Η θεμελιώδης ιδέα της εσωτερικής γνώσης - Peter Uspensky

Ερ. Η θεμελιώδης ιδέα όλης της εσωτερικής γνώσης δεν είναι ο θάνατος του σπόρου;

Απ. Μπορούμε να το πάρουμε έτσι. Στην πραγματικότητα, σε σχέση μ' αυτό, υπάρχει κάτι άλλο που μπορεί ίσως να εξηγήσει την κατάστασή μας. Θυμάμαι τον κ. Γκουρτζίεφ που είχε πει πριν από πολύ καιρό, σχετικά με την έκφραση αυτή που επαναλαμβάνεται δύο ή τρεις φορές στην Καινή Διαθήκη, ότι για να βλαστήσει και αποδώσει καρπό ο σπόρος πρέπει να πεθάνει, ότι αυτό δεν ανταποκρινόταν πλήρως στην κατάσταση του ανθρώπου. Σε σχέση με τον άνθρωπο έπρεπε να διευρυνθεί. Μιλώντας γενικά για την εργασία, για τις δυνατότητές της και για την κατεύθυνση της εργασίας, ο κύριος Γκουρτζίεφ μας το εξήγησε ως εξής: Πρώτα, πρέπει να αντιληφθούμε ότι κοιμόμαστε. Δεύτερον, πρέπει να ξυπνήσουμε. Όταν ξυπνήσουμε, πρέπει να πεθάνουμε. Όταν πεθάνουμε, μπορούμε να γεννηθούμε. Δεν μπορούμε να γεννηθούμε αν δεν πεθάνουμε, και δεν μπορούμε να πεθάνουμε αν δεν ξυπνήσουμε. Δεν μπορούμε να ξυπνήσουμε αν δεν αντιληφθούμε ότι κοιμόμαστε. Υπάρχουν λοιπόν συγκεκριμένα βήματα.

Ερ. Με ποια έννοια χρησιμοποιείτε την λέξη «πεθαίνω»;

Απ. «Πεθαίνω» θα πει πεθαίνω, εξαφανίζομαι, δεν είμαι, δεν υπάρχω. Είναι ανώφελο να πεθάνει κανείς όταν κοιμάται, διότε τότε, δεν μπορεί να γεννηθεί. Πρέπει να ξυπνήσει πρώτα.

Peter Uspensky

Ο ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΔΡΟΜΟΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΥΡΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ 1988

ΤΟ ΛΑΧΕΙΟ ΣΤΗ ΒΑΒΥΛΩΝΑ - Jorge Luis Borges

Όπως όλοι οι άνδρες της Βαβυλώνας, έχω χρηματίσει, ανθύπατος. Όπως όλοι σκλάβος. Έχω όπως όλοι γνωρίσει την παντοδυναμία, την καταισχύνη, τα κάτεργα. Κοιτάξτε: απ’ το δεξί μου χέρι λείπει ο δείκτης. Κοιτάξτε: μέσα από τούτη τη σχισμή του μανδύα μου φαίνεται ένα κινναβάρινο σημάδι στο στομάχι μου: είναι το δεύτερο σύμβολο, το Beth. Το γράμμα αυτό, τις νύχτες με πανσέληνο, μου δίνει εξουσία πάνω σ’ όσους έχουν για σημάδι τους το Ghimel, με υποτάσσει όμως σ’ εκείνους με το γράμμα Aleph, που τις αφέγγαρες νύχτες οφείλουν υπακοή στους Ghimel. Στο φως της χαραυγής, σ’ ένα κελάρι, έχω τραχηλίσει ιερούς ταύρους, μπροστά σε μια μαύρη πέτρα. Για ένα ολόκληρο σεληνιακό έτος, έχω κηρυχθεί αόρατος. Φώναζα και δε μου αποκρίνονταν, έκλεβα ψωμί και δε μου παίρναν το κεφάλι. Έχω γνωρίσει αυτό που αγνοούν οι Έλληνες: την αβεβαιότητα. Σε μια μπρούντζινη αίθουσα, μπροστά στο σιωπηλό μαντίλι του στραγγαλιστή, μου στάθηκε πιστή η ελπίδα. Στον ποταμό των απολαύσεων, ο πανικός. Ο Ηρακλείδης ο Ποντικός αναφέρει με θαυμασμό πως ο Πυθαγόρας θυμόταν να ‘χει υπάρξει ως Πύρρος, και πρωτύτερα ως Εύφορβος, και πρωτύτερα ως κάποιος άλλος θνητός. Για να θυμηθώ ανάλογες μεταλλαγές, δεν έχω ανάγκη να προστρέξω ούτε στο θάνατο ούτε στη μαγγανεία.

Αυτή τη σχεδόν αποτρόπαιη ποικιλία την οφείλω σ’ ένα θεσμό, που άλλες πολιτείες αγνοούν ή που μπορεί σ’ αυτές να λειτουργεί μ’ έναν τρόπο ατελή και μυστικό: το Λαχείο. Δεν έχω αναδιφήσει την ιστορία του. Ξέρω για τους ισχυρούς σκοπούς του ό,τι ξέρει και για τη σελήνη ένας που δεν έχει διατρίψει στην αστρολογία. Έρχομαι από μια ιλιγγιώδη χώρα, όπου το Λαχείο αποτελεί βασικό μέρος της πραγματικότητας: ως τώρα, το σκεφτόμουν τόσο σπάνια, όσο και τα καμώματα των ανεξερεύνητων θεών ή την ίδια την καρδιά μου. Σήμερα, μακριά απ’ τη Βαβυλώνα και τ’ αγαπημένα μου έθιμά της, φέρνω με κάποιο δέος στο νου μου το Λαχείο και τις βλάσφημες εικασίες που μουρμουρίζουν μες στο σούρουπο οι πεπλοφόροι.

Ο πατέρας μου έλεγε πως παλιά (μιλούσε για χρόνια: για αιώνες) το Λαχείο στη Βαβυλώνα ήταν παιχνίδι των πληβείων. Έλεγε (δεν ξέρω αν είναι αλήθεια) πως οι κουρείς, για μερικά χάλκινα νομίσματα, σου ‘διναν κάτι τετράγωνα από κόκκαλο ή περγαμηνή, με ζωγραφισμένα σύμβολα. Η κλήρωση γινόταν μέρα μεσημέρι. Οι ευνοημένοι κέρδιζαν, χωρίς να χρειάζεται άλλη συνδρομή της τύχης, ασημένια κέρματα. Όπως βλέπετε, το σύστημα ήταν στοιχειώδες.

Δεν είναι λοιπόν παράξενο που τα «Λαχεία» αυτά απέτυχαν. Η ηθική αξία τους ήταν μηδαμινή. Δεν απευθύνονταν σ’ όλες τις δυνατότητες των ανθρώπων: αποκλειστικά και μόνο στην ελπίδα τους. Προς της γενικής αδιαφορίας, οι έμποροι που είχαν ιδρύσει αυτά τα αργυρώνητα Λαχεία άρχισαν να χάνουν χρήματα. Κάποιος εισηγήθηκε μια καινοτομία: την παρείσφρυση μερικών άτυχων λαχνών στον πίνακα των τυχερών αριθμών. Χάρη σ’ αυτή την καινοτομία, οι αγοραστές των αριθμημένων τετραγώνων είχαν διπλή πιθανότητα: να κερδίσουν ένα ποσό ή να πληρώσουν ένα πρόστιμο, που πολλές φορές δεν ήταν ευκαταφρόνητο. Αυτός ο ελαφρός κίνδυνος (σε κάθε τριάντα τυχερούς αριθμούς αναλογούσε ένας μοιραίος) προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, το ενδιαφέρον του κοινού. Οι Βαβυλώνιοι ρίχτηκαν στο παιχνίδι. Όποιον δεν αγόραζε λαχνούς τον έλεγαν λιπόψυχο, φοβιτσιάρη. Με τον καιρό, αυτή η δικαιολογημένη καταφρόνια πήρε διττή μορφή: περιφρονούσαν και αυτόν που δεν έπαιζε και τους χαμένους που πλήρωναν το πρόστιμο. Η Εταιρεία (έτσι άρχισαν τότε να τη λένε) κατακρατούσε τα κέρδη και δεν πλήρωνε τους τυχερούς, αν δεν είχε εισπράξει το σύνολο περίπου των προστίμων. Περνούσε τους χαμένους από δίκη: ο κριτής τους καταδίκαζε να πληρώσουν το αρχικό πρόστιμο και τα έξοδα, αλλιώς φυλακίζονταν για μερικές μέρες. Όλοι προτιμούσαν τη φυλακή για να εξαπατήσουν την Εταιρεία. Αυτή η παλικαριά μιας φούχτας ανθρώπων γέννησε την παντοδυναμία της Εταιρείας: την εκκλησιαστική, μεταφυσική εξουσία της.

Λίγο καιρό αργότερα, τα ποσά των προστίμων εξαφανίστηκαν από τους πίνακες των κληρώσεων και τη θέση τους πήραν οι μέρες φυλάκισης που επέσυρε κάθε άτυχος λαχνός. Αυτή η οικονομία, που τότε πέρασε σχεδόν απαρατήρητη, είχε κολοσσιαία σημασία. Ήταν η πρώτη φορά που εμφανίστηκαν στο Λαχείο στοιχεία μη χρηματικά. Η επιτυχία ήταν τεράστια. Παρακινημένη από τους παίκτες, η Εταιρεία υποχρεώθηκε να αυξήσει τους άτυχους αριθμούς.

Όλοι ξέρουν πως οι Βαβυλώνιοι είναι παθιασμένοι με τη λογική, καθώς και με τη συμμετρία. Τους φαινόταν ανακόλουθο οι τυχεροί αριθμοί να εξαργυρώνονται σε στρόγγυλα νομίσματα και οι άλλοι σε μερόνυχτα φυλακής. Κάποιοι ηθικολόγοι διακήρυσσαν πως η κατοχή νομισμάτων δε φέρνει πάντα την ευτυχία και πως υπάρχουν άλλες μορφές της, πιο άμεσες.

Άλλου είδους ανησυχία πλανιόταν στις φτωχογειτονιές. Τα μέλη του Ιερατείου πολλαπλασίαζαν τα στοιχήματα και γεύονταν όλες τις εναλλαγές του τρόμου και της ελπίδας. Οι φτωχοί (με μια ζήλια δικαιολογημένη ή αναπόφευκτη) ένιωθαν ξεκομμένοι απ’ αυτό το πασίδηλα απολαυστικό πάρε-δώσε. Το δίκαιο αίτημα να συμμετέχουν όλοι, πλούσιοι και φτωχοί, με ίσους όρους στο Λαχείο, οδήγησε σε μια αγανακτισμένη εξέγερση, που η θύμησή της δεν έχει ξεθωριάσει με τα χρόνια. Μερικοί στενοκέφαλοι δεν κατάλαβαν (ή έκαναν πως δεν καταλαβαίνουν) ότι επρόκειτο για μια νέα τάξη, για ένα αναγκαίο ιστορικό στάδιο… Ένας σκλάβος έκλεψε έναν πορφυρό λαχνό και κληρώθηκε να του κάψουν τη γλώσσα. Όμως ο κώδικας προέβλεπε την ίδια ποινή για τους κλέφτες των λαχνών. Μερικοί Βαβυλώνιοι ήταν της γνώμης ότι, αν του ανθρώπου αυτού του άξιζε το καυτό σίδερο, ήταν με την ιδιότητά του ως κλέφτη. Άλλοι, πιο μεγαλόψυχοι, πως ο δήμιος έπρεπε να δράσει, γιατί έτσι το θέλησε η τύχη… Έτσι, ξεκίνησε μια εποχή ταραχών και αξιοθρήνητων αιματοχυσιών. Στο τέλος ο λαός της Βαβυλώνας επέβαλε το θέλημά του, παρά την αντίσταση των πλουσίων, και πέτυχε όλους τους φιλόδοξους στόχους του. Πρώτα πρώτα, κατόρθωσε να πάρει η Εταιρεία όλη την κρατική εξουσία στα χέρια της. (Η συγκέντρωση αυτή ήταν απαραίτητη, εξαιτίας του τεράστιου εύρους και της πολυπλοκότητας των νέων λειτουργιών). Κατά δεύτερο λόγο το Λαχείο να γίνει μυστικό, δωρεάν για όλους. Η μαύρη αγορά των λαχνών πατάχθηκε απ’ τη ρίζα. Κάθε ελεύθερος άνθρωπος, που είχε μυηθεί στα μυστήρια του Βελ, συμμετείχε αυτομάτως στις ιερές κληρώσεις, που γίνονταν στους λαβυρίνθους του Θεού κάθε εξήντα νύχτες και καθόριζαν την τύχη του ως την επόμενη φορά. Οι συνέπειες ήταν ανυπολόγιστες. Μια ευνοϊκή κλήρωση μπορούσε να σημαίνει μια προαγωγή από συμβούλιο των μάγων, τη φυλάκιση ενός (δημόσιου ή ιδιωτικού) εχθρού ή την ανακάλυψη, μέσα στο γαλήνιο σκοτάδι της κάμαρας, εκείνης της γυναίκας που έχει αρχίσει πια να μας στοιχειώνει και που δεν ελπίζαμε ποτέ να ξαναδούμε. Μια άτυχη κλήρωση μπορούσε να επιφέρει ακρωτηριασμό, ατίμωση μ’ όλους τους τρόπους, θάνατο. Καμιά φορά, μια και μόνη πράξη – η συρφετώδης δολοφονία του Γ, η μυστηριώδης αποθέωση του Β – κληρωνόταν από μια ομάδα τριάντα σαράντα λαχνών. Ο συνδυασμός των κληρώσεων δεν ήταν εύκολος. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε πως τα μέλη της Εταιρείας ήταν (και είναι) παντοδύναμοι και πανούργοι. Σε πολλές περιπτώσεις, η επίγνωση πως κάποιες ευτυχίες δεν ήταν παρά προϊόντα της τύχης τους αποδυνάμωνε. Για να παρακάμψουν αυτό το εμπόδιο, οι πράκτορες της Εταιρείας προσέφυγαν στην υποβολή και στη μαγεία. Τα βήματά τους, οι χειρισμοί τους γίνονταν πια στα μυστικά. Διέθεταν αστρολόγους και κατάσκοπους για να γνωρίζουν τις κρυφές ελπίδες και τους κρυφούς τρόμους του καθένα. Υπήρχαν κάτι πέτρινα λιοντάρια, υπήρχε ένα ιερό αποχωρητήριο που το λέγαν Qaphqa, υπήρχαν κάτι ρωγμές σ’ ένα κονισαλέο υδραγωγείο που, όπως πίστευε όλος ο κόσμος, έβγαζαν στην Εταιρεία. Σ’ αυτά τα μέρη, οι μοχθηροί ή οι καλοθελητές άφηναν καταγγελίες. Οι λίγο ή πολύ αξιόπιστες πληροφορίες κατέληγαν σ’ ένα αλφαβητικό αρχείο.

Όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, τα παράπονα δεν έλειψαν. Με τη γνωστή της διακριτικότητα, η Εταιρεία δεν απάντησε αμέσως. Προτίμησε να χαράξει πάνω στον ερειπωμένο τοίχο ενός εργοστασίου προσωπείων μια σύντομη δήλωση, που σήμερα είναι καταχωρισμένη στα ιερά βιβλία. Το δογματικό αυτό κείμενο αποφαινόταν πως το Λαχείο είναι μια παρεμβολή της τύχης στην τάξη του κόσμου και πως η παραδοχή σφαλμάτων δεν αντικρούει την τύχη: την επιβεβαιώνει. Έλεγε ακόμα πως όλα αυτά τα λιοντάρια και το ιερό δοχείο, παρόλο που δεν τα ‘χε απαγορέψει η Εταιρεία (και, επομένως, διατηρούσε το δικαίωμα να τα συμβουλεύεται), λειτουργούσαν χωρίς επίσημη άδεια.

Η δήλωση αυτή καταλάγιασε τις ανησυχίες του κόσμου. Είχε όμως κι άλλα αποτελέσματα, που ίσως ο συντάκτης τους δεν είχε προβλέψει. Άλλαξε ριζικά τους τρόπους σκέπτεσθαι και ενεργείν της Εταιρείας. Δε μου μένει πολύς χρόνος. Μας ειδοποίησαν πως το καράβι θα σηκώσει πανιά όπου να ‘ναι. Θα κάνω όμως μια προσπάθεια να εξηγήσω στα γρήγορα.

Όσο απίθανο κι αν φαίνεται, κανείς ως τότε δεν είχε επιχειρήσει να διατυπώσει μια γενική θεωρία των παιγνίων. Οι Βαβυλώνιοι δεν είναι πολύ θεωρητικοί. Δέχονται τα κελεύσματα της τύχης, της εμπιστεύονται τη ζωή τους, την ελπίδα τους, τον πανικό τους τρόμο, δεν τους περνά όμως ποτέ απ’ το μυαλό να ανιχνεύσουν τους λαβυρινθώδεις νόμους της, ούτε τις περιστρεφόμενες σφαίρες που την αποκαλύπτουν. Είναι ευνόητο ότι η ημιεπίσημη δήλωση που ανέφερα πιο πάνω ενέπνευσε πλείστες συζητήσεις νομικομαθηματικού χαρακτήρα, μια απ’ τις οποίες οδήγησε στην εξής υπόθεση: Αν το Λαχείο είναι μια επίταση της τύχης, μια περιοδική έγχυση του χάους στον κόσμο, δε θα ‘ταν σωστό ν’ αφήναμε την τύχη να καθορίζει όλα τα στάδια της κλήρωσης κι όχι μόνο ένα; Δεν είναι γελοίο ν’ αποφασίζει η τύχη το θάνατο κάποιου, κι όλες οι περιστάσεις του θανάτου του – αν θα εκτελεστεί μυστικά ή δημόσια, σε μια ώρα ή σ’ έναν αιώνα – να μην καθορίζονται απ’ την τύχη; Αυτοί οι τόσο δίκαιοι προβληματισμοί επέφεραν τελικά σημαντικές αλλαγές. Η εφαρμογή τους εδώ κι έναν αιώνα επιδείνωσε την αρχική τους πολυπλοκότητα, έτσι που, σήμερα, δεν τις καταλαβαίνουν παρά μόνο οι ειδικοί. Θα προσπαθήσω να τις συνοψίσω, έστω και συμβολικά.

Ας υποθέσουμε ότι γίνεται μια κλήρωση, που εντέλλεται το θάνατο ενός ανθρώπου. Για να υλοποιηθεί η εντολή, διεξάγεται δεύτερη κλήρωση, που προτείνει (ας πούμε) εννέα εκτελεστές. Απ’ αυτούς τους εκτελεστές, τέσσερις μπορούν να διεξαγάγουν μια τρίτη κλήρωση, που θα βγάλει το όνομα του δήμιου, δυο μπορούν ν’ αλλάξουν τον δυσμενή κλήρο μ’ έναν ευτυχή (την ανακάλυψη ενός θησαυρού, ας πούμε), ένας άλλος μπορεί να επιβαρύνει ακόμα πιο πολύ το θάνατο (να τον εκχυδαϊσει, λόγου χάρη, ή να τον εμπλουτίσει με βασανιστήρια), άλλοι μπορούν να αρνηθούν να εκτελέσουν την εντολή… Αυτό είναι ένα συμβολικό σχήμα. Στην πράξη, ο αριθμός των κληρώσεων είναι άπειρος. Καμιά απόφαση δεν είναι τελική, όλες διακλαδώνονται σε άλλες. Οι αστοιχείωτοι θεωρούν πως οι άπειρες κληρώσεις απαιτούν άπειρο χρόνο. Στην πραγματικότητα, αρκεί ο χρόνος να είναι απείρως διαιρετός, όπως μας διδάσκει η ξακουστή παραβολή της Κούρσας με τη Χελώνα. Αυτό το άπειρον συμφωνεί αξιοθαύμαστα με τους ελικοειδείς αριθμούς της Τύχης και το Επουράνιο Αρχέτυπο του Λαχείου, που λατρεύουν οι πλατωνικοί… θαρρώ πως ένας παραμορφωμένος απόηχος των ιεροτελεστιών μας έχει φτάσει ως τον Τίβερη: ο Αίλιος Λαμπρίδιος, στο έργο του Βίος Αντωνίνου Ηλιογάβαλου, αναφέρει πως αυτός ο αυτοκράτορας έγραφε πάνω σε στρείδια την τύχη που επιφύλασσε στους καλεσμένους του: ο ένας κέρδιζε δέκα πουγγιά χρυσάφι, ο άλλος δέκα μύγες, δέκα βερβερίτσες, δέκα αρκούδες. (Αξίζει να θυμηθούμε πως ο Ηλιογάβαλος ανατράφηκε στη Μικρά Ασία, απ’ τους ιερείς του ομώνυμου θεού).

Υπάρχουν ακόμα απρόσωπες κληρώσεις, ακαθόριστου σκοπού: ένας κλήρος έλεγε να ρίξουν ένα ζαφείρι απ’ την Ταπροβάνη στο νερό του Ευφράτη. Ένας άλλος να αφήσουν ένα πουλί απ’ την κορφή ενός πύργου. Ένας άλλος να παίρνουν (ή να προσθέτουν) έναν κόκκο άμμο απ’ την ακρογιαλιά μια φορά κάθε αιώνα. Κάπου κάπου, οι συνέπειες είναι φοβερές.

Κάτω απ’ την ευεργετική επιρροή της Εταιρείας, τα ήθη μας έχουν εμποτιστεί απ’ την τύχη. Ο αγοραστής δέκα αμφορέων με δαμασκηνό κρασί δεν θα εκπλαγεί αν βρει μέσα σ’ έναν απ’ αυτούς ένα φυλαχτό ή μια οχιά. Ο γραφιάς που συντάσσει ένα συμβόλαιο δεν παραλείπει σχεδόν ποτέ να παρεισαγάγει κάποιο λάθος. Ακόμα κι εγώ ο ίδιος, σ’ αυτή τη βιαστική εξιστόρηση, κάποιο μεγαλείο, κάποια θηριωδία θα ‘χω διαστρεβλώσει. Ίσως ακόμα και κάποια μυστηριώδη μονοτονία… Οι ιστορικοί μας, που είναι οι πιο οξυδερκείς της οικουμένης, έχουν επινοήσει μια μέθοδο να ρυθμίζουν την τύχη. Είναι πασίγνωστο πως οι εφαρμογές αυτής της μεθόδου είναι (κατά κανόνα) αξιόπιστες. Φυσικά δεν ανακοινώνονται δημοσίως χωρίς μια κάποια δόση πλαστότητας. Κατά τα λοιπά, τίποτα δεν είναι πιο πορωμένο απ’ τη μυθοπλασία όσο η ιστορία της Εταιρείας… Το παλαιογραφικό εύρημα ενός ναού μπορεί να είναι έργο μιας πλήρωσης χτεσινής – ή προαιώνιας. Δεν επιδίδεται βιβλίο που να μην έχει κάποια διαφορά από αντίτυπο σε αντίτυπο. Οι γραφιάδες δίνουν μυστικό όρκο να παραλείπουν, να παρεισάγουν, να παραλλάσσουν. Καλλιεργείται, επίσης, το πλάγιο ψεύδος.

Η Εταιρεία, με μια θεία μετριοφροσύνη, αποφεύγει κάθε δημοσιότητα. Όπως είναι φυσικό, οι πράκτορές της είναι μυστικοί. Οι διαταγές που εκδίδονται ή μια πίσω απ’ την άλλη – σχεδόν ασταμάτητα – δεν έχουν καμία διαφορά απ’ αυτές που μοιράζουν απλόχερα οι απατεώνες. Στο κάτω κάτω, ποιος μπορεί να καυχηθεί πως είναι μόνο απατεώνας; Ο μεθύστακας που αυτοσχεδιάζει μια παράλογη εντολή, ο ονειρευτής που πετάγεται στον ύπνο του και στραγγαλίζει με τα χέρια του τη γυναίκα που κοιμάται πλάι του μήπως εκτελούν μια μυστική απόφαση της Εταιρείας; Αυτή η σιωπηλή λειτουργία, που μοιάζει μ’ εκείνη του Θεού, μπορεί να προκαλέσει κάθε είδους υποθέσεις. Μια απ’ αυτές κάνει τον αποτρόπαιο υπαινιγμό πως η Εταιρεία έχει πάψει να υπάρχει εδώ και αιώνες, πως η ιερή αταξία της ζωής μας είναι πέρα για πέρα κληρονομική, παραδοσιακή. Μια άλλη, αντίθετα, θέλει την Εταιρεία αιώνια και κηρύσσει πως θα ζει μέχρι την τελευταία νύχτα, που ο τελευταίος θεός θα σβήσει τον κόσμο. Μια άλλη δηλώνει πως η Εταιρεία είναι παντοδύναμη, αλλά ασκεί την εξουσία της μόνο πάνω σε μικροσκοπικά πράγματα: στο κελάηδισμα ενός πουλιού, στις αποχρώσεις της σκουριάς και της σκόνης, στα όνειρα που βλέπουμε την αυγή, μισόξυπνοι. Μια άλλη, δια στόματος προσωπιδοφόρων αιρεσιαρχών, πως η Εταιρεία δεν υπήρξε κι ούτε θα υπάρξει ποτέ. Μια άλλη, εξίσου απαίσια, πως είναι αδιάφορο αν δέχεσαι ή αρνείσαι την ύπαρξη αυτού του ζοφερού σωματείου, γιατί η Βαβυλώνα δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά ένα άπειρο παιχνίδι της τύχης.

Jorge Luis Borges

Μυθοπλασίες

Μετάφραση Αχιλλέας Κυριακίδης

Εκδόσεις ύψιλον/βιβλία 1990

LE POISON / ΤΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ / ΤΟ ΦΑΡΜΑΚΙ - CHARLES BAUDELAIRE

Le vin sait revêtir le plus sordide bouge

D'un luxe miraculeux,

Et fait surgir plus d'un portique fabuleux

Dans l'or de sa vapeur rouge,

Comme un soleil couchant dans un ciel nébuleux.

L'opium agrandit ce qui n'a pas de bornes,

Allonge l'illimité,

Approfondit le temps, creuse la volupté,

Et de plaisirs noirs et mornes

Remplit l'âme au delà de sa capacité.

Tout cela ne vaut pas le poison qui découle

De tes yeux, de tes yeux verts,

Lacs où mon âme tremble et se voit à l'envers...

Mes songes viennent en foule

Pour se désaltérer à ces gouffres amers.

Tout cela ne vaut pas le terrible prodige

De ta salive qui mord,

Qui plonge dans l'oubli mon âme sans remords,

Et charriant le vertige,

La roule défaillante aux rives de la mort!

Το δηλητήριο

Το κρασί ξέρει να ντύνει την πιο άθλια τρώγλη

Με πολυτέλεια θαυμαστή,

Και πλήθος περιστύλια φανταστικά εγείρει

Μέσα στου πορφυρού αχνού του το χρυσάφι,

Ως δύων ήλιος σε ομιχλώδη ουρανό.

Το όπιο το απεριόριστο διευρύνει,

Την απεραντοσύνη εκτείνει,

Κάνει το χρόνο πιο βαθύ, σκάβει την ηδονή,

Και με στυγνές και μαύρες τέρψεις

Γεμίζει την ψυχή ως να ξεχειλίσει.

Ετούτα όλα δεν αξίζουν όσο το δηλητήριο που ρέει

Από τα μάτια σου, τα πράσινά σου μάτια,

Λίμνες όπου η ψυχή μου τρέμει και καθρεφτίζεται αντίστροφα…

Τα όνειρά μου έρχονται κοπάδι

Τη δίψα τους να σβήσουν σε τούτες τις πικρές αβύσσους.

Ετούτα όλα δεν αξίζουν όσο το φρικαλέο θαύμα

Του διαβρωτικού σου σάλιου

Που την αμετανόητη ψυχή μου βυθίζει μες στην λήθη,

Και αντάμα με τον ίλιγγο,

Λιπόθυμη στις όχθες του θανάτου την κυλά!

Μετάφραση Αργύρης Χιόνης

***

Το φαρμάκι

Το κρασί ξέρει να ντύνει την τρώγλη την πιο ρυπαρή

Με χλιδή θαυμαστή,

Και κάνει ν' αναφύεται πιο πολύ από μια στοά μυθική

Μες στο χρυσάφι και τη ρόδινή της αχλύ,

Σαν τον ήλιο που γέρνει μες στο συννεφιασμένο ουρανό.

Το όπιο μεγαλώνει αυτό που δεν έχει όρια,

Το ατέλειωτο απλώνει,

Το χρόνο βαθαίνει, σκάβει την ηδονή,

Και με μαύρες σκυθρωπές χαρές

Γεμίζει πέρα απ' την ικανότητά της την ψυχή.

Όλα αυτά δεν αξίζουν το φαρμάκι που ξεχύνεται

Απ' τα μάτια σου, απ' τα πράσινα μάτια σου,

Λίμνες όπου η ψυχή μου φοβάται κι αντίστροφα κοιτάζεται

Φτάνουν πλήθος τα όνειρά μου

Για να ξεδιψάσουν σ' αυτά τα βάραθρα τα πικρά.

