπάτσο 

τον ποιητή 

τον συγγραφέα 

τον άνθρωπο 

τον παιδαγωγό 

τον επαναστάτη 

τον αναρχικό 

τη μοναχή 

τον ερημίτη 

τον πρύτανη 

τον γιόγκι 

τον πνευματιστή.

Όσο για τους αντιδραστικούς, τους φασίστες, τους κομμουνιστές, που έχουνε πάρει πια την εξουσία, τους δεξιούς, τους αριστερούς, αυτοί δεν προσβάλλονται με τίποτα, δεν χαμπαριάζει τ' αυτί τους, αυτοί δεν διαλύονται, τι λέω, αυτοί δεν είναι δυνατόν ούτε καν να αποσυντεθούν, αυτό εννοώ όταν λέω ότι: φταίει η φύση, τους παράγει, αλλά αυτό δεν επαρκεί, κι αυτοί χρειάζονται άλλα μέτρα, πιο ισχυρά για να τους αντιμετωπίσεις. 

Γιατί, γιατί λοιπόν, άλλο ένα γραπτό από σένα, Αρτώ, και γιατί δεν μας έχεις αδειάσει ακόμα τη γωνιά τόσο καιρό που στο επισημαίνουμε; 
“Τόπο στα νιάτα, στις νέες αφίξεις, σ' αυτούς που δεν έχουν τίποτα να πουν, αλλά που είναι εδώ”. “Ο τόπος ζέχνει.” 
Είναι ακριβώς που δεν ζέχνει ακόμα τόσο πολύ ώστε να μου στερήσει το δικαίωμα στην κριτική, την επίθεση, την κρίση, την προσβολή πάσης φύσεως. 
Και τι μπορεί να μου κάνει αυτό; Στην πραγματικότητα τίποτα δεν θα μπορούσε να μου κάνει κι εγώ θα μπορούσα να περάσω εκτός και να περιφρονώ, αλλά το δυστύχημα είναι ότι ακριβώς έχει κάποια επίδραση πάνω μου. 

Θέλω να πω ότι τα ζιζάνια που ορθώνονται από όλες τις πλευρές δεν αφήνουν το κορμί μου ανέπαφο, είμαι ξαπλωμένος κατάχαμα σαν κιρσοκήλη, σαν βλεννορραγία, ΚΙ ΑΥΤΟ ΔΕΝ Μ' ΑΡΕΣΕΙ ΚΑΘΟΛΟΥ. 

Το ύφος, το στιλ μού προξενεί τρόμο και συνειδητοποιώ πως όταν γράφω δεν μπορώ παρά να υποπίπτω πάντοτε σ' αυτό το λάθος· γι' αυτό κι εγώ καίω όλα μου τα χειρόγραφα και δεν απομένουν παρά εκείνα που μου θυμίζουν μιαν ασφυξία, ένα λαχάνιασμα, ένα στραγγάλισμα μέσα κι εγώ δεν ξέρω σε ποια κατασκότεινη άβυσσο, επειδή αυτά είναι μόνο ειλικρινή. 
Οι ιδέες με τρομοκρατούν, δεν τις πιστεύω πια δεν θέλω να συγκινούν κι ας με λένε παλαβό: προσοχή, οι παλαβοί δαγκώνουν, ψέματα; 
Κι ας έρθει όποιος αντιρρησίας θέλει να μου πει: υπάρχει τούτο κι εκείνο και τα πράγματα είναι έτσι ή δεν είναι έτσι εγώ δαγκώνω επειδή πραγματικά δεν πιστεύω στις λέξεις ούτε στις ιδέες που προξενούνται απ' τις λέξεις, και μέσα στις λέξεις το είναι δεν σημαίνει για μένα τίποτα περισσότερο ή ΛΙΓΟΤΕΡΟ απ' το μη είναι, τίποτα δεν σημαίνει για μένα τίποτα, κι η σιωπή, άλλωστε, ακόμα λιγότερο.

