ΠΩΣ ΝΑ ΔΙΑΨΕΥΔΕΤΕ ΜΙΑ ΔΙΑΨΕΥΣΗ - Umberto Eco

 

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΔΙΑΨΕΥΣΗΣ. Αξιότιμε κύριε διευθυντά, σε σχέση με το άρθρο «Στας ειδούς του Μαρτίου», το οποίο εμφανίστηκε στο προηγούμενο τεύχος του περιοδικού σας με υπογραφή  Αλήθειος Φιλαλήθης, επιτρέψτε μου να διευκρινίσω τα κάτωθι. Δεν είναι αλήθεια ότι παρευρισκόμουν στη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα. Όπως μπορείτε να διαπιστώσετε και από τη συνημμένη ληξιαρχική πράξη, γεννήθηκα στη Μολφέτα στις 15 Μαρτίου 1944, συνεπώς πολλούς αιώνες μετά από το αποτρόπαιο γεγονός, το οποίο εξάλλου ανέκαθεν καταδίκαζα. Ο κύριο Φιλαλήθης θα πρέπει να παρεξήγησε αυτό που εννοούσα, όταν του είπα ότι πάντα γιορτάζω με μερικούς φίλους την 15η Μαρτίου ‘44.
Εξίσου ανακριβές είναι ότι στη συνέχεια είπα σε κάποιον Βρούτο: «Θα ιδωθούμε στους Φιλίππους». Διευκρινίζω ότι ουδέποτε είχα επαφές με τον κύριο Βρούτο, του οποίου μέχρι χθες αγνοούσα ακόμα και τ’ όνομα. Στη διάρκεια της σύντομης τηλεφωνικής συνομιλίας που είχα με τον κύριο Φιλαλήθη, του είπα πράγματι ότι θα συναντηθώ με τον κύριο Φιλίππου, συγκοινωνιακό σύμβουλο, αλλά η φράση αυτή ειπώθηκε στο πλαίσιο μιας συζήτησης για το κυκλοφοριακό πρόβλημα. Επί πλέον ουδέποτε είπα ότι πλήρωσα μπράβους, για να βγάλουν από την κυκλοφορία τον τρελό προδότη Ιούλιο Καίσαρα, αλλά ότι «θα έλεγα μπράβο σε όποιον έβρισκε διέξοδο στο κυκλοφοριακό τρελοκομείο της πλατείας Ιουλίου Καίσαρα».

Σας ευχαριστώ και υποβάλλω τα σέβη μου.

Δικός σας, Σαφήνιος Ψευτίδης

Απάντηση του Αλήθειου Φιλαλήθη: Είναι ηλίου φαεινότερον πως ο κύριος Ψευτίδης ουδόλως διαψεύδει το ότι ο Ιούλιος Καίσαρας δολοφονήθηκε στις Ειδούς του Μαρτίου του ‘44. Είναι ακόμη γεγονός αδιάψευστο  ότι ο κύριος Ψευτίδης γιορτάζει πάντα με φίλους του την 15η Μαρτίου ‘44. Αυτή ακριβώς την παράξενη συνήθεια ήθελα να καταγγείλω με το άρθρο μου. Ο κύριος Ψευτίδης θα έχει ίσως προσωπικούς λόγους, για να γιορτάζει  με ασυγκράτητες κρασοκατανύξεις αυτή την ημερομηνία, αλλά δεν μπορεί να μην παραδεχτεί ότι η σύμπτωση είναι τουλάχιστον παράξενη. Θα θυμάται επιπλέον ότι, στη διάρκεια της μακράς και περιεκτικής τηλεφωνικής συνέντευξης που μου παραχώρησε, πρόφερε τη φράση: «Είμαι της γνώμης ν’ αποδίδονται τα του  Καίσαρος τω Καίσαρι». Μια πηγή πολύ κοντινή στον κύριο Ψευτίδη – για την οποία δεν έχω κανένα λόγο  ν’ αμφιβάλλω – με διαβεβαίωσε ότι αυτό που αποδόθηκε στον Καίσαρα ήταν είκοσι τρεις μαχαιριές.
Τονίζω ότι σε ολόκληρη την επιστολή του ο κύριο Ψευτίδης αποφεύγει να μας πει ποιος κατάφερε αυτές τις μαχαιριές. Όσο για την επίπονη διάψευση στο θέμα των Φιλίππων, έχω κάτω από τα μάτια μου το σημειωματάριό μου, που, χωρίς σκιά αμφιβολίας, γράφει ότι ο κύριος Ψευτίδης δεν είπε «θα ιδωθούμε με τον Φιλίππου», αλλά «θα ιδωθούμε στους Φιλίππους».
Το ίδιο ισχύει και για τις απειλητικές φράσεις που αφορούν στον Ιούλιο Καίσαρα. Οι σημειώσεις μου, που τη στιγμή αυτή βρίσκονται κάτω από τα μάτια μου, γράφουν ολοκάθαρα: «Μπράβ. έξω κυκλοφ. τρελο π. Ιουλ. Καίσαρα». Δεν μπορούμε με μαγικούς καθρέφτες και λογοπαίγνια ν’ αποφεύγουμε τις βαριές ευθύνες ή να φιμώνουμε τον Τύπο.
(1988)

Umberto Eco
ΠΩΣ ΝΑ ΔΙΑΨΕΥΔΕΤΕ  ΜΙΑ ΔΙΑΨΕΥΣΗ
ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΕΩΣ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΕΦΗ ΚΑΛΛΙΦΑΤΙΔΗ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΝΩΣΗ 2003