Όλα αυτά δεν αξίζουν το φοβερό θαύμα

Του σάλιου σου που δαγκώνει,

Που βυθίζει μες στη λήθη την ψυχή μου δίχως τύψη

Και μεταφέροντας τον ίλιγγο,

Την κυλάει ανήμπορη στις όχθες του θανάτου!

Charles Baudelaire

Τα άνθη του κακού

Μετάφραση ΔΕΣΠΩ ΚΑΡΟΥΣΟΥ

Έκδοση Δίγλωσση

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΚΟΒΟΣΤΗ

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΩΡΗΣ ΑΦΥΠΝΙΣΗΣ [ΤΗΣ ΚΟΥΝΤΑΛΙΝΙ] – CHARLES LEADBEATER

Αυτή η πύρινη δύναμη, όπως ονομάζεται στο βιβλίο της Έλενας Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ, «Η Φωνή της Σιγής», όταν διεγείρεται μέσω της θελήσεως μοιάζει στην πραγματικότητα ως ένα υγρό πυρ, καθώς προχωρεί μέσα από το σώμα. Η καθορισμένη πορεία της είναι σπειροειδής σαν τις σπείρες ενός φιδιού. Στην αφυπνισμένη της κατάσταση μπορεί να ονομασθεί η Μητέρα του Κόσμου, με μια έννοια διαφορετική από εκείνη που έχει ήδη αναφερθεί, γιατί μέσω αυτής μπορούν να ενεργοποιηθούν διάφοροι φορείς (σώματα), έτσι ώστε οι ανώτεροι κόσμοι μπορεί να ανοιχτούν (παρουσιαστούν) μπροστά μας διαδοχικά.

Στον μέσο άνθρωπο η δύναμη αυτή εδρεύει στη βάση της σπονδυλικής μας στήλης και υπνώττει (κοιμάται), ενώ καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του δεν υποψιάζεται καν την ύπαρξή της. Είναι πράγματι πολύ καλύτερα να την αφήσει να παραμένει ανενεργή ώσπου να επιτευχθεί μια ηθική εξέλιξη, έως ότου η θέλησή του να γίνει αρκετά δυνατή ώστε να την ελέγχει, και οι σκέψεις του να γίνουν αρκετά αγνές ώστε να τον καταστήσουν ικανό να αντιμετωπίσει την αφύπνισή της χωρίς να τον βλάψει. Κανείς δεν θα έπρεπε να πειραματίζεται μαζί της χωρίς συγκεκριμένες οδηγίες από κάποιον δάσκαλο ο οποίος θα πρέπει να έχει μεγάλη επίγνωση του θέματος, γιατί οι κίνδυνοι που είναι συνδεδεμένοι με την αφύπνισή της είναι απόλυτα πραγματικοί και εξαιρετικά σοβαροί. Μερικοί από αυτούς όταν εκδηλώνονται είναι καθαρά φυσικοί. Η ανεξέλεγκτη κίνησή της παράγει συχνά έντονο φυσικό πόνο, και μπορεί εύκολα να καταστρέψει τους σωματικούς ιστούς και ακόμα να καταστρέψει τη ζωή του φυσικού (ορατού) σώματος. Αυτό πάντως είναι το λιγότερο από τα κακά για τα οποία είναι ικανή, επειδή μπορεί να προκαλέσει μόνιμες βλάβες σε φορείς (σώματα) που είναι ανώτεροι του φυσικού (ορατού).

Ένα πολύ συνηθισμένο αποτέλεσμα της πρόωρης αφύπνισης της Κουνταλίνι είναι ότι ορμά καθοδικά αντί να υψωθεί προς τα επάνω, προς τα τσάκρα που βρίσκονται υπεράνω του πρώτου (του τσάκρα της βάσης), κι έτσι διεγείρει τα πιο ανεπιθύμητα πάθη, τα εξάπτει και ενδυναμώνει τα αποτελέσματά τους σε τέτοιο βαθμό, που γίνεται αδύνατο για έναν άνθρωπο να τους αντισταθεί. Αυτό συμβαίνει επειδή έχει τεθεί σε λειτουργία μια πανίσχυρη δύναμη την οποία ο άνθρωπος είναι τόσο ανίσχυρος να αντιμετωπίσει, όσο είναι ένας κολυμβητής μπροστά στα δόντια ενός καρχαρία. Τέτοιοι άνθρωποι γίνονται σάτυροι, τέρατα διαφθοράς, γιατί είναι δέσμιοι μιας ισχύος η οποία είναι δυσανάλογη με τη δύναμη αντίστασης που φέρει ο μέσος άνθρωπος. Ίσως να αποκτήσουν κάποιες δυνάμεις που υπερβαίνουν τις φυσικές, αλλά είναι τέτοιες που θα τους φέρουν σε επαφή με μια κατώτερη τάξη όντων, με την οποία η ανθρωπότητα δεν προτίθεται να έχει συναλλαγές. Για να ξεφύγουν οι άνθρωποι από τη φρικτή δουλεία της μπορεί να χρειαστούν περισσότερες από μια ενσαρκώσεις.

Δεν υπερβάλλω καθόλου για τη φρίκη αυτής της κατάστασης, όπως θα έκανε κάποιος για τον οποίο όλα αυτά θα αποτελούσαν μια θεωρία που απλώς θα την είχε ακούσει. Άνθρωποι στους οποίους έτυχε αυτή η φοβερή μοίρα ήρθαν για να με συμβουλευθούν, και είδα με τα ίδια μου τα μάτια τι τους συνέβη. Υπάρχει μια σχολή μαύρης μαγείας που σκόπιμα χρησιμοποιεί αυτή τη δύναμη για τέτοιους σκοπούς, προκειμένου να ενεργοποιήσει μέσω αυτής κάποιο συγκεκριμένο κατώτερο κέντρο δύναμης, το οποίο ποτέ δεν χρησιμοποιείται με τον ίδιο τρόπο από τους οπαδούς του Αγαθού Νόμου. Μερικοί συγγραφείς αρνούνται την ύπαρξη ενός τέτοιου κέντρου. Όμως, οι Βραχμάνοι, της Νότιας Ινδίας με διαβεβαιώνουν ότι υπάρχουν Ντραβίντιαν Γιόγκι (Dravidian Yogis) οι οποίοι διδάσκουν τους μαθητές τους να το χρησιμοποιούν, αν και οι προθέσεις τους δεν είναι πάντοτε κακές. Ωστόσο, ο κίνδυνος είναι πάρα πολύ μεγάλος για να αξίζει τον κόπο να προχωρήσει κανείς, όταν μπορεί να επιτύχει τα ίδια αποτελέσματα με πολύ ασφαλέστερο τρόπο.

Ακόμα κι αν εξαιρέσουμε αυτούς τους μεγάλους κινδύνους, η πρόωρη ενεργοποίηση των ανωτέρων όψεων της Κουνταλίνι έχει και πολλές άλλες δυσάρεστες παρενέργειες. Ενισχύει το οτιδήποτε στην ανθρώπινη φύση κι ενεργοποιεί τα χαμηλότερα και αρνητικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου με μεγάλη ευκολία, κάνοντάς τα να εκδηλωθούν με σφοδρότητα, εφ’ όσον ο μέσος άνθρωπος δεν έχει ακόμη δώσει βάρος στην καλλιέργεια των ανώτερων και θετικών στοιχείων του χαρακτήρα του. Για παράδειγμα, στο νοητικό φορέα ή σώμα, εκδηλώνεται με μεγάλη ταχύτητα η φιλοδοξία και πολύ σύντομα διογκώνεται σ’ έναν απίστευτα ασυνήθιστο βαθμό. Κι ενώ σε κανονικές συνθήκες η Κουνταλίνι θα εκδήλωνε σε υψηλό επίπεδο την δύναμη της διάνοιας, στη συγκεκριμένη περίπτωση, παράγει μαζί με το θετικό αυτό αποτέλεσμα ένα είδος αφύσικης και σατανικής υπερηφάνειας που είναι ασύλληπτο για τον μέσο άνθρωπο. Αποτελεί ατόπημα για κάποιον, να σκέπτεται πως είναι προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε δύναμη μπορεί να αφυπνισθεί εντός του σώματός του. Η Κουνταλίνι δεν είναι μια κοινή μορφή ενέργειας αλλά κάτι το ακαταμάχητο. Βεβαίως κανένας άνθρωπος δεν θα πρέπει να δοκιμάσει να την αφυπνίσει χωρίς καθοδήγηση, αλλά ακόμη κι εάν σε κάποιον ενεργοποιηθεί τυχαία, θα πρέπει αμέσως να συμβουλευθεί κάποιον επαϊοντα.

Αποφεύγω ιδιαίτερα να εξηγήσω με ποιο τρόπο πρέπει να γίνει αυτή η αφύπνιση, ούτε και αναφέρω τη σειρά με την οποί η δύναμη (όταν αφυπνιστεί) θα πρέπει να περάσει μέσα από τα διάφορα κέντρα, γιατί αυτό δεν πρέπει με κανένα τρόπο να επιχειρηθεί εκτός και αν υπάρχει η άμεση υπόδειξη ενός (θείου) Διδάσκαλου, ο οποίος θα παρακολουθεί το μαθητή Του κατά τα διάφορα στάδια της αφυπνίσεως.

Θα ήθελα να προειδοποιήσω με την μεγαλύτερη σοβαρότητα όλους τους σπουδαστές, να μην κάνουν καμιά προσπάθεια προς την κατεύθυνση της αφύπνισης αυτών των τρομακτικών δυνάμεων, παρά μόνο κάτω από ειδικευμένη καθοδήγηση, γιατί εγώ ο ίδιος είδα πολλές περιπτώσεις των τρομερών αποτελεσμάτων που ακολουθούν, από την ανάμιξη αδαών, και από τις επικίνδυνες συμβουλές που δίνουν γι’ αυτά τα πολύ σοβαρά ζητήματα. Η συγκεκριμένη δύναμη είναι μια τρομερή πραγματικότητα, ένα από τα μεγάλα θεμελιώδη γεγονότα της φύσης, και προπάντων είναι κάτι με το οποίο δεν μπορούμε να παίζουμε, ούτε κι είναι ένα θέμα που μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε με επιπολαιότητα, γιατί το να πειραματίζεται κανείς με αυτήν χωρίς να την κατανοεί, είναι πολύ πιο επικίνδυνο από ό,τι θα ήταν για ένα παιδί να παίζει με νιτρογλυκερίνη. Όπως πολύ σωστά λέγεται στο βιβλίο «Χατ-χα γιόγκα Πραντίπικα»: «Η Κουνταλίνι απελευθερώνει τους Γιόγκι και υποδουλώνει τους ανόητους» (The Hathayoga Pradipika III, 107).

Σε τέτοια θέματα οι σπουδαστές πολύ συχνά φαίνεται να σκέπτονται ότι κάποια ιδιαίτερη εξαίρεση στους νόμους της φύσης θα γίνει στην περίπτωσή τους, ότι κάποια ιδιαίτερη παρέμβαση της Θείας Πρόνοιας θα τους απαλλάξει από τις συνέπειες της ανοησίας τους. Σίγουρα κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί, και ο άνθρωπος που ασυλλόγιστα προκαλεί μια έκρηξη είναι πολύ πιθανόν να γίνει το πρώτο της θύμα. Θα αποφεύγαμε πολλά προβλήματα και πολλές απογοητεύσεις, εάν οι σπουδαστές πείθονταν και κατανοούσαν πως σε όλα τα θέματα που συνδέονται με τον αποκρυφισμό, εννοούμε επακριβώς και κυριολεκτούμε σε όσα λέμε, και ότι αυτό ισχύει για όλες τις περιπτώσεις χωρίς εξαίρεση. Δεν υπάρχει κάποια ευνοιοκρατία στην λειτουργία των μεγάλων νόμων του σύμπαντος.

Οι πάντες θέλουν να δοκιμάσουν όλα τα πιθανά πειράματα. Όλοι είναι πεπεισμένοι πως είναι έτοιμοι για την υψηλότερη δυνατή διδασκαλία και για οιουδήποτε είδους εξέλιξη, ενώ κανείς δεν είναι πρόθυμος να εργασθεί υπομονετικά για την βελτίωση του χαρακτήρα του και να αφιερώσει τον χρόνο και την ενέργειά του στο να κάνει κάτι χρήσιμο για το Θεοσοφικό έργο, αναμένοντας για όλα τα υπόλοιπα πράγματα ώσπου ένας (αόρατος) Διδάσκαλος θα του αναγγείλει ότι είναι έτοιμος γι’ αυτά. Όπως ανέφερα ήδη στο προηγούμενο κεφάλαιο ο παλαιός αφορισμός παραμένει αληθής: «Ζητείτε πρώτον την βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνην. Αυτού, και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίν».

CHARLES LEADBEATER

ΤΣΑΚΡΑ, ΟΙ ΠΥΛΕΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΤΟΥΣ ΑΟΡΑΤΟΥΣ ΚΟΣΜΟΥΣ

ΑΠΟΔΟΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΠΟΥΡΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ 2001

Ο ρόλος της Μαγείας στη ζωή του Ιησού – ROBERT AMBELAIN

«Δεν θέλω ευρεθή εις σε ουδείς οιωνοσκόπος ή μάγος ή γόης ή ανταποκριτής δαιμονίων ή τερατοσκόπος ή νεκρομάντης…»

Δευτερονόμιον ΙΗ’, 11.

Δεν υπάρχει ερευνητής που να μην παρατήρησε και να μην αναγνώρισε ότι στη ζωή του Ιησού, παρουσιάζεται ένα σκοτεινό κενό, μια περίοδος που γι’ αυτήν δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτα. Κατά την γνώμη των Δοσίθεων και γενικά όλων των Γνωστικιστών, και πρώτα απ’ όλους του Μαρσίωνος, ο Ιησούς εμφανίζεται ξαφνικά, χωρίς κανείς να ξέρει από που έρχεται.

Στην Καπερναούμ σημειώνεται η πρώτη του εμφάνιση. Άλλοι πάλι την τοποθετούν στο πέρασμα του Ιορδάνη που λέγεται Βεϊτ – Αβάρα και άλλοι στο χωριό Βηθανία. (Στο κεφάλαιο ΧΙ εξηγήσαμε ότι αυτά τα «σκοτεινά χρόνια» καλύπτουν μια περίοδο πολιτικής και μάλιστα επαναστατικής δράσης).

Μέσα σ’ αυτή την άγνωστη περίοδο της ζωής του Ιησού, η Ιουδαϊκή φήμη, τοποθετούσε την παραμονή του στην Αίγυπτο, όπου είχε πάει για να σπουδάσει τη Μαγεία.