Δεν είναι που δεν ανήκω ούτε στη δεξιά ούτε στην αριστερά, γιατί ανήκω ακόμα λιγότερο στο κέντρο, και την ισορροπία τη μισώ ακόμα περισσότερο κι απ' τον εκτοπισμό, υπό την προϋπόθεση πως είμαι εγώ που μ' εκτοπίζω,και με εκτοπίζω, όντως, κάθε φορά που βλέπω να καταφτάνει η αμετάβλητη μεσότητα. 

Διότι μπορώ να δω καλά ότι ορισμένοι με κατηγορούν πως είμαι ένα γέρικο άλογο, καμένο χαρτί. Κι όμως εγώ μισώ τη φιλοσοφία, τη μαγεία, τον πνευματισμό, τον αποκρυφισμό, τη γιόγκα, την ανατομία, 
ΝΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΛΕΩ, την ιατρική, την αριθμητική, την άλγεβρα, την τριγωνομετρία, τον διαφορικό λογισμό, την περιστροφή των ισημερινών, και, κυρίως, κι ας μην με πιστεύει κανείς, μισώ θανάσιμα την ποίηση. 

Έλαβα διάφορα ανώνυμα γράμματα στη ζωή μου. Το τελευταίο, απεσταλμένο εδώ και μερικές βδομάδες, μου ανήγγειλε την αποστολή ενός παλιού ποιήματος, από το οποίο δεν έλαβα τίποτε άλλο πάρεξ τον τίτλο του δίχως άλλα σχόλια: 

ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ ΤΟΥ ΔΟΛΟΦΟΝΗΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΛΛΗΖΩΗ ΓΕΡΟ-ΑΡΤΩ ΚΑΙ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΘΑ ΕΠΙΣΤΡΕΨΕΙ ΠΟΤΕ Σ' ΑΥΤΗ ΕΔΩ. 

Ένα άλλο γράμμα με επέκρινε επειδή γράφω στα γαλλικά, εννοώ σε καλά γαλλικά, και επειδή κάνω, ακόμα κι εγώ, ωραίες φράσεις. Κανείς δεν μ' έχει κατηγορήσει προς το παρόν ως διαλεκτικό ή δογματικό διότι αγνοώ τι είναι η διαλεκτική. Μα, επιτέλους, μου προσήψαν ακόμα πως πιστεύω κι εγώ σε λεκτικές εξοχότητες, πως προσδίδω αξία σε καλοσχηματισμένες φράσεις, σε φράσεις καλοφτιαγμένες, εύρυθμες και καλοριζωμένες. “Κι αυτό”, μου είπανε, “μας κάνει να γελάμε, ο τρόπος σας να πιστεύετε στα καλά γαλλικά”. 
“Επιτίθεστε στην εξουσία, στην κοινωνία, στη θρησκευτικότητα, στις τελετές θαρρείς κι αυτές οι λέξεις κρύβουν ακόμα γεγονότα ή ιδέες. Και κυρίως πιστεύετε στις λέξεις, στις δυνατές λέξεις που χρησιμοποιείτε. Τίποτα δεν είχε ποτέ νόημα παρεκτός το κενό, είστε τόσο σίγουρος για τον εαυτό σας, τόσο σίγουρος για τα πάντα. Αμέτε στο διάβολο.” 
Οφείλω να ομολογήσω πως είμαι εγώ που μεταφράζω όλες αυτές τις κριτικές σε δοκίμια γαλλικά, διότι οι νέοι άνθρωποι που μου μιλούσαν μ' αυτόν τον τρόπο δεν το έκαναν παρά από μακριά, θαρρείς κι από το ένα χείλος του σύμπαντος στο άλλο, ή δια του ταχυδρομείου, και δεν μου έκαναν παρά άσεμνες χειρονομίες για να μου αποδείξουνε πως πλανιόμουν πλάνην οικτράν διότι από κοντά θα έπεφτε ξύλο. 
Αλλά δεν τόλμησαν παρόλα αυτά ακόμα να το ρισκάρουν. 

Οφείλω λοιπόν να ομολογήσω ότι εδώ και τριάντα χρόνια που γράφω δεν έχω καταφέρει να βρω ακόμα επακριβώς όχι μόνο τον λόγο μου ή τη γλώσσα μου αλλά ούτε καν το ίδιο το μέσο το οποίο μολοντούτο δεν έχω σταματήσει λεπτό να σφυρηλατώ. 

