Διαβολικό φράγμα [αποσπάσματα] – Eric Frank Russell

...Καταλήγοντας σε μια απόφαση, μίλησε αργά και προσεκτικά. “Αρχηγέ, εξακολουθώ να μην έχω την παραμικρή ιδέα για το τι κρύβεται πίσω απ' όλα αυτά, αλλά έχω την αίσθηση ότι υπάρχουν στιγμές που είναι επικίνδυνο το να μιλά κανείς γι' αυτά”. Μια σκέψη γεννήθηκε τότε στο μυαλό του, και πρόσθεσε: “Πιστεύω ότι υπάρχουν στιγμές που είναι επικίνδυνο ακόμη και να τα σκέφτεσαι”.

“Ανοησίες!” σάρκασε ο Λήμινγκτον. “Αληθινοί τηλεπαθητικοί δεν υπάρχουν, ο υπνωτισμός είναι πολύ υπερεκτιμημένος, και δεν υπάρχουν μηχανικά μέσα που να υποκλέπτουν τις μυστικές σκέψεις κάποιου. Εξάλλου, πως στο διάβολο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μια έρευνα δίχως σκέψεις;”

“Αυτό είναι το πρόβλημα”, απάντησε ο Γκρέαμ, ξερά. “Δε θα μπορούσε. Συνεπώς πρέπει να δεχτώ το ρίσκο”.

“Μιλάς σοβαρά, Γκρέαμ;”

“Πιο σοβαρά από ποτέ! Πιστεύω, ή μάλλον αισθάνομαι ότι υπάρχουν στιγμές που μπορώ να δουλέψω αυτή την υπόθεση στο μυαλό μου, ελεύθερα, και επωφελώς. Εξίσου σίγουρα, αισθάνομαι ότι υπάρχουν ανεξήγητες στιγμές όταν οι σχετικές σκέψεις θα σήμαιναν ότι απλώνω το λαιμό μου στο δήμιο. Γιατί το αισθάνομαι αυτό, είναι κάτι που δεν μπορώ να το εξηγήσω. Ίσως να είμαι τρελός – αλλά όσο πιο βαθιά μπαίνω σ' αυτή την υπόθεση τόσο πιο μεγάλη βάση δίνω σ' αυτή την τρέλα μου”.

“Γιατί;”

“Διότι”, απάντησε ο Γκρέαμ, “εγώ είμαι ακόμη κατακόρυφος – ενώ οι άλλοι είναι οριζοντιωμένοι”.

Κατέβασε το ακουστικό με ένα αλλόκοτο φως στα μάτια του. Κατά κάποιο τρόπο, ήξερε ότι είχε δίκιο στην εκτίμησή του περί του κινδύνου. Θα έπρεπε να πάρει ένα ρίσκο, ένα φοβερό ρίσκο, ενάντια σε αντιπάλους απείρως τρομερούς επειδή ήταν εντελώς άγνωστοι. Η αδιάκοπη επαγρύπνηση είναι το ανέφικτο τίμημα της ελευθερίας. Αν και αυτός, όπως και ο Γουέμπ, ήταν καταδικασμένος σε μια μάταιη προσπάθεια πληρωμής αυτού του τιμήματος, εντάξει, ας γινόταν κι έτσι!

........................................................................................................................................................................................................................

...“Τι είναι αυτές οι σφαίρες;” ρώτησε ο γερουσιαστής Κάρμοντυ, με τα παχουλά χαρακτηριστικά του αναψοκοκκινισμένα.

“Κανένας δεν ξέρει. Δεν υπήρξε επαρκής χρόνος να τις μελετήσουμε. Ο ίδιος ο Μπιόρνσεν υπέθετε ότι είναι εξωγήινοι αρκετά πρόσφατης προέλευσης, αλλά παραδεχόταν ότι αυτό ήταν καθαρή εικασία καθώς δεν είχε στοιχεία για να στηρίξει μια γνώμη. Ο μακαρίτης καθηγητής Μέυο συμφωνούσε ότι είναι εξωγήινης προέλευσης, αλλά φρονούσε ότι είχαν κατακτήσει και καταλάβει αυτόν τον πλανήτη πριν πολλές χιλιάδες χρόνια. Αντιθέτως, ο δρ Μπητς φρονεί ότι είναι ιθαγενή όντα της Γης, ακριβώς όπως και τα μικρόβια είναι ιθαγενή. Ο Μπητς λέει ότι ο μακαρίτης Χανς Λούθερ πήγε την ιδέα ακόμη πιο πέρα, και με βάση τις ενδείξεις για τις φυσικές μας αδυναμίες, υπέθετε ότι αυτά τα πλάσματα είναι οι αληθινοί γήινοι, ενώ εμείς είμαστε οι απόγονοι των ζώων που μετέφεραν εδώ από άλλους κόσμους με κοσμικές φορτηγίδες για γελάδια”.