Πράγματι, στο Ισραήλ πίστευαν, και δικαιολογημένα άλλωστε, ότι η Αίγυπτος ήταν η πατρίδα αυτής της τέχνης, κι ότι οι καλύτεροι μάγοι ήταν οι Αιγύπτιοι. Κάθε Ταλμουδιστής, ειλικρινής και μυημένος στην εσωτερική παράδοση των ιερών Κειμένων, παραδέχεται ότι ένας από τους θησαυρούς που πήραν μαζί τους οι Εβραίοι φεύγοντας από την Αίγυπτο, ήταν «τα αργυρά και χρυσά σκεύη» (Έξοδος, ΙΒ,35), που δεν ήταν τίποτε άλλο από τα κλειδιά (τα σκεύη, τα μυστικά) της διπλής μαγικής δύναμης (ο χρυσός και ο άργυρος), που συμβολίζονται ακόμα στις μέρες μας με εσωτεριστικό τρόπο από τα δυο κλειδιά από χρυσό και ασήμι που στολίζουν το παπικό έμβλημα.

Αυτή η πίστη, ήταν τόσο βαθειά ριζωμένη στο Αρχαίο Ισραήλ, που κανείς ταξιδιώτης δεν μπορούσε να μπει στην Παλαιστίνη ερχόμενος από την Αίγυπτο, αν δεν περνούσε προηγουμένως από μια εξονυχιστική έρευνα στα κοινά σύνορα των δύο χωρών. Όποιος τολμούσε να περάσει στη χώρα των Εβραίων οποιοδήποτε μαγικό αντικείμενο ή σύγγραμμα, αντιμετώπιζε την ποινή του θανάτου, κατά προσταγή του Ιουδαϊκού νόμου:

«Δεν θέλει ευρεθη εις σε ουδείς διαπερνών τον υιόν αυτού ή την θυγατέρα αυτού δια του πυρός ή μαντευόμενος μαντείαν ή προγνώστης των καιρών ή οιωνοσκόπος ή μάγος ή γόης ή ανταποκριτής πνευμάτων ή τερατοσκόπος ή νεκρομάντης…» (Δευτερονόμιον ΙΗ, 10-11)

Κι ακόμα:

«Μάγισσαν δεν θέλεις αφήσει να ζη…» (Έξοδος, ΚΒ, 18)

Κι αυτή η απαγόρευση πάει ακόμα μακρύτερα. Τον πρώτο αιώνα μ.Χ. ο Ραββίνος ISMAEL BENELISCHA, εγγονός του Αρχιερέα που εκτελέστηκε από τους Ρωμαίους, απαγορεύει στον ανηψιό του τον BEN DAMA να θεραπευτεί από έναν χριστιανό όταν τον δάγκωσε ένα φίδι. Και γράφει την απαγόρευση αυτή σ’ ένα Ταλμουδικό απόσπασμα το ABHODAH ZARAH (27Β) που λέει:

«καλύτερα να χαθεί κανείς παρά να σωθεί από τη μαγεία…»

Έτσι ο Ιησούς, κατά τη γνώμη των Εβραίων, ασκεί μαγεία που την έμαθε στην Αίγυπτο και κατάφερε να περάσει από τα σύνορα τα απαραίτητα σύνεργα για την τέχνη αυτή. (QIDDOUSCHIM 49B, SCHAB 75A & 104B). Όλοι οι μαθητές του γνωρίζουν επίσης την τέχνη αυτή, που τους δίδαξε ο ίδιος ο Ιησούς. Πράγμα που εξηγεί τα θαύματα τους και την επιτυχία που έχουν στο πνεύμα του αμόρφωτου πλήθους.

Την ίδια εποχή βλέπουμε τον Ραββίνο Ελιέζερ-Μπεν Υρκανός να συλλαμβάνεται σαν κρυπτοχριστιανός. Τελικά αθωώνεται, γιατί παραδέχτηκαν ότι ένας άνθρωπος τόσο φανατικά προσηλωμένος στο Νόμο δε θα μπορούσε να παραστρατήσει, παρά μόνο αν είχε υποστεί μια κάποια μαγική υποβολή, από τους οπαδούς του Ιησού.

Πρέπει να παραδεχτούμε ότι αυτή η άποψη ήταν παραδεκτή στους χριστιανικούς κύκλους μέχρι τον 5^ο αιώνα.

Τα «ευαγγέλια της παιδικής ηλικίας» έχει αποδειχτεί ότι παλαιότερα περιελάμβαναν το «Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου», το «Ευαγγέλιο του Ψευδο-Ματθαίου», την «ιστορία του Ιωσήφ του Ξυλουργού» και το «Ευαγγέλιο του Θωμά» και περιείχαν αποσπάσματα που μερικά απ’ αυτά γράφτηκαν στα τέλη του 2^ου αιώνα και άλλα στον 5^ο αιώνα.

Μέσα λοιπόν σ’ αυτά τα κείμενα, μας δείχνουν τον Ιησού παιδί, προικισμένο με καταπληκτικές ιδιότητες. Ικανό κιόλας να κάνει θαύματα. Τον βλέπουμε να μπαίνει μέσα σε μια σπηλιά, όπου μια λέαινα μόλις είχε γεννήσει τα μικρά της. Κι η λέαινα παίζει και χαϊδεύει τον Ιησού μαζί με τα λιονταράκια. Με μια προσταγή του, ένας φοίνικας σκύβει και η Μαρία παίρνει τους χουρμάδες που είχε ποθήσει. Κάνει να ξεπηδήσει μια πηγή για να ξεδιψάσει τους γονείς του. Με το που μπαίνει μέσα σ’ ένα ναό στην Ερμούπολη της Αιγύπτου, τριακόσια εξήντα πέντε αγάλματα που αντιπροσώπευαν τις τριακόσιες εξήντα πέντε θεότητες της κάθε ημέρας του χρόνου, πέφτουν κάτω και γίνονται κομμάτια.

Αργότερα, όταν έχει επιστρέψει πια στην Ιουδαία, παίζει με το χώμα και το νερό κι οποιοσδήποτε πατάει τα πήλινα κατασκευάσματά του, πέφτει νεκρός στα πόδια του. Μια άλλη φορά πάλι, φτιάχνει μια ντουζίνα από πήλινα πουλιά, και χτυπώντας τα χέρια του, τους δίνει ζωή.

Εξ αιτίας της αναστάτωσης που προκαλούν τα διάφορα αυτά θαύματα, οι γονείς του τον κλείνουν στο σπίτι και δεν τον αφήνουν να βγει έξω. Τότε για να τον συγχωρέσουν οι γονείς του και για να κάνει άλλη μια φορά επίδειξη της δύναμής του, δίνει ξανά ζωή σ’ ένα παιδί που είχε πεθάνει από τη γοητεία του. Αργότερα πάλι, οδηγούν το μικρό Ιησού σ’ ένα γέρο δάσκαλο για να μάθει να γράφει. Ο δάσκαλος, του δίνει μια ξυλιά για μια του αταξία και πέφτει αμέσως νεκρός. Ένα επεισόδιο από τα κανονικά Ευαγγέλια που δείχνει ακριβώς τον μνησίκακο χαρακτήρα του Ιησού, είναι το επεισόδιο με τη συκιά (Ματθαίος, ΚΑ, 19 και Μάρκος ΙΑ, 21) όπου το δύστυχο δέντρο, έπρεπε να του προσφέρει τους καρπούς του, εκτός εποχής, κι επειδή αρνήθηκε, ο Ιησούς την καταριέται και ξεραίνεται.

Φυσικά σ’ όλα τ’ απόκρυφα, σαν πατέρας του Ιησού, αναφέρεται ο Ιωσήφ. Αλλά πολλές φορές μπορούμε να διακρίνουμε ορισμένα αποσπάσματα που διέφυγαν κάπως τη μεταγενέστερη λογοκρισία. Έτσι το απόκρυφο του Ψευδο-Ματθαίου μας μιλάει για τους αδελφούς του: «Σε μια γιορτή, ήρθε ο Ιωσήφ με τους γυιούς του, τον Ιάκωβο, τον Ιωσή, τον Ιούδα, τον Σίμωνα και τις δύο αδελφές τους, κι ο Ιησούς με τη μητέρα του και την αδελφή της τη Μαρία, την κόρη του Κλωπά…» (Ευαγγέλιο του ψευδο-Ματθαίου: XLII, 1)

«Ο Ιωσήφ έστειλε τον γυιό του τον Ιάκωβο να μαζέψει ξύλα στο δάσος και μαζί του πήγε κι ο μικρός Ιησούς. Κι όπως ο Ιάκωβος έσκυψε να πάρει κάτι ξερόκλαδα μια οχιά τον δάγκωσε στο χέρι. Έπεσε κάτω κι άρχισε να σφαδάζει από τους πόνους. Τότε ο Ιησούς φύσηξε πάνω στην πληγή, κι αμέσως οι πόνοι σταμάτησαν και η οχιά ψόφησε. Έτσι σώθηκε ο Ιάκωβος…» (Ευαγγέλιο του ψευδο-Ματθαίου: XVI, 1)

Μέσα στα αιθιοπικά χειρόγραφα, συναντάμε παρόμοια περιστατικά. Βλέπουμε τον Ιησού να διδάσκει στους μαθητές του, περίεργες μαγικές συνταγές, που μερικές απ’ αυτές τις ξαναβρίσκουμε στην αιθιοπική DABTARA(1)

Αυτές λοιπόν ήταν οι διάφορες δοξασίες των Εβραίων και των Χριστιανών σ’ ότι αφορούσε τις «δυνάμεις» του Ιησού.

Είναι σίγουρο , ότι οι Χριστιανοί, που κάνουν μια πιο ριζοσπαστική ανάλυση των κειμένων, δεν μπορούν αν μην παραδεχτούν το γεγονός, πως ο Ιησούς χρησιμοποιούσε μια κάποια τεχνική. Και να η απόδειξη:

Αφελέστατα, οι συνηθισμένοι πιστοί, φαντάζονται ότι αρκούσε στον Ιησού να δώσει μια διαταγή για να επιτευχθεί το αναμενόμενο αποτέλεσμα.

Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια. Ανάλογα με την περίπτωση, ο Ιησούς χρησιμοποιούσε έναν διαφορετικό τρόπο δράσης, μια διαφορετική όπως είπαμε τεχνική. Κι αυτό το αποδεικνύουν τα ίδια τα κανονικά Ευαγγέλια:

«και παράγοντι εκείθεν τω Ιησού ηκολούθησαν αυτώ δύο τυφλοί κράζοντες και λέγοντες. Ελέησον ημάς, υιέ Δαυίδ. Ελθόντι δε εις την οικία προσήλθον αυτώ οι τυφλοί, και λέγει αυτοίς ο Ιησούς. Πιστεύετε ότι δύναμαι τούτο ποιήσαι: λέγουσι αυτώ. Ναι Κύριε. Τότε ήψατο των οφθαλμών αυτών λέγων. Κατά την πίστην υμών γεννηθήτω υμίν. Και ανεώχθησαν αυτών οι οφθαλμοί.» (κατά Ματθαίον Θ, 27-30).

«και έρχεται εις Βηθσαϊδάν. Και φέρουσιν αυτώ τυφλόν και παρακαλούσιν αυτόν ίνα αυτού αψηται. Και επιλαθόμενος της χειρός του τυφλού εξήγαγεν αυτόν έξω της κώμης, και πτύσας εις τα όμματα αυτού, επιθείς τας χείρας αυτώ, επηρώτα αυτόν τι βλέπει. Και αναβλέψας έλεγε. Βλέπω τους ανθρώπους ότι ως δένδρα ορώ περιπατούντας. Είτα πάλιν επέθηκε τας χείρας επί τους οφθαλμούς αυτού και εποίησεν αυτόν αναβλέψαι, και απεκαταστάθη, και ανέβλεψε τηλαυγώς…» (κατά Μάρκον, Η, 22-26).

«και παράγων είδεν άνθρωπον τυφλόν εκ γενετής (…) και ταύτα ειπών έπτυσε χαμαί και εποίησεν πηλόν εκ του πτύσματος, και επέχρισε τον πηλόν επί τους οφθαλμούς του τυφλού και είπεν αυτώ. Ύπαγε νιψαι εις την κολυμβήθραν του Σιλωάμ, ο ερμηνεύεται απεσταλμένος. Απήλθεν ουν και ενίψατο και ήλθεν βλέπων…» (κατά Ιωάννην Θ, 1,6-7).

Η κολυμβήθρα του Σιλωάμ, βρισκόταν σε μια από τις πύλες της Ιερουσαλήμ. Από κει οι ιερείς έπαιρναν νερό για τους εξαγνισμούς και τις ιεροτελεστίες μέσα στον Ναό. Από την εποχή που την ευλόγησε ο προφήτης Ησαίας (Η,δ) θεωρούσαν τα νερά της καθαγιασμένα και θεραπευτικά. Αυτή η παράδοση πέρασε ακόμα και στους Μουσουλμάνους του Μεσαίωνα.

Βλέπουμε λοιπόν, ότι στα τρία αυτά θαύματα, ο Ιησούς χρησιμοποιεί τρεις διαφορετικούς τρόπους θεραπείας:

α) Στην πρώτη περίπτωση, αρκειται στην πίστη των τυφλών, και αγγίζει απλώς τα μάτια τους με τα χέρια του.

β) Στην δεύτερη περίπτωση, βάζει σάλιο στα μάτια του τυφλού, κι έπειτα τ’ αγγίζει με τα χέρια του. Το αποτέλεσμα δεν είναι τέλειο κι επαναλαμβάνει τη θεραπεία, μέχρι που ο τυφλός αρχίζει να βλέπει.

γ) Στην τρίτη περίπτωση, χρησιμοποιεί μια παλιά συνταγή της αρχαίας φαρμακολογίας. Ένας ιατρικός κώδικας του τρίτου αιώνα, που τον έγραψε κάποιος SENERUS SAMMONICUS, συστήνει την επικάλυψη των ματιών με λάσπη για την θεραπεία των οφθαλμικών οιδημάτων. Και ο Ιησούς προσθέτει σ’ αυτή την τεχνική, το πλύσιμο των ματιών με νερό από τη θαυματουργή κολυμβήθρα του Σιλωάμ.

Όσο για την χρησιμοποίηση του σάλιου για τη θεραπεία των οφθαλμικών ασθενειών, ο Ιησούς χρησιμοποιεί πάλι μια πανάρχαια συνταγή που στηρίζεται στη θεραπευτική ιδιότητα του σάλιου. Συμπτωματικά, στο περιοδικό «ANNALES DE CHIRURGIE PLASTIQUE», Απρίλιος 1961 σελ. 235-242 βρήκαμε ένα άρθρο με το γενικό τίτλο «Τα αποτελέσματα της παρωτιδίου σιέλου στις περιπτώσεις της ξηροφθαλμίας». Το άρθρον αυτό μας πληροφορεί τα εξής:

«Το σύνδρομο της ξηροφθαλμίας που αναπτύσσεται σε οφθαλμούς με ελλειπή ή ανύπαρκτη δακρυογόνα έκκριση, προκαλεί το σχηματισμό της κερατίνης και την εκλέπιση του αποξηραμένου επιπεφυκότα υμένα του οφθαλμού με αποτέλεσμα την προσκόλληση του τελευταίου… Ο κερατοειδής χιτώνας θολώνει… οι βλεφαρίδες δημιουργούν έλκος… η όραση ελαττώνεται μέχρι την οριστική τύφλωση».