Νιώθοντας αναλφάβητος αγράμματος, το μέσο αυτό δεν λέει να στηριχτεί με τίποτα στα γράμματα ή στα σημεία του αλφαβήτου – βρισκόμαστε ακόμα πολύ κοντά σε μια σχηματική σύμβαση, σύμβαση και ενδοφθάλμια και ακουστική. 

Όποιος συνένωσε τη σημασία, συνένωσε τη σκέψη, και όποιος συνένωσε τη σημασία στη σκέψη, τις συνένωσε σύμφωνα μ' έναν αποτρεπτικό ιδεαλισμό που είχε τους επίσημους γραπτούς πίνακές του, τους πίνακες των αντιληπτικών εννοιών εγγεγραμμένους στην επιφάνεια ενός αντεστραμμένου εγκεφάλου. 
Διότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν είναι παρά ένας σωσίας που εκπέμπει, μέσω προβολής, έναν ήχο για κάθε σημείο, μία σημασία για κάθε ήχο, ένα συναίσθημα για κάθε σημείο του είναι, μια ιδέα για κάθε κίνηση, όλα είναι γραπτά, βιωμένα στην αστρική ύλη και τα γράμματα δεν είναι παρά κινήσεις που υποχρεώνουν κατά τι περισσότερο την μεγάλη ταινία να εκδιπλώνει την απογύμνωσή του. 
Ένας χαρακτήρας είναι μια πεπερασμένη κίνηση που έρχεται μια φορά ακόμα να προβάλει το ψωλόχυμα ενός έσχατου φωσφόρου και τότε όλες οι λέξεις θ' αναγνωριστούν όλα τα γράμματα ολοσχερώς θα εξαντληθούν. 
Και κάθε γραμμένο βιβλίο θ' αναγνωσθεί και δεν θα μπορεί πλέον να πει τίποτα στους καθ' ολοκληρίαν αποσυντεθειμένους εγκεφάλους, καθόσον θα έχουν αυθαίρετα επιβληθεί και ξαναεπιβληθεί. 

ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ ΜΑ ΕΓΩ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΥΠΕΚΥΨΑ ΣΕ ΤΕΤΟΙΕΣ ΠΟΜΦΟΛΥΓΕΣ.

 
Διότι τα γράμματα δεν είναι παρά η απλοϊκή γραφική αποτύπωση που θα μπορούσε να απαντήσει στην αναγκαιότητα της αφύπνισης δια μέσου του φαντασματώδους αντανακλαστικού ενός οργάνου δημιουργημένου για κάποιο διάστημα και εν τη γενέσει του καταδικασμένου:

Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ. 

Οι λοβοί του εγκεφάλου δεν είναι άπειροι, το άπειρο πολύ λιγότερο, αλλά διαρκεί. 

Γνωρίζω μια κατάσταση εκτός του πνεύματος, της συνείδησης, του είναι, η οποία δεν έχει πλέον ούτε λόγια ούτε γράμματα, μα στην οποία διεισδύει κανείς με κραυγές και χτυπήματα. Και δεν είναι πια καν ήχοι ή νοήματα που εξέρχονται δεν είναι λέξεις είναι ΚΟΡΜΙΑ. 

Πούτσα και ξύλο,

στην κολασμένη πυρά όπου ποτέ πια δεν θα τεθεί η ερώτηση της λέξης ούτε και της ιδέας. 

Χτύπα μέχρι θανάτου και γάμα τους τα μούτρα, χύσ' τους στα μούτρα η έσχατη γλώσσα, η έσχατη μουσική που ξέρω 

και σας ορκίζομαι πως βγαίνουνε κορμιά ΚΟΡΜΙΑ ζωντανεμένα

ια μενιν

φρα τε σα

βαζιλ 

λα βαζιλ 

α τε σα μενιν

τορ μενιν

ε μενιν μενιλα

αρ μενιλα

ε ινεμα ιμεν

Antonin Artaud
Πούτσα και Ξύλο
Μετάφραση Ζήσης Δ. Αϊναλης
Εκδόσεις Ουαπίτι 2011