“Γελάδια! -γελάδια! -γελάδια!” Η λέξη πετούσε ολόγυρα στο ακροατήριο. Την ξεστόμιζαν σαν να ήταν κάτι το βρομερό.

“Πόσα είναι γνωστά γι' αυτά τα πλάσματα;” ρώτησε κάποιος.

“Πολύ λίγα φοβάμαι. Δεν έχουν την παραμικρή ομοιότητα με τα ανθρώπινα όντα, και, από τη δική μας σκοπιά, είναι τόσο πλήρως και πέρα για πέρα ξένα, που δεν μπορώ να φανταστώ πως θα ήταν ποτέ δυνατό για μας να βρούμε μια κοινή βάση που θα επέτρεπε κάποιο είδος κατανόησης...

......................................................................................................................................................................................................................

...“Δεν μου άρεσε εκείνος ο μπασμένος, ο τύπος που κοιτούσε πάνω από τον ώμο του Βητς”, παρατήρησε ο Γουόλ, κοντοστέκοντας στην πόρτα. “Τα μάτια του ήταν σαν τις κακές τρομάρες των εγκληματιών”.

“Και τι θα πει αυτό;”

“Είχαν μια παγωμένη, ζωώδη γυαλάδα. Δεν τον πρόσεξες; Για ρίξε μια ματιά σε μια φωτογραφική πινακοθήκη της αστυνομίας – θα βρεις δεκάδες μούτρα με τέτοιες κακές τρομάρες, συνήθως ανισόρροποι ή τοξικομανείς φονιάδες”. Ο Γουόλ κοίταξε τον άλλο με προσμονή. “Δεν έχουν όλοι αυτά τα μάτια, αλλά οι περισσότεροι τα έχουν. Εξαρτάται από την ψυχική τους κατάσταση κατά τη στιγμή της φωτογράφησης”.

“Ναι”, συμφώνησε ο Γκρέαμ, σκεφτικά. “Τώρα που το σκέφτομαι, το έχω προσέξει σε μελέτες μερικών από εκείνους τους παλιούς γκάνγκστερ: του Ντίλλιντζερ, του Μέλσον, των αδελφών Μπάρροου, του Λούι δε Λεπ, και άλλους. Ποιος ξέρει αν δεν ήταν τα θλιβερά υποχείρια αθέατων ρουφηχτρών, ανθρώπινα ραβδάκια ανάδευσης ενός κοκτέηλ παθών που χρησιμοποιούνταν για να διεγείρουν περισσότερες συγκινήσεις – όταν δεν υπήρχαν αρκετοί νεόνυμφοι στα πέριξ”.

“Κύριε των Δυνάμεων!” είπε ο Γουόλ. “Υπονοείς ότι όλα τα δωμάτια των νιόπαντρων είναι κι από ένα μπαράκι για να πίνουν τη δόση τους κάποιοι;”

“Όχι όλα. Ασφαλώς κι όχι όλα! Αλλά μερικά – μερικά!”

“Θα ζούσα σε μια ζωντανή κόλαση αν είχα το μυαλό σου. Γιατί δεν πας να κρεμαστείς κάποια στιγμή;”

“Ζούμε σε μια ζωντανή κόλαση, και ξέρεις πόσοι κατέρρευσαν ψυχικά όταν το ανακάλυψαν”...

Eric Frank Russell

Διαβολικό Φράγμα

Μετάφραση – Πρόλογος ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΛΑΝΟΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ LOCUS 7