«Ο σίελος και τα δάκρυα αποτελούνται από μια πολύ παραπλήσια σύνθεση, περιέχουν και τα δύο λυζόζυμα, που είναι μια βακτηριοστατική προστατευτική ουσία. Ο χειρουργός μπορεί να συνδέσει με μια βλεννώδη δίοδο, τον εκκριματικό σωλήνα των σιελογόνων αδένων με την οφθαλμική κοιλότητα. Η επέμβαση, θα έχει σαν αποτέλεσμα μια καλυτέρευση στην όραση του ασθενή…»

Πολλοί μαθητές, που εργάζονται τη νύχτα με μια λάμπα κακής ποιότητας εφαρμόζουν ασυνείδητα αυτό τον τρόπο θεραπείας σαλιώνοντας με το δάχτυλό τους τις πονεμένες κόχες των ματιών τους.

Στην περίπτωση του εξορκισμού, που αναφέρει ο Ματθαίος (ΙΖ, 21), υπάρχει κι εκεί μια τεχνική:

«τότε προσελθόντες οι μαθηταί τω Ιησού κατ’ ιδίαν είπον. Διατί ημείς ουκ ηδυνήθημεν εκβαλείν αυτό; (Πρόκειται για κάποιο δαιμόνιο που βασάνιζε ένα παιδί) ο δε Ιησούς είπεν αυτοίς. Δια την απιστίαν υμών. Αμήν γαρ λέγω υμίν, εάν έχητε πίστην ως κόκκον σινάπεως, έρειτε τω όρει τούτω, μετάβηθι εντεύθεν εκεί, και μεταβήσεται, και ουδέν αδυνατήσει υμίν. Τούτο δε το γένος (των δαιμονίων) ουκ εκπορεύεται ει μη εν προσευχή και νηστεία» (κατά Ματθαίον ΙΖ, 19-21).

Πρώτα απ’ όλα θα παρατηρήσουμε ότι υπάρχει μια αντίφαση. Το κείμενο μας λέει ότι τίποτα δεν είναι αδύνατο όταν υπάρχει πίστη. Αλλά το ίδιο μας πληροφορεί αμέσως έπειτα, ότι για να φθάσουμε σε κάποιο αποτέλεσμα, χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε μια μυστικό-ασκητική τεχνική: την προσευχή και τη νηστεία. Η τελευταία φράση του κειμένου, προσδιορίζει ακριβώς ότι ανάλογα με τη φύση (το γένος) των δαιμονίων, πρέπει να χρησιμοποιηθεί και η ανάλογη θεραπευτική τεχνική. Άρα, δεν αρκεί από μόνη της η πίστη. Χρειάζεται και μια φυσική ενίσχυση: η νηστεία, η προσευχή, το εξαγνιστικό υλικό (λάδι, σάλιο, λάσπη, νερό κλπ)(2).

Σ’ άλλες περιπτώσεις «θαυμάτων» χρειάζεται μεγάλη προσοχή και μεγάλη επιφυλακτικότητα στην ανάλυσή τους. Μια τέτοια είναι η θεραπεία του δαιμονισμένου στη χώρα των Γαδαρήνων. Αυτός ο άνθρωπος βασανιζόταν από πολλά δαιμόνια και ζούσε γυμνός και σαν άγριος μέσα στις ερημιές. Κάθε φορά που δοκίμαζαν να τον δέσουν, αυτός έσπαγε τις αλυσίδες κι έφευγε. Ο Ιησούς διατάζει τα δαιμόνια να φύγουν από τον άνθρωπο. Κι αυτά τον παρακάλεσαν:

«…ίνα μη επιτάξη αυτοίς εις την άβυσσον απελθείν. Ην δε εκεί αγέλη χοίρων ικανών βοσκομένων εν τω όρει. Και παρεκάλουν αυτόν ίνα επιτρέψει αυτοίς εις εκείνους εισελθείν. Και επέτρεψεν αυτοίς. Εξελθόντα δε τα δαιμόνια από του ανθρώπου εισήλθον εις τους χοίρους, και ώρμησεν η αγέλη κατά του κρημνού εις την λίμνην και απεπνίγη. Ιδόντες δε οι βόσκοντες το γεγενημένον έφυγον, και απήγγειλαν εις την πόλιν και εις τους αγρούς…» (Λουκάς, Η, 26-35).

Θα παρατηρήσουμε πρώτ’ απ’ όλα ότι δεν πρόκειται για αγέλη αγριογούρουνων αλλά για κατοικίδια γουρούνια, εφ’ όσον υπάρχουν βοσκοί. Το επεισόδιο, συνέβη στη χώρα των Γαδαρίνων που βρίσκεται απέναντι από τη Γαλιλαία. Πως όμως είναι δυνατόν να τρέφουν γουρούνια, αφού από τον Ιουδαϊκό νόμο απαγορευόταν αυστηρά, όχι μόνο να τα τρώνε αλλά ακόμα και να τα τρέφουν για εμπόρευμα ή και απλώς να τα αγγίζουν; Εξ άλλου, στην περιοχή αυτή, δεν υπάρχει καμμιά λίμνη για να πέσουν να πνιγούν. Για να δικαιολογήσουν το γεγονός αυτό, πολλοί ερευνητές τοποθέτησαν τη σκηνή στις όχθες της λίμνης της Γενησαρέτ, κοντά στη Βησθαϊδα-Ιουλία απέναντι από την Τιβεριάδα. Αλλά η πόλη αυτή δε βρίσκεται στη χώρα των Γαδαρήνων αλλά στη Γωλανίτιδα. Κι ανάμεσα στις δυό αυτές περιοχές υπάρχει μια απόσταση πάνω από ογδόντα χιλιόμετρα… Μια άλλη απόδειξη της άγνοιας των ανωνύμων γραφέων του 4^ου αιώνα.

Τέλος, το «Ταξίδι στην Μέση Ανατολή» του GERARD DE NEVAL βρίσκουμε το εξής ενδιαφέρον:

«Πάντοτε είχα τη γνώμη, ότι η κάνναβις με την οποία κατασκευάζουν το χασίς, είναι το φυτό, που όπως λέει ο Ιπποκράτης, προκαλούσε στα ζώα ένα είδος τρέλλας και τα έκανε να πέφτουν και να πνίγονται στην θάλασσα».

Αν κάνουμε, πράγματι, μια διαλογή ανάμεσα στα διάφορα γεγονότα που οι Εβραίοι τα θεωρούν σαν αποτελέσματα Μαγείας και οι Χριστιανοί σαν θαύματα, θα διακρίνουμε τρία από αυτά που δεσπόζουν στη ζωή του Ιησού, και που η προέλευσή τους, είναι ανεξήγητη:

α) Ο πειρασμός από το διάβολο, πάνω σ’ ένα βουνό της ερήμου της Ιουδαίας, που σήμερα λέγεται Καραντένα.

β) Η επίκληση του Μωυσή και του Ηλία, στο όρος Θαβώρ.

γ) Ο τελικός διάλογος στο όρος των Ελαιών, λίγο πριν από τη σύλληψη, με κάποιον μυστηριώδη «πατέρα».

Το πρώτο επεισόδιο που μας περιγράφουν τα Ευαγγέλια (Ματθαίος Δ, Μάρκος Α, Λουκάς Δ) συνέβει στην έρημο της Ιουδαίας, όπου ο Ιησούς έμεινε σαράντα μερόνυχτα «πειραζόμενος υπό του Διαβόλου». Πρόκειται για μια παραδοσιακή δοκιμασία. Ο δοκιμαζόμενος, πρέπει να νικήσει τις Κάτω Δυνάμεις, για ν’ αποκτήσει την υποστήριξη των Άνω. Συναντάμε το ίδιο επεισόδιο στη ζωή του Βούδα και όλων των μεγάλων θαυματουργών. Μετά απ’ αυτή τη δοκιμασία, ο θριαμβευτής, «έχει τη συμπαράσταση όλων των δυνάμεων του Ουρανού και υπακούουν σ’ αυτόν όλες οι δυνάμεις της Κόλασης» όπως ισχυρίζονται οι Καββαλιστές.

Αλλά πρόκειται για μιαν επίκληση, όπου μια οντότητα, εξορκισμένη με ορισμένες φράσεις και τυπολογίες, υποχρέωνε να φανερωθεί, ή η σαραντάμερη αυτή απομόνωση έγινε για άλλο λόγο και η οντότητα παρουσιάστηκε με ξαφνικό και αναπάντεχο τρόπο: Μ’ άλλα λόγια, ήταν θεληματική ή τυχαία η συνάντηση με τον Σατανά; Κανένα από τα κείμενα δεν είναι σε θέση να μας λύσει την απορία. Εξ’ άλλου πρέπει να θεωρήσουμε σαν υπερβολή το γεγονός ότι ο Ιησούς δεν έφαγε, και προπάντων δεν ήπιε για ένα διάστημα σαράντα ημερών, με την τρομερή ζέστη που κάνει μέσα στην έρημο της Ιουδαίας. Εφ’ όσον υπέφερε από τη μαστίγωση και πέθανε είτε από τη σταύρωση είτε από το λόγχισμα στο πλευρό του, είναι αδύνατο να είχε τη δύναμη να μείνει ζωντανός μέσα στην έρημο σαράντα μέρες.

Οποιαδήποτε κι αν είναι η πραγματική εξήγηση, γεγονός είναι πως η εμφάνιση του Σατανά, είναι το πρώτο επεισόδιο που σημειώνεται από τους ευαγγελιστές για τη δράση του Ιησού. Και υπάρχει και μια δεύτερη συνάντηση με τον Άρχοντα του Κακού, που συνήθως περνάει απαρατήρητη: είναι βέβαιο όμως ότι υπήρξε τουλάχιστον μια δεύτερη συνάντηση. Κι έγινε λίγο πριν από τη σύλληψη, το πολύ λίγες μέρες νωρίτερα:

«είπε δε ο Κύριος. Σίμων-Σίμων. Ιδού ο Σατανάς εξητήσατο υμάς του σινιάσαι ως τον σίτον. Εγώ δε εδεήθην περί σου ίνα μη εκλείπη η πίστις σου, και συ ποτε επιστρέψας στήριξον τους αδελφούς σου…» (Λουκάς ΚΒ 31-32).

Ο Άγιος Ιερώνυμος στη Βουλγκάτα του, ερμηνεύει τη λέξη «επιστρέψας» σαν «CONVERSUS» που σημαίνει «μεταμορφωμένος, αλλαγμένος».

Τι συμπεράσματα θα μπορούσαμε να βγάλουμε απ’ αυτές τις συχνές συναντήσεις με τον «Πονηρό»;

Η δεύτερη μεγάλη θεουργική επιχείρηση, έγινε στο όρος Θαβώρ. Πρόκειται για την περίφημη σκηνή της «Μεταμόρφωσης», που τη βρίσκουμε μ’ όλες της τις λεπτομέρειες στα παρακάτω εδάφια: Ματθαίος ΙΖ, Μάρκος Θ,2, Λουκάς Θ,29, Ιωάννης Α, 14 και Β’ Επιστολή Πέτρου Α, 16.

«και μεθ’ ημέρας εξ παραλαμβάνει ο Ιησούς τον Πέτρον και Ιάκωβον και Ιωάννην τον αδελφόν αυτού και αναφέρει αυτούς εις όρος υψηλόν κατ’ ιδίαν. Και μετεμορφώθει έμπροσθεν αυτών και έλαμψε το πρόσωπον αυτού ως ήλιος τα δε ιμάτια αυτού εγένοντο λευκά και ως φως. Και ιδού ώφθησαν αυτοίς Μωυσής και Ηλίας μετ’ αυτού συλλαλούντες. Αποκριθείς δε ο Πέτρος είπε τω Ιησού. Κύριε, καλόν εστιν ημάς ποιήσωμεν ώδε τρεις σκηνάς, σοι μια και Μωυσεί μια και μιαν Ηλία. Έτι αυτού λαλούντος. Ιδού νεφέλη φωτεινή επεσκίασεν αυτούς, και ιδού φωνή εκ της νεφέλης λέγουσα. Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός, εν ω ηυδόκησα. Αυτού ακούετε. Και ακούσαντες οι μαθηταί έπεσον επί πρόσωπον αυτών και εφοβήθησαν σφόδρα. Και προσελθών ο Ιησούς ήψατο αυτών και είπεν, εγέρθητε και μη φοβείσθε. Επάραντες δε τους οφθαλμούς αυτών ουδένα είδον ει μη τον Ιησούν μόνον.

Και καταβαινόντων αυτών από του όρους ενετείλατο αυτοίς ο Ιησούς λέγων. Μηδενί είπητε το όραμα εως ου ο Υιός του ανθρώπου εκ νεκρών αναστή…» (κατά Ματθαίον ΙΖ, 1-9)

Πρώτ’ απ’ όλα θα παρατηρήσουμε, ότι γίνεται επίκληση σε δύο νεκρούς. Στον Μωυσή που έχει πεθάνει εδώ και δεκατέσσερις αιώνες και στον Ηλία που αναλήφθηκε μέσα σ’ ένα «άρμα πυρός» εδώ και έντεκα αιώνες. Εάν επρόκειτο για μιαν απλή εκδήλωση της θεϊκής καταγωγής του, τότε ο Ιησούς θα μπορούσε να την προκαλέσει σ’ ένα φιλικό σπίτι στην Ιερουσαλήμ. Αλλά επειδή πρόκειται για μια επίκληση σε νεκρούς, γίνεται κατ’ ιδίαν (κρυφά και απόμακρα) σ’ ένα ερημικό μέρος, και κοντά στον ουρανό για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι γιατί τέτοιου είδους τελετουργίες δεν πρέπει να ταραχτούν από την παρουσία τρίτων και αμύητων. Ο δεύτερος είναι ότι στο Ισραήλ δεν αστειεύονται με τέτοια πράγματα. Είναι τελείως απαγορευμένα, και προβλέπεται η ποινή του θανάτου για τους παραβάτες:Δευτερονόμιον (ΙΗ, 10-11) και Έξοδος (ΙΒ, 35-36). Αυτός είναι και ο λόγος που ο Ιησούς συνιστά στους μαθητές να μην πουν τίποτα για το τι είδαν στο όρος.

