Αι δυνάμεις του Πυρός κατά τον Πλούταρχον – Jean Mallinger

Το πυρ δεν είναι μόνον εν ον δικαιούμενον του σεβασμού μας. Ομιλών περί των καθαρτικών ιδιοτήτων του πυρός, ο Πλούταρχος μας αποκαλύπτει μιαν άλλην μυητικήν πλευράν αυτού. Εκ φύσεως το πυρ κέκτηται μιαν κατ' εξοχήν καθαρτικήν ιδιότητα, πολλοί δε τύποι το χρησιμοποιούν προς τούτο.

Κατά την παραμονήν του εις Ρώμην, ο Πλούταρχος επηρεάσθη ασφαλώς από τας πολλάς θρησκευτικάς τελετάς καθ' αςτο πυρ έπαιζε καθαρτικόν ρόλον. Ας αναμνησθώμεν μόνον δύο παραδείγματα: Κατά την 15ην Οκτωβρίου, κατά την εορτήν των Armi-Lustrium, εράντιζον δέματα αχύρου με αίμα και έθετον εις αυτά πυρ. Οι νέοι Ρωμαίοι έπρεπε να πηδήξουν δια να καθαρθούν και να αποκτήσουν την εις αυτό έμπερικλειομένην δύναμιν. Ομοίως κατά τας θρησκευτικάς εορτάς του φρυγικού θεού Άττυος, του οποίου η λατρεία εκομίσθη εις Ρώμην δια των καρχηδονιακών πολέμων, οι ιερείς εκράτουν λαμπάδας, γύρω από τους προς κάθαρσιν μύστας και εσχημάτιζον έναν μαγικόν κύκλον δια να δημιουργήσουν άτρωτον θώρακα κατά των εχθρικών επιρροών. Ο κύκολος αυτός οριοθέτει έναν αγνόν χώρον από τον οποίον κάθε τι το ακάθαρτον είχεν αποβληθή.

Το βάπτισμα του πυρός συνεπλήρωνε και ωλοκλήρωνε την πράξιν του καθαρμού δια του προηγουμένου βαπτίσματος δια του ύδατος. Ως ιερά τελετή, καθ' ην το πυρ παίζει τον πρωτεύοντα ρόλον, είναι επίσης η παράδοσις του κηρίου ενός διδασκάλου εις έναν μαθητήν, ενός αρχηγού εις τον διάδοχόν του, ενός αθλητούς εις τον νικητήν του.

Εις την δύναμιν του πυρός ανήκεν, επίσης, η αρχαία τελετή της λιτανείας καθ' ην όλοι οι μετέχοντες εκράτουν είτε μίαν λυχνίαν, ή μίαν δάδαν ανημμένην. Πρόκειται περί αρχαίας παραδόσεως.

Δεν εξαντλείται, όμως, εδώ η ισχύς του πυρός, διότι επί πλέον θεωρείται ικανόν να λύη κάθε μαγικήν επιρροήν, να εξουδετερώνη όλας τας αρνητικάς δυνάμεις, κάθε συσκοτιμόν των καρδιών και του πνεύματος. Δια τούτο η παρουσία του, αδιάφορον εις ποίον σημείον, είναι η καλλιτέρα υπεράσπισις κατά των επιβλαβών επιδράσεων.

Τέλος το πυρ αποτελεί υποχρεωτικόν τμήμα κάθε θεουργικής πρακτικής, καθ' ότι πρέπει να ευρίσκεται πάντοτε κηρίον ανημμένον επί του βωμού. Συμπληρώνει και ευνοεί την πνευματικήν ακτινοβολίαν της προσευχής και η ευσεβής συνήθεια να αναπτώνται κηρία προς τιμήν του ενός ή του άλλου αγίου, αποβλέπει εις επικουρικήν ενέργειαν προς επίνευσιν της θείας χάριτος. Μια λειτουργία χωρίς κηρία είναι ακατανόητος, ένας ναός χωρίς φώτα, ένας βωμός χωρίς το αείζωον φως, μια αψίς χωρίς τελετουργικόν φωτισμόν είναι πράγμα αδύνατον, διότι τούτο θα απέσπα από την τελετήν κάθε λειτουργικήν αξίαν και θα παρήλλασσε και αυτήν την ύλην, διότι θα επεστερείτο αύτη του σπουδαιοτέρου της στοιχείου. Είναι λυπηρόν ότι μερικοί ιερείς δεν κατενόησαν τούτο, και παραγνωρίζοντες τους εκκλησιαστικούς κανόνας, εθέσπισαν την χρησιμοποίησιν ηλεκτρικών λαμπτήρων, αντί κηρίων τα οποία χορηγούν ζων πυρ, όπως διατάσσουν αι τελετουργίαι. Τοιουτοτρόπως γίνεται χρήσις νεκρού πυρός ή μάλλον μια απομίμησις πυρός.

Από αυτάς τας εκ παραδόσεως συνηθείας και τους οικουμενικούς τύπους, ημπορούμεν να αχθώμεν εις το γενικόν συμπέρασμα, το οποίον μας αποδεικνύει την έκτασιν των εσωτερικών μυστικών του πυρός, όπως μας τα παρέδωσεν ο Πλούταρχος. Ο ανώτερος ούτος αξιωματούχος του Ναού των Δελφών, με σέβας και λατρείαν καθημερινώς κατά τας εκδηλώσεις προς τιμήν του Απόλλωνος, εχειρίζετο, εγίγνωσκε και μετεχειρίζετο το ζων πυρ εις όλας τας τελετουργίας. Εάν αφαιρέση τις το πυρ από τον βωμόν ή το αντικαταστήση με τεχνητόν φως αμαρτάνει κατά της φύσεως η οποία έχει το ζων πυρ εις την διάθεσιν όλων των ιεροφαντών, οι οποίοι αποσκοπούν εις το να έλθουν εις στενήν επαφήν μετά του Πατρός του Φωτός και πλαστουργού της Ζωής.

Το πυρ δεν είναι απλούν βοηθητικόν μέσον, ή κενόδοξον δείγμα τιμής ούτε μια ανάμνησις του πνευματικού φωτός! Είναι ο διαβιβαστής της χάριτος εις όλας τας αρχαίας θρησκείας, αι οποίαι αντελήφθησαν πολύ καλά το γεγονός τούτο, καθότι επρόσεχον να διατηρούν άσβεστον το πυρ εκ φόβου μήπως διακοπή η μαγική γέφυρα μεταξύ ουρανού και γης, ή ένωσις της θεότητος μετά της χώρας.

Jean Mallinger

Τα εσωτερικά απόρρητα εις τον Πλούταρχον

Μετάφρασις Πέτρος Γράβιγγερ

Εκδόσεις Ιδεοθέατρον * Διμελή 1998