Εντελέχεια – ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΤ. ΚΑΜΠΑΝΗΣ

Κατά τον Αριστοτέλην, η ψυχή πρέπει να ορισθή ως «εντελέχεια»(1), η πρώτη «εντελέχεια» ενός φυσικού σώματος το οποίον έχει τας απαιτουμένας δια την ζωήν δυνατότητας. Λέγων «εντελέχειαν» ο Σταγειρίτης φιλόσοφος, εννοεί μιαν σταθερώς υπάρχουσαν μέσα εις το σώμα αρχήν και αιτίαν, ήτις ενεργούσα παράγει τα ψυχικά και βιολογικά φαινόμενα. Ο άνθρωπος είναι ένα πολυσύνθετον όχι μόνον οργανικόν σύνολον, αποτελούμενον εκ «σώματος φυσικού δυνάμει ζωήν έχοντος αλλά και ψυχής «ζωοποιού του σώματος δυνάμεως και αιτίας της ενεργείας». Η ψυχή σχετίζεται προς το σώμα, ως η μορφή προς την ύλην, διότι αυτή είναι έννοια (λόγος) και συγχρόνως ουσία (το τι ην, είναι), συμπληρούσα την ενέργειάν του δια καθοδηγήσεως εις τους επιδιωκομένους σκοπούς. Με άλλας λέξεις, είναι σκόπιμος ενέργεια του ζώντος σώματος, «διό η ψυχή εστιν εντελέχεια η πρώτη σώματος φυσικού δυνάμει ζωήν έχοντος». Επομένως η ψυχή είναι αρχή ήτις δίδει ζωήν εις το σώμα, δύναμις ήτις θέτει εις ενέργειαν τας συντηρούσας την ζωήν και του εμψύχου βίου λειτουργίας.

«Κατά τον Αριστοτέλην απαντώνται δύο ερμηνείαι περί ψυχής στενώς συνδεδεμέναι και αλληλοεξαρτώμεναι, η μία μεταφυσική και η ετέρα φυσιολογική σχετιζομένη με την θεωρίαν της ύλης και του είδους και έχουσα σφραγίδα νατουραλιστικήν και μηχανικήν. Η ψυχή κατά τον Αριστοτέλην είναι η αρχή της ζωτικής λειτουργίας η εν τω οργανισμώ εντελέχεια, ήτις συντελεί εις την θρέψιν, αύξησιν και την ωρισμένην μορφήν του σώματος, δεν είναι όμως η συνισταμένη της ζωής αλλά η αρχή και η αιτία υπό τας τρεις αριστοτελικάς εννοίας της κινήσεως, της μορφής και του σκοπού. Επειδή δε δια της ψυχής αισθανόμεθα και σκεπτόμεθα, η ψυχή είναι έννοια, μορφή και ουχί ύλη, αλλ' όπως δεν είναι νοητή η ύλη άνευ του είδους, της μορφής, ούτω και η ψυχή δεν είναι νοητή άνευ σώματος».

«Αφορμώμενος από τας διαφοράς ας παρουσιάζουν ως έμψυχα όντα τα φυτά, τα ζώα και ο άνθρωπος, διακρίνει ως κατώτατον είδος την θρεπτικήν ψυχήν, ήτις υπάρχει και εις τα φυτά. Αι κυριώτεραι ικανότητες ταύτης είναι η αυξητική και η γεννητική. Εις υψηλοτέραν βαθμίδα ίσταται το αισθησιακόν είδος της ψυχής εις ο μετέχουν και τα ζώα, την δε υψίστην βαθμίδα κατέχει η νοητική ψυχή ήτις προσιδιάζει μόνον εις τον άνθρωπον. Ο άνθρωπος έχει νοητικήν ψυχήν χωρίς να στερήται και της αισθητικής και θρεπτικής, τα ζώα έχουν αισθητικήν και θρεπτικήν συνάμα ψυχήν, τα δε φυτά μόνον θρεπτικήν. Αντιστοίχως προς τα μνημονευθέντα είδη της ψυχής, υπάρχουν και αι ακόλουθοι ψυχικαί ικανότητες ή “μόρια”, όπως λέγει ο Αριστοτέλης, εις τα φυτά υπάρχει το θρεπτικόν, εις τα ζώα εκτός τούτου και το αισθητικόν, ορεκτικόν και κινητικόν. Εν δε τω ανθρώπω, εκτός όλων των προηγουμένων και ο νους, όστις διακρίνεται εις παθητικόν και ενεργητικόν. Η γνωσιολογική θεωρία του Αριστοτέλους έχει κατοχυρωθεί πλήρως δια της αντιλήψεως ότι ο άνθρωπος έχει εν εαυτώ νουν. Δι' αυτού κατανοεί αμέσως την οντολογικήν υφήν του κόσμου» (Εγκ. Λεξ. Ηλίου. Τομ. 3, λεξ. Αριστοτέλης, σελ. 569).

Αι βιολογικαί και ψυχικαί λειτουργίαι έχουν ως αρχικήν πηγήν αυτήν την δυναμικήν καταβολήν, την οποίαν ονομάζει ψυχήν «και θύραθεν εισερχομένην εις το σώμα». Άρα ευρισκομένη εκτός του σώματος φαίνεται ως να εισέρχεται από κάποιαν θύραν εντός αυτού κατά την γέννησιν και εξέρχεται της θύρας ταύτης κατά τον θάνατον.