Όσο για τη σκοπιμότητα αυτής της νεκρικής επίκλησης, είναι μάλλον ο Λουκάς που μας δίνει την απάντηση:

«και ιδού άνδρες δύο συνελάλουν αυτώ, οίτινες ήσαν Μωυσής και Ηλίας, οι οφθέντες εν τη δόξη έλεγον την έξοδον αυτού ην έμελλε πληρούν εν Ιερουσαλήμ…» (Λουκας, Θ, 30-31)

Η επίκληση λοιπόν των δύο νεκρών, του Μωυσή και του Ηλία, που είναι οι σημαντικώτεροι οδηγητές της ιστορικής πορείας του Ισραήλ, έγινε για να μάθει ο Ιησούς τον τελικό προορισμό του(3). Είναι φανερό, ότι η επίκληση αυτή συνοδεύτηκε με τις συνηθισμένες μαγικές αναθυμιάσεις και με τη βοήθεια ισχυρών παραισθησιογόνων, κι απόδειξη γι’ αυτό είναι η νάρκωση των μαθητών, η μέθη που νοιώθουν και τα ασυνάρτητα λόγια του Σίμωνα-Πέτρου που θέλει να κατασκευάσει σκηνές για τις οπτασίες. Ο Λουκάς μας το λέει καθαρά ότι «ο Πέτρος και οι συν αυτώ ήσαν βεβαρημένοι ύπνω» (Λουκάς Θ, 32) κι ότι ο Πέτρος δεν ήξερε τι έλεγε:» «μη ειδώς ο λέγει» (Λουκάς Θ, 33).

Όσο για την «φωτεινή νεφέλη», η εξήγηση είναι πολύ απλή. Αν ανεβεί κανείς στην κορυφή ενός βουνού, σε μια περιοχή όπου βασιλεύει γενικά καλοκαιρία και ο ουρανός είναι γαλανός, και συμβεί να περάσει ένα σύννεφο από την κορφή, τότε οι διαθλασμένες ακτίνες του ήλιου θα περικυκλώσουν το ανεβασμένο στην κορυφή άτομο και θα του δώσουν μια φωτεινή όψη. Ιδιαίτερα αν φοράει λευκά ρούχα.

Και φθάνουμε τώρα στην τελική επίκληση, που συνέβη την βραδιά της σύλληψης του Ιησού, στο όρος των Ελαιών, κοντά στη Βηθανία, σε μια τοποθεσία που λεγόταν Γεσθημανή, και που σημαίνει ελαιοτριβείο. Ας πάρουμε τη διήγηση του Λουκά:

«και εξελθών επορεύθη κατά το έθνος εις το όρος των Ελαιών. Ηκολούθησαν δε αυτώ και οι μαθηταί αυτού. Γενόμενος δε επί του τόπου είπεν αυτοίς. Προσεύχεστε μη εισελθείν εις πειρασμόν. Και αυτό απεσπάσθη απ’ αυτών ωσεί λίθου βολήν, και θεις τα γόνατα προσηύχετο λέγων. Πάτερ, ει βούλει παρενεγκείν τούτο το ποτήριον απ’ εμού. Πλην μη το θέλημα μου αλλά το σον γενέσθω. Ωφθη δε αυτώ άγγελος απ’ ουρανού ενισχύων αυτόν…» (Κατά Λουκάν ΚΒ 39-44).

«Και αναστάς από της προσευχής ελθών προς τους μαθητάς εύρεν αυτούς κοιμωμένους από της λύπης, και είπεν αυτοίς. Τι καθεύδετε; Αναστάντες προσεύχεσθε, ίνα μη εισέλθητε εις πειρασμόν…» (Κατά Λουκάν ΚΒ 45-46)

Πρώτη ερώτηση: Πως είναι δυνατόν να αποκοιμηθεί κανείς από λύπη; Συνήθως η αγωνία και η στενοχώρια διώχνουν τον ύπνο. Αυτός ο «ύπνος από λύπη, προκλήθηκε και πάλι από τις αναθυμιάσεις και τα διάφορα λιβανικά που χρησιμοποιούσαν για τις επικλήσεις και τις ιεροτελεστίες στο Ναό. Κι αυτό γιατί πρόκειται πάλι για μια επίκληση, κι όχι πια του Μωυσή και του Ηλία αλλά του πατέρα του! Αλλά ποιου πατέρα του; Θα το δούμε παρακάτω.

Δεύτερη ερώτηση: εφ’ όσον οι μαθητές αποικοιμήθηκαν, κι εφ’ όσον ο Ιησούς απομακρύνθηκε απ’ αυτούς σε μιαν απόσταση «λίθου βολής(4)», πως συμβαίνει να γνωρίζουμε το τι ελέχθη ανάμεσα στον Ιησού και τον πατέρα του;

Δεν είναι δυνατόν να έχουμε την πληροφορία από τους μαθητές, γιατί αυτοί κοιμόντουσαν. Ούτε από τον ίδιο τον Ιησού, γιατί πριν ακόμα καλά-καλά τελειώσει την επίκληση και ξυπνήσει τους μαθητές, φθάνουν οι Ρωμαίοι μαζί με τους υπηρέτες του Ναού, οπλισμένοι με σπαθιά και ρόπαλα και με την καθοδήγηση του ανηψιού του του Ιούδα του Ισκαριώτη, τον συλλαμβάνουν.

Την πληροφορία την έχουμε, δοσμένη μέχρι την τελευταία της λεπτομέρεια, από ένα πρόσωπο που αναφέρει μόνο το Ευαγγέλιο του Μάρκου:

«Και εφέντες αυτόν έφυγαν πάντες. Και εις τις νεανίσκος ηκολούθησεν αυτώ περιβεβλημένος σινδόνα επί γυμνού. Και κρατούσιν αυτόν οι νεανίσκοι. Ο δε καταλιπών την σινδόνα γυμνός έφυγεν απ’ αυτών…» (κατά Μάρκον ΙΔ, 50-52)

Μας κάνει εντύπωση πως ήρθε η ιδέα σ’ ένα νεαρό να κυκλοφορεί Μάρτιο μήνα στην Ιουδαία, στο όρος των Ελαιών, με μοναδικό φόρεμα ένα κομμάτι ύφασμα. Την εποχή αυτή κάνει κρύο ακόμα, κι ιδιαίτερα τις νυχτερινές ώρες, απόδειξη, ότι λίγο αργότερα στην αυλή του Καϊάφα,ανάβουν φωτιά για να ζεσταθούν, κι εκεί ο Πέτρος αρνείται τρεις φορές τον Κύριό του (Ιωάννης ΙΗ, 18)

Δεν πρόκειται για ένα μάλλινο ύφασμα, γιατί ο Άγιος Ιερώνυμος στη Βουλγκάτα του, μεταφράζει «PANNUS» που σημαίνει λινό ύφασμα.

Δεν πρόκειται, ούτε για ένα σεντόνι κρεββατιού, γιατί δεν υπάρχουν τέτοια πράγματα αυτή την εποχή. Οι Εβραίοι κοιμόντουσαν πάνω σε ψάθες όπως όλοι οι λαοί της περιοχής. Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν κρεββάτια φτιαγμένα από ιμάντες, καλυμμένα με μάλλινες κουβέρτες, και γούνες. Οι Γαλάτες χρησιμοποιούσαν στρώματα, παραγεμισμένα με άχυρο, και καλυμμένα με προβιές. Αλλά εκείνη την εποχή δεν υπάρχουν σεντόνια στα κρεββάτια, κι ακόμα στις μέρες μας οι χωριάτες της Γερμανίας σπάνια χρησιμοποιούν έστω και ένα.

Ο Άγιος Ιερώνυμος, στις περιπτώσεις που χρησιμοποιεί τη λέξη «SINDON» «σινδών» εννοεί πάντοτε «σάβανο». Αλλά ένα σάβανο δεν ήταν σε καμμιά περίπτωση ένα από τα ρούχα που φορούσαν οι Εβραίοι της εποχής.

Αυτός ο νεανίσκος, παίζει το ρόλο του «αγγέλου που ήρθε από τον ουρανό για να δώσει κουράγιο στον Ιησού» (Λουκάς ΚΒ, 39-44). Και από αυτόν γνωρίζουμε την προσευχή που απευθύνει ο Ιησούς στον «πατέρα» του. Πρόκειται για τον κλασσικό «συνεργάτη» σε τέτοιου είδους θεαματικά τεχνάσματα.

Και καταλαβαίνουμε ότι όλη αυτή η σκηνοθεσία, είχε πράγματι για σκοπό να δώσει κουράγιο στον Ιησού για την αποστολή του, αποστολή που δεν αγνοεί ότι τον οδηγεί σ’ ένα φριχτό θάνατο, χωρίς την ελπίδα να καταφέρει να ελευθερώσει το Ισραήλ και να επανιδρύσει την δαυιδική εξουσία. Δεν αγνοεί ότι αυτή η αποστολή, από τον καιρό που αποσύρθηκε στη Φοινίκη, άλλαξε αντικειμενικό σκοπό, και αφορά ένα άλλο «βασίλειο» έξω από τον κόσμο αυτό. Αλλά οι φανατικοί που τον περιτριγυρίζουν, δεν μπορούν να το καταλάβουν.

Άλλοι υποστηρίζουν το κίνημα με καθαρά πολιτικές βλέψεις, για έναν απελπισμένο απελευθερωτικό αγώνα. Άλλοι τον προδίδουν. Ο ίδιος ο ανηψιός του, ο Ιούδας ο Ισκαριώτης. Αν ο Ιησούς εξαφανιστεί, κι όπως δεν έχει παιδιά, η διαδοχή στην εξουσία θα περάσει στον αδελφό του τον Σίμωνα Πέτρο. Κατά συνέπεια ο Ιούδας θα γίνει «διάδοχος»…

Όσο για τους άλλους, εκμεταλλευόμενοι το σκοτάδι, μόλις δουν τους ρωμαίους λεγεωνάριους, το βάζουν στα πόδια(5)

Για τους Εβραίους της εποχής, δεν υπάρχει καμμιά αμφιβολία, ότι ο Ιησούς χρησιμοποιούσε τις απαγορευμένες γνώσεις. Η φήμη της συνάντησής του με τον Σατανά στην έρημο της Ιουδαίας, κυκλοφορούσε ανάμεσα στον λαό. Εγνώριζαν ότι είχε νικήσει τον Άρχοντα του Σκότους, κι εφ’ όσον αυτός είχε τιθασευτεί από τον Ιησού, τον υπάκουε τυφλά, σύμφωνα με την κοινή μαγική παράδοση:

«και οι Φαρισαίοι έλεγον, εν τω άρχοντι των δαιμονίων εκβάλλει τα δαιμόνια…» (Ματθαίος Θ, 34)

«ότι έλεγον, πνεύμα ακάθαρτον έχει (στη διάθεσή του)» (Μάρκος Γ, 30)

Στο επεισόδιο με τη γυναίκα που την έπιασαν να μοιχεύεται, φαίνεται ότι χρησιμοποιεί ένα μαγικό τέχνασμα, είτε μαντικό, είτε εξαγνιστικό:

«ο δε Ιησούς κάτω κύψας τω δακτύλω έγραψεν εις την γην, ως δε επέμενον ερωτώντες αυτόν, ανακύψας είπε προς αυτούς, ο αναμάρτητος υμών πρώτος βαλέτω λίθον επ’ αυτή…» (δηλ. ας αρχίσει το λιθοβολισμό που ήτνα η προβλεπομένη από τον Νόμο ποινή) (κατά Ιωάννην Η, 7).

Πρόκειται πιθανώτατα για ένα γεωμαντικό τέχνασμα. Ακόμα στην εποχή μας, στο Μαρόκο, στην Τυνησία, και σ’ ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, πολλοί μάντεις, εφαρμόζουν μια τεχνική που λέγεται «DARB-EL-REMEL» ή μαντική «τέχνη της άμμου». Με τη βοήθεια σημείων και γραμμών, σχηματίζονται πάνω στην άμμο δεκαέξι προφητικές φιγούρες, που δίνουν απαντήσεις στα ερωτήματα.

Η ίδια τεχνική, χρησιμοποιείται και για άλλους λόγους. Ζωγραφίζουν πάνω στην άμμο, διάφορα μαγικά σχήματα, και περνάνε το «δαιμονισμένο» πάνω απ’ αυτά υποχρεώνοντας έτσι τα πνεύματα να τον εγκαταλείψουν γιατί δεν αντέχουν στη θέα των ιερών συμβόλων. Αυτή άλλωστε, είναι και η καταγωγή των προστατευτικών τατουάζ.

Η ανοχή και η επιείκεια που δείχνει ο Ιησούς για τις πόρνες και τις μοιχαλίδες, εξηγείται ακόμα από το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές απ’ αυτές ανάμεσα στους προγόνους του.

Η Ταμάρα (Γένεσις ΛΗ, 12-19) πορνεύεται με τον πεθερό της σε μια γωνιά του δρόμου, χωρίς ο τελευταίος να την αναγνωρίσει, και σε συνέχεια την παντρεύεται. Η Ραχάθ επίσημη πόρνη, στην Ιεριχώ, που κρύβει τους κατασκόπους του Ωσηέ, πριν από την καταστροφή της πόλης και έτσι καταφέρνει να σωθεί. Παντρεύεται σε συνέχεια τον Σαλωμόν, γυιό του Ναασόν, πρίγκηπα του Ιούδα, και γίνεται μητέρα του Βοόζ (Ωσηέ, Β, 1 ΣΤ, 17-Ματθαίος Α,5). Η Ρούθ σύζυγος του Μοχαλών και ύστερα σύζυγος του Βοόζ, που καταγόταν από την φυλή του Μωάθ, φυλή που προήλθε από τον βιασμό του Λωτ από τις κόρες του, γεγονός που απαγόρευε στη Ρουθ να μπει σ’ Εβραϊκή οικογένεια (Ρουθ: Α,4-Β, 2-Γ,9 Δ,5 και Ματθαίος Α,5). Τέλος η Βηθσαβή, γυναίκα του Ούριου του Χετταίου, που έγινε ερωμένη του βασιλιά Δαυίδ και γυναίκα του, όταν εκείνος δολοφόνησε τον άντρα της. Η ίδια γέννησε τον βασιλιά Σολομώντα (Β Σαμουήλ, ΙΑ και Ματθαίος Α, 6).

Όπως και οι μαθητές του, έτσι κι ο Ιησούς, δεν μπόρεσε να θεραπεύσει όλους όσους βρίσκονταν στον κύκλο του:

«του δε Ιησού γενομένου εν Βηθανία εν οικία Σίμωνος του λεπρού…» (κατά Ματθαίον ΚΣΤ, 6)

Πρόκειται για το σπίτι του φίλου του, του Λάζαρου, αδελφού της Μάρθας και της Μαρίας, που πάντα φιλοξενούν τον Ιησού, κάθε φορά που βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ(6). Όμως ο πατέρας τους ο Σίμωνας παραμένει λεπρός.

Το επεισόδιο της επίκλησης του Μωυσή και του Ηλία στο όρος Θαβώρ, αποτελεί μια βασική στροφή, ως προς τον προορισμό του Ιησού. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, ήταν, μετά τον πατέρα του τον Ιούδα από τα Γάμαλα, ο νόμιμος διάδοχος της βασιλικής γενιάς του Δαυίδ. Οι μαθητές του, οι φίλοι του, οι «εξ αίματος» αδελφοί του τον αποκαλούν «Κύριο» (ADONAI) γιατί πράγματι, είναι ο κύριος και ηγέτης τους. Το γεγονός δεν πρέπει να μας εκπλήσσει ούτε για τους αδελφούς του, γιατί ας μην ξεχνάμε, ότι τόσο στην αρχαία εποχή, όσο και τον Μεσαίωνα, ακόμα και η σύζυγος ενός άρχοντα, αποκαλούσε τον άντρα της «Κύριο» (SIR, SIRE κ.τ.λ.)

Όμως μετά απ’ την παράξενη τελετουργία, που έγινε με την παρουσία του Πέτρου, του Ιακώβου και του Ιωάννη (αξίζει να σημειωθεί πως είναι οι ίδιοι που τον συνοδεύουν και στη Γεσθημανή) ο προορισμός του Ιησού αλλάζει. Μόνος του καταλαβαίνει, ότι η επίγεια μεσσιανιστική πολιτική, δεν έχει ελπίδες επιτυχίας. Η Θεία Πρόνοια, έχει άλλα σχέδια για τον κόσμο και δεν ασχολείται με την παλινόρθωση στο θρόνο ενός μικροσκοπικού κρατιδίου, των απογόνων του Δαυίδ. Κάτι γεννιέται μέσα του με την επίκληση αυτή. Μια υψηλή οντότητα τον κατακτάει, και θα τον χρησιμοποιήσει στο εξής για να αναδιαπλάσει τον κόσμο. Κατά τη δική του αντίληψη, η οντότητα αυτή είναι ο Ηλίας. Αυτό δεν θα πρέπει να μας κάνει εντύπωση, γιατί ο Ιησούς εγνώριζε μόνο την εθνική του μυθολογία. Για τις Ρωμαϊκές λεγεώνες, αυτή η οντότητα, έχει από αιώνες ένα άλλο όνομα: Μίθρας.

Ο Ιησούς, έχει απόλυτη συνείδηση αυτού του φαινομένου της «ψυχικής κατοχής». Απόδειξη, η φράση που λέει, στον Σίμωνα-Πέτρο, τον αδελφό και διάδοχό του, με την κληρονομική έννοια:

«αμήν λέγω σοι, ότε ης νεώτερος, εζώννυες σεαυτόν και περιεπάτεις όπου ήθελες, όταν δε γηράσης, εκτενείς τας χείρας σου, και άλλος σε ζώσει, και οίσει όπου ου θέλεις…» (κατά Ιωάννην ΚΑ,18).

Και στον Γολγοθά, καρφωμένος πάνω στο σταυρό των καταδίκων, και στον Ηλία απευθύνεται:

«περί δε την ενάτη ώραν ανεβόησεν ο Ιησούς φωνή μεγάλη λέγων: «Ηλι, Ηλί, λαμά σαβαχθανί…» (Ματθαίος, ΚΖ, 4-6).

Οι ανώνυμοι γραφείς που σύνταξαν τα ψευτο-ευαγγέλια, δεν ξεχνούν ποτέ να μεταφράσουν την παραπάνω φράση «Θεέ μου,Θεέ μου, ίνα τι με εγκατέλειπες;» (Ματθαίος ΚΖ, 46). Αλλά οι Εβραίοι που ήσαν παρόντες στη σταύρωση, δεν ξεγελιούνται, και λένε: «ότι Ηλίαν φωνεί ούτος…» (Ματθαίος, ΚΖ, 47).

Μερικοί ερευνητές, όπως και γλωσσολόγοι ειδικευμένοι στις νεκρές γλώσσες, ισχυρίζονται ότι η φράση είναι φοινικική και σημαίνει: «Κύριε, Κύριε! Τα σκοτάδια… Τα σκοτάδια» που θα μπορούσε να εξηγηθεί από το γεγονός ο ετοιμοθάνατος χάνει σιγά-σιγά την όρασή του ή ότι περνάει στην ειδική εκείνη μεταθανάτια συνείδηση που περιγράφει το θιβετιανό «Βιβλίο των Νεκρών», ή το απόκρυφο κείμενο του «Βιβλίου του Ιωσήφ του Ξυλουργού», που αποτελούν τις εσωτερικές φαντασιώσεις και ελευθερώνονται από το ασυνείδητο την τελευταία στιγμή.

Αφήνουμε όμως σ’ αυτούς την ευθύνη αυτής της ερμηνείας, γιατί κατά τη γνώμη μας, όπως θα δούμε σ’ ένα από τα επόμενα κεφάλαια, αυτές οι τελευταίες λέξεις είχαν μια τελείως διαφορετική σημασία.

___________________

(1) Σημ. του Συγγ.: DABTARA, λένε στην Αιθιοπία, ένα σύνολο από συνταγές της «λευκής» Μαγείας. Η «μαύρη» Μαγεία απαγορεύεται αυστηρά στη χώρα αυτή.

(2) Σημ. του Συγγ.: Φαίνεται, όμως, ότι ο Ιησούς δεν νήστευσε ποτέ του, γιατί ο Ματθαίος λέει (ΙΑ, 19)πως ήταν «φάγος και οινοπότης». Μάλιστα, η τελευταία λέξη, όπως το παραδέχεται και ο Άγιος Ιερώνυμος είχε την έννοια του «μέθυσου».

(3) Σημ. του Συγγ.: Κατά συνέπεια τον αγνοεί: Δεν ξέρει γιατί ήρθε στον κόσμο.

(4) Σημ. του Μετ.: Καθορισμένη απόσταση με μια σφενδόνα της εποχής.

(5) Σημ. του Συγγ.: αποδείξαμε ήδη, ότι ο Σίμων-Πέτρος ήταν αδελφός του Ιησού κι ότι ο Ιούδας ο Ισκαριώτης ήταν γυιός του. Όσο για τα περίφημα «τριάντα δηνάρια» αυτό είναι μια εφεύρεση των ανώνυμων γραφέων του 4^ου αιώνα για να δικαιολογήσουν την προφητεία του Ζαχαρία: «και έστησαν τον μισθόν μου τριάκοντα αργύρια… (Ζαχαρίας ΙΑ, 12). Αν ο Ιησούς είχε πράγματι επικηρυχτεί από τους Ρωμαίους, τότε το ποσό θα ήταν πολύ μεγαλύτερο.

(6) Σημ. του Συγγ.: Θα παρατηρήσουμε ότι ο Ιησούς δεν διανυκτερεύει ποτέ στην Αγία Πόλη. Πάντοτε, φροντίζει να τελειώσει τις ασχολίες του εκεί και παρά την κούρασή του, πάει να κοιμηθεί στην Βηθανία, που βρισκόταν στους πρόποδες του όρους των Ελαιών. Κι αυτό, γιατί με τη δύση του ήλιου, κλείνανε οι πόρτες της Ιερουσαλήμ, ενώ στη Βηθανία, δεν είχε τείχη. Η Ιερουσαλήμ με κλειστές τις πόρτες και μέσα στο σκοτάδι, γίνεται μια πραγματική ποντικοπαγίδα. Κι όταν αργότερα η κατάσταση χειροτερεύει δεν πάει ούτε στη Βηθανία, αλλά στη Γεσθημανή, στην κορυφή του όρους των Ελαιών.

ROBERT AMBERLAIN

ΙΗΣΟΥΣ Ή ΤΟ ΘΑΝΑΣΙΜΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΩΝ ΝΑΪΤΩΝ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΜΑΡΙΟΣ ΒΕΡΕΤΤΑΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΒΡΗΣ

The Garden / Ο ΚΗΠΟΣ - H. P. Lovecraft

There's an ancient, ancient garden that I see sometimes in dreams,

Where the very Maytime sunlight plays and glows with spectral gleams;

Where the gaudy-tinted blossoms seem to wither into grey,

And the crumbling walls and pillars waken thoughts of yesterday.

There are vines in nooks and crannies, and there's moss about the pool,

And the tangled weedy thicket chokes the arbour dark and cool:

In the silent sunken pathways springs a herbage sparse and spare,

Where the musty scent of dead things dulls the fragrance of the air.

There is not a living creature in the lonely space arouna,

And the hedge~encompass'd d quiet never echoes to a sound.

As I walk, and wait, and listen, I will often seek to find

When it was I knew that garden in an age long left behind;

I will oft conjure a vision of a day that is no more,

As I gaze upon the grey, grey scenes I feel I knew before.

Then a sadness settles o'er me, and a tremor seems to start -

For I know the flow'rs are shrivell'd hopes - the garden is my heart.

Υπάρχει ένας κήπος αρχαίος, πολύ αρχαίος, που στα όνειρά μου εμφανίζεται πολλές

φορές,

όπου το ίδιο το φως του Μαγιού παίζει κι αστράφτει με φασματώδεις λάμψεις·

όπου τα φανταχτερά χρωματισμένα άνθη φαίνεται να μαραίνονται και να γκριζάρουν,

και τα τείχη που καταρρέουν κι οι πυλώνες ξυπνούν σκέψεις του χτες.

Υπάρχουν αναρριχητικά φυτά στις εσοχές και στις ρωγμές, βρύα γύρω απ’ την

πισίνα,

κι ο μπλεγμένος, γεμάτος ζιζάνια, θάμνος πνίγει την κληματαριά σκοτεινά και

ψύχραιμα:

στα σιωπηλά βυθισμένα μονοπάτια φύεται ένα χορτάρι αραιό και λιτό,

κ’ η μουχλιασμένη δυσωδία νεκρών πραγμάτων πνίγει του αέρα την ευοσμία.

Δεν υπάρχει ούτε ένα ζωντανό πλάσμα στο περιβάλλον, κι ο περικλείων φράχτης,

ήσυχος, δεν αντηχεί σε ήχο.

Καθώς περπατώ, περιμένω ή ακούω, συχνά προσπαθώ να θυμηθώ

πότε γνώρισα τον κήπο στα χρόνια τα πολύ περασμένα·

συχνά επικαλούμαι ένα όραμα μιας μέρας που δεν υφίσταται πια,

καθώς κοιτώ τις γκρίζες σκηνές που νομίζω πως έχω ξαναδεί.

Τότε μια λύπη εγκαθίσταται πάνω μου κι ένα ρίγος ξεκινά –

γιατί, καθώς γνωρίζω, τ’ άνθη είναι ζαρωμένες ελπίδες –

κι ο κήπος η δική μου η καρδιά.

Μετάφραση Αναστάσιος Δρακόπουλος

ΤΙΤΟΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ, ΠΡΑΞΗ 5, ΣΚΗΝΗ 2 – WILLIAM SHAKESPEARE

Ρώμη. Μπροστά στο σπίτι του Τίτου.

(Μπαίνουν ΤΑΜΟΡΑ, ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ και ΧΕΙΡΩΝ μεταμφιεσμένοι)

ΤΑΜΟΡΑ

Έτσι παράξενα και πένθιμα μεταμφιεσμένη,

θα συναντήσω τον Ανδρόνικο και θα του πω

πως είμ' η Εκδίκηση, σταλμένη από τον Άδη

για να τον βρω και να δικιώσω όσ' αδικία έχει πάθει.

Χτύπα στο σπουδαστήρι του, όπου λεν πως μένει,

κι αναμασάει τρελά σχέδια γι' άγρια εκδίκηση.

Πες του πως η Εκδίκηση ήρθε για να τον βοηθήσει

να καταστρέψει τους εχθρούς του.

(Χτυπούν. Μπαίνει ο ΤΙΤΟΣ από πάνω.)

ΤΙΤΟΣ

Ποιος μ' ενοχλεί που μελετάω; Είναι το κόλπο σας

για ν' ανοίξω την πόρτα μου και να πετάξουν

και να μου φύγουν τα αυστηρά μου διατάγματα

κι όλη η σπουδή μου να πάει στράφι; Γελαστήκατε.

Γιατί ό,τι έχω στο νου να κάνω, δέστε εδώ,

το 'χω καταχωρίσει σε γραμμές γραμμένες

μ' αίμα. Κι ό,τι έχω γράψει θα εχτελεστεί .

ΤΑΜΟΡΑ

Τίτο είμαι φερμένη για να σου μιλήσω.

ΤΙΤΟΣ

Όχι, ούτε λέξη. Πως να δώσω αξιά στα λόγια μου

αφού δεν έχω χέρι να το κάνω πράξη;

Είναι από πάνω και γι' αυτό ως εδώ και φτάνει.

ΤΑΜΟΡΑ

Αν ήξερες ποια είμ' εγώ, θα μίλαγες για μένα.

ΤΙΤΟΣ

Τρελός δεν είμαι. Σε γνωρίζω και πολύ καλά.

Μάρτυρας το κουλό μου τούτο το άθλιο, μάρτυρας

τούτες οι κόκκινες αράδες. Μάρτυρας

τούτες οι ζάρες που τις έκαμε ο καημός κι η έγνοια.

Μάρτυρας μέρα ατέλειωτη και νύχτα ασήκωτη.

Μάρτυρας όλη η θλίψη πως σε ξέρω εγώ καλά

τη φαντασμένη ρήγισσά μας, την τρανή Ταμόρα.

Θα 'ρχεσαι βέβαια για τ' άλλο χέρι μου.

ΤΑΜΟΡΑ

Μάθε, ταλαίπωρε, δεν είμαι η Ταμόρα. Εκείνη είν'

εχθρός σου, εγώ είμαι φίλος σου. Είμ' η Εκδίκηση,

σταλμένη απ' του Άδη το βασίλειο για να σε λυτρώσω

απ' το όρνιο που σου τρώει τον νου με τιμωρία

των εχθρών σου. Έλα κάτω, καλωσόρισέ με

στο φως του πάνω κόσμου. Να σκεφτείς μαζί μου

για φόνο και για θάνατο. Δεν είναι τρύπα,

κρυψώνα ή σκοτεινή ερημιά, ή καταχνιασμένο

φαράγγι, όταν ο ματωμένος φόνος ή

ο μισητός βιασμός να φωλιάσει περίτρομος,

που εγώ δε θα τους ξετρυπώσω και στ'α αφτιά τους

δε θα ειπώ το φοβερό μου τ' όνομα, Εκδίκηση,

που κάνει κάθε φαύλο κακοποιό να τρέμει.