Η είσοδος της ψυχής εις το σώμα δεν αμφισβητείται υπό του Αριστοτέλους ως και υπό πολλών άλλων παρ' ότι οι πλείστοι δεν προσδιορίζουν την αναγκαιότητα της τοιαύτης αιτίας περί της οποίας αποφαίνεται ο Αριστοτέλης λέγων, «τούτ' αναγκαίον είναι. Δια γαρ την κοινωνίαν το μεν ποιεί το δε πάσχει και το μεν κινείται το δε κινεί». Το ότι εισέρχεται η ψυχή εις το σώμα καταδεικνύεται και εκ του ότι εξέρχεται εξ αυτού. «τι εστιν ο φθείρεται της ψυχής απολιπούσης; (το σώμα)» και περαιτέρω «εξελθούσης γουν (της ψυχής) διαπνείται και σήπεται (το σώμα)». Δύναται δε να εξέρχεται μόνον παν ό,τι εισέρχεται, διότι κινείται κατά τόπον.

________________________

(1)Εντελέχεια είναι όρος δημιουργηθείς υπό του Αριστοτέλους εκ του «εντελώς έχειν» ή «έχειν το εντελές» και δηλών την συντετελεσμένην πραγματικότητα της μορφής, τον σκοπόν της πραγματώσεώς της, την αυτοπραγμάτωσιν της μορφής όντος τινός, την αυτεπιτέλεσιν του σκοπού. Η εντελέχεια περιέχει τον δι' αυτής ταύτης της ενεργείας πραγματούμενον σκοπόν, συγχρόνως δε είναι ο λόγος του δυνάμει όντος. Πρώτη εντελέχεια είναι η κατάστασις της πραγματώσεως του σκοπού, δευτέρα δε η ενέργεια. Ο Αριστοτέλης πρεσβεύει ότι υπάρχει κατάστασίς τις εντελεχείας, προς ην τείνει παν το ον. Συχνάκις ταυτίζει την εντελέχειαν προς την ενέργειαν. Πάντως, κατά τον φιλόσοφον τούτον, η ενέργεια είναι κίνησις τις, ενώ η εντελέχεια είναι κατάστασις. Η «ενέργεια συντείνει προς την εντελέχειαν» δηλαδή τείνει προς την τελειότητα. Οι σχολαστικοί ποιούνται χρήσιν του όρου τούτου κατά το πνεύμα του Αριστοτέλους, αλλά παρ' αυτοίς απαντά και η λέξις «ενδελέχεια» δι' ης δηλούται συγχρόνως το συνεχές, το αιώνιον. Το αυτό ακριβώς συμβαίνει και παρά τω Melanchthon. Ο Leibnitz καλεί εντελεχείας τας μονάδας, διότι έχουσιν εν εαυταίς το εντελές, ήτοι την πηγήν των εσωτερικών ενεργειών των και αυτάρκειαν, ήτοι αρκούνται εις εαυτάς. Ο Goethe μεταχειρίζεται τον όρον εντελέχεια προς δήλωσιν της ψυχής. Ως εντελέχειαν θεωρούσι την ψυχήν ο Wundt ο Morgan, και άλλοι. Επ' εσχάτων ο όρος ούτος εισήχθη πάλιν εις την φιλοσοφίαν υπό του Γερμανού φιλοσόφου Driesch αλλ' υπό διάφορον έννοιαν. Ο φιλόσοφος ούτος καλεί εντελέχειαντον βιοτικόν παράγοντα (Vitale Agens), όστις, χωρίς να θίγη τον νόμον της διατηρήσεως της ενεργείας, καθοδηγεί την υλικήν ενέργειαν του οργανισμού ως σταθερόν στοιχείον της ατομικότητος, εφοδιασμένον με ρυθμιστικήν οργανωτικήν δύναμιν. Η εντελέχεια, καίπερ παριστώσα εξατομικευτικόν τινα παράγοντα, εν τούτοις αυτή καθ' εαυτήν είναι υπερατομική. Καίτοι δε δεν είναι υλικής φύσεως, ενεργεί ουχ ήττον εν τω χώρω και κατατέμνεται εις διαφόρους δυνάμεις βιοτικάς. Είναι ο ρυθμιστής της ενότητος του γίγνεσθαι. Κατά τον Driesch η εντελέχεια ενεργεί ασυνειδήτως μεν, αλλά σκοπίμως κατά τρόπον μορφωτικόν και αφομοιωτικόν. Άλλαις λέξεσιν εντελέχεια είναι κατά τον φιλόσοφον τούτον η αρχή της ζωής, η δρώσα οργανωτικώς, μορφωτικώς και ρυθμιστικώς. (Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη, λέξη Εντελέχεια).