ΤΙΤΟΣ

Είσαι η Εκδίκηση. Και σ' έστειλαν σε μένα

να τιμωρήσεις τους εχθρούς μου;

ΤΑΜΟΡΑ

Είμαι. Γι' αυτό έλα κάτω να με υποδεχτείς.

ΤΙΤΟΣ

Κάνε μου κάποια χάρη πριν ερθώ σε σένα.

Να, πλάι σου στέκουν ο Βιασμός και ο Φόνος.

Δώσε μου μιαν εγγύηση πως είσ' η Εκδίκηση:

σφάχ' τους ή πατησέ τους με τις ρόδες του αμαξιού σου

και τότε θα 'ρθω και θα γίνω ο αμαξάς σου,

και θα σβουρίζουμε μαζί γύρω στη σφαίρα.

Φέρε δυο ωραία αλόγατα, κατάμαυρα, για να

σύρουν γοργά το εκδικητικό σου αμάξι,

και να 'βρουν τους φονιάδες μες στις ένοχες σπηλιές τους:

κι όταν το άρμα σου γεμίσει απ' τα κεφάλια τους,

θα κατεβώ και πλάι στη ρόδα του αμαξιού σου

θα πιλαλώ σαν υπηρέτης πεζοδρόμος

ολημερίς, αφ' όταν ανατέλλει ο Υπερίων

ώσπου να βυθιστεί στη θάλασσα: και κάθε μέρα

θα κάνω αυτόν τον μόχθο, ώστε ξέκανε κι εσύ

τον Βιασμο και Φόνο εκεί.

ΤΑΜΟΡΑ

Αυτοί 'ναι οι υπουργοί μου και μ' ακολουθούν.

ΤΙΤΟΣ

Είναι υπουργοί σου; Ποια είναι τα ονόματά τους;

ΤΑΜΟΡΑ

Βιασμός και Φόνος. Λέγονται έτσι επειδή

παίρνουν εκδίκηση από ανθρώπους τέτοιου είδους.

ΤΙΤΟΣ

Καλέ Θεέ μου, πόσο μοιάζουνε με τους γιους

της ρήγισσας κι εσύ μ' αυτή την ίδια! Μα εμείς

οι κοσμικοί έχουμε άρρωστα, άθλια μάτια

που πλανώνται. Ω, γλυκιά Εκδίκηση! Τώρα έρχομαι

σε σένα. Κι αν το αγκάλιασμα μονόχειρα

σ' ευχαριστεί, μ' αυτό θα σ' αγκαλιάσω όσο μπορώ.

(Βγαίνει)

ΤΑΜΟΡΑ

Πάμε με τα νερά της τρέλας του. Ό,τι κι αν

μηχανευτώ να θρέψω τα τρελά του κέφια,

υποστηρίχτε το με όσα εσείς θα λέτε,

τι τώρα το 'χει σίγουρο πως είμ' η Εκδίκηση.

Κι έτσι όπως είναι μες στην τρέλα του ευκολόπιστος,

θα τονε κάμω να καλέσει εδώ το γιό του

τον Λούκιο. Κι ενώ θα τον κρατώ με ασφάλεια

σε γεύμα, θα 'βρω τέχνασμα έξυπνο και πρόχειρο

να διασκορπίσω τους λαφρόμυαλους τους Γότθους,

ή τέλος να τους κάμω εχθρούς του. Να τον, έρχεται,

κι ας βάλω μπρος το θέμα μου.

(Μπαίνει ο ΤΙΤΟΣ)

ΤΙΤΟΣ

Καιρό 'χω μείνει έρημος κι όλα για σένα.

Καλώς τη φοβερή Ερινύα στο πικρό μου σπίτι.

Βιασμέ και Φόνε, καλωσήρθατε και σεις.

Πως μοιάζετε με τη βασίλισσα και με τους γιους της!

Θα 'σαστε τέλειοι αν είχατε κι έναν αράπη.

Δε μπόρεσε όλος ο Άδης να σας βρει έναν τέτοιο διάολο;

Γιατί ήξερα ότι η ρήγισσα ποτέ δε βγαίνει

χωρίς να 'χει παρέα της έναν αράπη.

Και για να περπατήσετε σωστά τη ρήγισσά μας,

θα 'πρεπε να 'χατε έναν τέτοιο διάβολο.

Μα καλωσήρθατε όπως είστε. Τι θα κάνουμε;

ΤΑΜΟΡΑ

Τι θα 'θελες να κάνουμε, Ανδρόνικε;

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Δείξε μου έναν φονιά και θα τον κανονίσω.

ΧΕΙΡΩΝ

Δείξε μου έναν αχρείο που 'χει κάνει βιασμό

κι είμαι σταλμένος να τον τιμωρήσω.

ΤΑΜΟΡΑ

Δείξε μου χίλιους που να σ' έχουν αδικήσει

κι εγώ θα πάρω εκδίκηση απ' όλους τους.

ΤΙΤΟΣ

Κοίταξε γύρω στους μικρούς της Ρώμης δρόμους

κι όταν βρεις έναν όμοιό σου, καλέ μου Φόνε,

μαχαίρωσ' τον. Είναι φονιάς. Άντε και συ μαζί του.

Κι αν τύχει να 'βρεις άλλον όμοιον με σένα,

καλέ Βιασμέ μου, σκότωσ' τον. Είναι βιαστής.

Άντε κι εσύ μαζί και στην αυλή του ρήγα

είναι μια ρήγισσα με ακόλουθο έναν μαύρο.

Θα τη γνωρίσεις απ' το ίδιο σου σουλούπι,

γιατί πατόκορφα σου μοιάζει. Σε ικετεύω,

θανάτωσέ τους άγρια. Φερθήκαν άγρια

σε μένανε και στους δικούς μου.

ΤΑΜΟΡΑ

Καλά μας εδασκάλεψες. Αυτό θα κάνουμε.

Μα θα 'θελες καλέ μου Ανδρόνικε, να στείλεις

στον Λούκιο τον τρισάξιο γιο σου, που οδηγάει

κατά τη Ρώμη ένα λεφούσι πολεμόχαρους

Γότθους, για να του ειπείς να 'ρθεί για γεύμα σπίτι σου;

Όταν θα φτάσει εδώ, στο γλέντι σου το επίσημο,

θα φέρω εδώ και την Ταμόρα και τους γιους της,

τον βασιλιά τον ίδιον κι όλους τους εχθρούς σου,

και στο έλεός σου θα συρθούν γονατιστοί,

κι απάνω τους θα σβήσεις της καρδιάς σου την οργή.

Τι λέει ο Ανδρόνικος γι' αυτή μου την ιδέα;

ΤΙΤΟΣ

Μάρκο αδερφέ μου! Ο δόλιος Τίτος σε καλεί.

(Μπαίνει ο ΜΑΡΚΟΣ)

Πήγαινε, Μάρκο μου, στον ανιψιό σου Λούκιο.

Να ψάξεις να τον βρεις ανάμεσα στους Γότθους:

πες του να 'ρθεί σε μένα φέρνοντας μαζί του

καμπόσους απ' τους πρώτους αρχηγούς των Γότθων.

Πες να στρατοπεδέψει τον στρατό του εκεί

που είναι: πες του, ο βασιλιάς μαι και η βασίλισσα

είν' καλεσμένοι σπίτι μου και πως μαζί τους

θα 'ναι κι ο Λούκιος. Κάνε μου τη χάρη αυτή

κι αυτός να μου την κάνει, αν του γέρο πατέρα του

ψηφάει τη ζωή.

ΜΑΡΚΟΣ

Θα κάνω αυτό και θα γυρίσω γρήγορα. (Βγαίνει.)

ΤΑΜΟΡΑ

Πηγαίνω τώρα για να κάνω τη δουλειά σου

και παίρνω και τους υπουργούς μαζί μου.

ΤΙΤΟΣ

Όχι, όχι, άσε μου εδώ τον Βιασμό και τον Φόνο.

Αλλιώς καλώ τον αδερφό μου να γυρίσει πίσω,

κι αφήνω την εκδίκηση μόνο στον Λούκιο.

ΤΑΜΟΡΑ

(Ιδία στους γιους της.)

Παιδιά, τι λέτε; Μένετε μαζί του ωσότου

να πάω να ειπώ του αφέντη βασιλιά μου πως

εκανόνισα το αστείο που αποφασίσαμε;

Κάντε το κέφι του και καλοπιάστε τον,

κι απασχολήστε τον ωσότου να γυρίσω.

ΤΙΤΟΣ

(Ιδία.) Τους ξέρω εγώ κι ας με θεωρούν τρελό.

Και θα τους πιάσω μες στην ίδια τους παγίδα,

τα κολασμένα τα ζαγάρια και τη μάνα τους.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

(Ιδία στην ΤΑΜΟΡΑ.)

Κυρία, όπως σ' αρέσει. Κι άσε μας εδώ.

ΤΑΜΟΡΑ

Χαίρε Ανδρόνικε. Η Εκδίκηση πηγαίνει τώρα

να βάλει σχέδιο μπρος να πιάσει τους εχθρούς σου.

(Βγαίνει η ΤΑΜΟΡΑ.)

ΤΙΤΟΣ

Ξέρω πως θα το κάνεις. Χαίρε, Εκδίκησή μου!

ΧΕΙΡΩΝ

Γέροντα, πες μας, από μας τι χρειάζεσαι;

ΤΙΤΟΣ

Ου, έχω εγώ δουλειά αρκετή και για τους δυο σας.

Πούμπλιε, για ελάτε, Γάιε, Βαλεντίνε!

(Μπαίνουν ο ΠΟΥΜΠΛΙΟΣ κ.λπ.)

ΠΟΥΜΠΛΙΟΣ

Τι μας προστάζεις;

ΤΙΤΟΣ

Γνωρίζετε τούτους τους δυο;

ΠΟΥΜΠΛΙΟΣ

Θαρρώ 'ναι οι γιοι της Ρήγισσας, ο Χείρων κι ο Δημήτρης.

ΤΙΤΟΣ

Ντροπή σου, Πούμπλιε, πολύ επλανήθης. Ο ένας

είναι ο Φόνος κι ο άλλος λέγεται Βιασμός.

Και γι' αυτό δεσ' τους, Πούμπλιε. Γάιε, Βαλεντίνε,

απάνω τους. Συχνά μ' ακούσατε που ευχήθηκα

για την στιγμή αυτή και τώρα να, τη βρίσκω.

Γι' αυτό δέστε τους σίγουρα και κλείστε τους

το στόμα, αν κάνουν πως φωνάζουν.

(Βγαίνει ο ΤΙΤΟΣ. Ο ΠΟΥΜΠΛΙΟΣ κ.λπ. αρπάζουν τον ΧΕΙΡΩΝΑ και τον ΔΗΜΗΤΡΙΟ.)

ΧΕΙΡΩΝ

Κάτω τα χέρια αχρείοι! Είμαστε οι γιοι της ρήγισσας.

ΠΟΥΜΠΛΙΟΣ

Γι' αυτό κι εμείς κάνουμ' αυτό που μας επρόσταξαν.

Βουλώστε τους το στόμα, να μη βγάλουν λέξη.

Τον έδεσες καλά; Δες να δεθούν σφιχτά.

(Ξαναμπαίνει ο ΤΙΤΟΣ με τη ΛΑΒΙΝΙΑ. Αυτή κρατώντας λεκάνη κι εκείνος μαχαίρι.)

ΤΙΤΟΣ

Έλα, Λαβίνια. Να, οι εχθροί που είναι δεμένοι.

Σεις κλείστε τους το στόμα, να μη μου μιλήσουν,

μόνο ν' ακούν τα τρομερά που θα προφέρω λόγια.

Ε, σεις κακούργοι, Χείρων και Δημήτρη, εδώ

στέκει η πηγή που τη λερώσατε με βούρκο,

το καλοκαίρι που έσμιξε με το χειμώνα σας.

Σκοτώσατε τον άντρα της και για το φαύλο αυτό

έγκλημά δύο αδέρφια της εθανατώθηκαν,

μου κόψανε το χέρι και το κάμαν μπαίγνιο.

Τα δυο χεράκια της, τη γλώσσα και το πιο ακριβό

από χέρια και γλώσσα, την άσπιλη αγνότητά της,

κακούργα χτήνη, με το ζόρι την εβιάσατε.

Τι θα λέγατε αν άφηνα να μου μιλήσετε;

αχρείοι, από ντροπή δεν θα ζητούσατε έλεος.

Ακούστε, αθλιοι, πως σκοπεύω να σας βασανίσω.

Μου 'μεινε το 'να χέρι αυτό για να σας κόψω

τα λαρύγγια, ενώ με τα κουλά της η Λαβίνια

θα κρατάει τη λεκάνη που θα υποδεχτεί

το αμαρτωλό σας αίμα. Ξέρετε, η μητέρα σας

έχει σκοπό να φάει μαζί μου, αυτοκαλείται

Εκδίκηση και με θαρρεί τρελόν. Ακούστε, αχρείοι.

Τα κόκαλά σας θα τ' αλέσω σκόνη, και μ' αυτή

και με το αίμα σας θα κάνω ζύμη. Κι απ' τη ζύμη

θ' ανοίξω φύλλο για να ψήσω δύο πίτες

με τα αισχρά κεφάλια σας. Και θα ειπώ στη σκρόφα,

την ακόλαστη μάνα σας, όπως η γη,

να χάψει το ίδιο της το γέννημα. Αυτό είν' το γλέντι

που την προσκάλεσα να 'ρθεί, κι αυτό το γεύμα

για να περιδρομιάσει. Κάνατε χειρότερα

στην κόρη μου απ' της Φιλομήλας και χειρότερα

θα εκδικηθώ απ' την Πρόκνη. Τώρα τα λαρύγγια σας

ετοιμάστε. - Λαβίνια, έλα να πιάσεις το αίμα.

(Τους κόβει τους λαιμούς.)

Κι αφού πεθάνουνε, τα κόκαλά τους σκόνη

ψιλή θ' αλέσω, και μ' αυτό το σιχαμένο υγρό

θα τη ζυμώσω. Και στη ζύμη αυτή θα βάλω

τα αισχρά κεφάλια τους για να ψηθούν. Εμπρός, εμπρός,

δουλεύτε πρόθυμα όλοι για το γεύμα αυτό, που θέλω

να 'ναι πιο άγριο και αιμοβόρο απ' το τσιμπούσι

των Κενταύρων. Και τώρα μέσα φέρτε τους, γιατί

θα γίνω μάγειρας, για να τους ετοιμάσω

για τη μητέρα τους που θα 'ρθει.

(Βγαίνουν κουβαλώντας τα κουφάρια.)

WILLIAM SHAKESPEARE

ΤΙΤΟΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΩΤΑΣ, ΒΟΥΛΑ ΔΑΜΙΑΝΑΚΟΥ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