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΤ. ΚΑΜΠΑΝΗΣ

Η ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

ΣΤΟΙΧΕΙΩΣΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ

ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΡΩΔΙΟΣ

Λαβύρινθος - Henri Michaux

Λαβύρινθος η ζωή, λαβύρινθος ο θάνατος

λαβύρινθος χωρίς τέλος, λέει ο Μαιτρ του Ώ!

Όλα εμβυθίζουν, τίποτε δεν ελευθερώνει.

Ο αυτόχειρας ξαναγεννιέται σε μια καινούργια οδύνη.

Η φυλακή ανοίγει σε μια φυλακή

ο διάδρομος ανοίγει ένα άλλο διάδρομο.

Αυτός που πιστεύει ότι  ξετυλίγει τον κύλινδρο της ζωής του

δεν ξετυλίγει τίποτε απολύτως.

Τίποτε δεν εκβάλλει πουθενά

οι αιώνες επίσης ζουν κάτω απ' τη γη, λέει ο Μαιτρ του Ώ!

ΧΡΥΣ. ΤΣΙΚΡΙΤΣΗ - ΚΑΤΣΙΑΝΑΚΗ

ΞΕΝΕΣ ΦΩΝΕΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

(ΣΕΙΡΑ 3η)

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΩΔΩΝΗ 2005

ΣΟΝΕΤΟ Νο 62 - William Shakespeare

Κρίμα αυταγάπης μ' έπιασε, ναρκισσισμού αμαρτία
μάτι, ψυχή μου, μέλη μου και κάθε μου μεριά
και για το κρίμα αυτό καμιά δεν είναι θεραπεία
γιατί έχει πιάσει μέσα μου, ριζώσει στην καρδιά.

Λέω πως δεν είναι τόσο ωραία μορφή σαν την δική μου,
ουδ' όψη τόσο φυσική, ουδέ φύση τόσο γνησία
και κανονίζω εγώ για μένα ο ίδιος την τιμή μου,
αφού είμαι απ' όλους σε όλα εγώ ανώτερος περίσσια.

Μ' αν ο καθρέφτης πράγματι μου δείξει τον εαυτό μου
δαρμένον, σπαραγμένον, με αργασμένην ηλικία,
διαβάζω ανάποδα ολωσδιόλου τον ναρκισσισμό μου:
εαυτός με τέτοιαν αυταγάπη θα 'ταν ειρωνεία.

Συ 'σαι (εαυτέ μου) που σε υμνώ για λόγου μου, με κάλλη
των ημερών σου βάφοντας των χρόνων μου το χάλι.




WILLIAM SHAKESPEARE
ΣΟΝΕΤΑ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΩΤΑΣ, ΒΟΥΛΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΥ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

ΤΑΟ ΤΕ ΚΙΝΓΚ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29 - LAO TSU

Όταν ένας άνθρωπος θέλει να πάρει τον κόσμο και να του δώσει σχήμα.
Μου φαίνεται πως θ' αποτύχει.
Γιατί ο κόσμος είν' ένα θείο σκεύος:
Δεν μπορεί να πάρει κανένα σχήμα.
Μήτε μπορεί κανείς να του επιβάλει τη θέλησή του.
Αυτός που του δίνει σχήμα τον χαλά.
Αυτός που  προσπαθεί να του επιβληθεί τον χάνει.
Γι' αυτό ο σοφός δεν του δίνει κανένα σχήμα, κι έτσι δεν τον χαλά.
Δεν προσπαθεί να του επιβληθεί, γι' αυτό δεν τον χάνει.
Γιατί, ανάμεσα σε όλα τα πράγματα, μερικά προχωράνε μπροστά, ενώ άλλα ξεμένουν πίσω.
Μερικά κρατούν το στόμα τους κλειστό, ενώ άλλα βγάζουν ήχους.
Μερικά είναι δυνατά, ενώ άλλα είναι αδύνατα.
Μερικά είναι πάνω στο αμάξι, ενώ άλλα πέφτουν έξω.
Γι' αυτό ο σοφός αποφεύγει την υπερβολή, την σπατάλη και την παράδοση στις ηδονές.


Σχόλιο: Ο Γουάνγκ Πι σε σχετικό σχόλιό του λέει: «Το κάθε τι έχει τη δική του φύση. Μπορεί ν' αναπτύσσεται σύμφωνα με τη δική του φύση, μα δεν μπορεί να παίρνει σχήμα, ή να συμμορφώνεται βίαια, ενάντια στη φύση του».





LAO TSU

ΤΑΟ ΤΕ ΚΙΝΓΚ (TAO TE CHING)

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΡΦΑΝΙΔΗ