Σχετικά με το τι είναι η Φύση και τι είδους άνθρωποι οφείλουν να είναι οι Μαθητές της (Πρώτη Πραγματεία) – MICHAEL SENDIVOGIUS (MICHAL SEDZIWOJ)

 

Πολλοί Σοφοί, μελετητές και μορφωμένοι άνθρωποι σε όλες τις εποχές ακόμα και (σύμφωνα με τον Ερμή) από τις ημέρες προ του Κατακλυσμού, έγραψαν πολλά σχετικά με την παρασκευή της Φιλοσοφικής Λίθου, και αν τα βιβλία τους μπορούσαν να κατανοηθούν χωρίς τη γνώση των ζωντανών διαδικασιών της Φύσης, θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι φτιαγμένα για να αντικαθιστούν τη μελέτη του πραγματικού κόσμου γύρω μας. Ωστόσο, αν και δεν απομακρύνθηκαν από τους απλούς τρόπους της Φύσης, έχουν να μας διδάξουν κάτι το οποίο εμείς – σε αυτή την περίπλοκη εποχή – χρειαζόμαστε να μάθουμε, επειδή έχουμε στηριχθεί στους θεωρούμενους πιο προχωρημένους κλάδους της γνώσης και παραβλέψαμε τη μελέτη ενός τόσο «απλού» πράγματος όπως είναι η φυσική Γένεση. Έτσι δίνουμε περισσότερη προσοχή σε απίθανα πράγματα παρά σε εκείνα που παρουσιάζονται φανερά μπροστά στα μάτια μας. Χανόμαστε περισσότερο μέσα σε άπιαστες υποθέσεις, παρά στη σοβαρή μελέτη της Φύσης και των λόγων των Σοφών. Ένα από τα αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης είναι ότι παραμελούμε τα πράγματα εκείνα που φαίνονται οικεία και διψάμε για καινούργιες και παράξενες πληροφορίες. Ο τεχνίτης που φθάνει στον ύψιστο βαθμό τελειότητας της Τέχνης του την παραμελεί και ασχολείται με κάτι άλλο, ή διαφορετικά κάνει κακή χρήση της γνώσης του. Ο πόθος μας για περισσότερη γνώση μας ωθεί συνεχώς προς κάποιο τελικό στόχο, όπου φανταζόμαστε πως θα βρούμε την τελική ανάπαυση και ικανοποίηση, όπως ένα μυρμήγκι που δεν προικίζεται με φτερά, παρά μόνο τις τελευταίες μέρες της ζωής του. 
Στην εποχή μας η Φιλοσοφική Τέχνη έχει γίνει ένα πολύ λεπτό ζήτημα, όπως η τέχνη του χρυσοχόου σε σύγκριση με ενός ταπεινού σιδηρουργού που ασκεί την εργασία του στο καμίνι. Έχουμε πετύχει τόσο τεράστια βήματα, ώστε αν οι αρχαίοι Κύριοι της επιστήμης μας, ο Ερμής, ο Γκέμπερ και ο Ραϋμόντ  Λούλλιους ήταν δυνατόν να ξαναγυρίσουν στη ζωή, θα αντιμετωπίζονταν από τους σύγχρονους Αλχημιστές όχι σαν Σοφοί, αλλά σαν απλοί ταπεινοί γνώστες. Θα έμοιαζαν πολύ φτωχοί μελετητές στη σύγχρονη παράδοση των μάταιων αποστάξεων, κυκλοφοριών, αποτεφρώσεων και όλων των άλλων αναρίθμητων εργασιών με τις οποίες η σύγχρονη έρευνα έχει εμπλουτίσει την Τέχνη μας, αν και δεν κατανοεί το νόημα των αρχαίων κειμένων. Από όλες αυτές τις απόψεις η γνώση μας είναι ανώτερη από τη δική τους. Αλλά δυστυχώς μας λείπει ένα πράγμα το οποίο κατείχαν εκείνοι, δηλαδή η ικανότητα που είχαν στην πραγματική παρασκευή της Φιλοσοφικής Λίθου. Ίσως, επομένως, οι απλούστερες μέθοδοι να είναι τελικά καλύτερες. Ακριβώς με βάση αυτή την υπόθεση θέλω κι εγώ – με τον παρόντα τόμο – να σας διδάξω να κατανοήσετε τη Φύση, ώστε οι μάταιες φαντασιώσεις μας να μην μας απομακρύνουν από τον αληθινό και απλό δρόμο. Η Φύση, λοιπόν, είναι μοναδική, αληθινή, απλή, αυτάρκης, δημιουργημένη από τον Θεό και εμψυχούμενη από ένα κάποιο παγκόσμιο πνεύμα. Το τέλος και η αρχή της είναι ο Θεός. Η ενότητά της βρίσκεται επίσης στον Θεό, γιατί ο Θεός έφτιαξε τα πάντα. Η Φύση είναι η μοναδική πηγή όλων των πραγμάτων: δεν υπάρχει τίποτα στον κόσμο έξω από τη Φύση ή αντίθετο προς αυτή. Η Φύση διαιρείται σε τέσσερις «τόπους» στους οποίους γεννά όλα τα πράγματα που είναι φανερά και κρυμμένα. Και ανάλογα με την καλή ή κακή ποιότητα του «τόπου», γεννάει καλά ή κακά πράγματα. Υπάρχουν μόνο τέσσερις ποιότητες που βρίσκονται σε όλα τα πράγματα, αλλά ωστόσο δεν συμφωνούν μεταξύ τους, καθώς πάντα η μια από αυτές αγωνίζεται για να πετύχει κυριαρχία πάνω στις υπόλοιπες. Η φύση δεν είναι ορατή, αν και δρα ορατά. Είναι ένα πτητικό πνεύμα που εκδηλώνεται στη Θέληση του Θεού. Είναι πολύ σημαντικό για μας να γνωρίζουμε τους «τόπους» της, καθώς και όσους είναι περισσότερο αρμονικοί και πιο στενά συνδεδεμένοι, ώστε να μπορούμε  να συνενώνουμε πράγματα σύμφωνα με τη Φύση και να μην προσπαθούμε να μπερδέψουμε τα φυτά με τα ζώα, ή τα ζώα με τα μέταλλα. Το καθετί θα πρέπει να οδηγείται έτσι ώστε να δράσει πάνω σε κείνο που είναι όμοιό του – και τότε  η Φύση θα εκτελέσει το καθήκον της.
Οι σπουδαστές της Φύσης οφείλουν να είναι σαν την ίδια τη Φύση – αληθινοί, απλοί, υπομονετικοί, σταθεροί κ.λπ. Πάνω απ’ όλα θα πρέπει να φοβούνται τον Θεό και να αγαπούν τους συνανθρώπους τους. Οφείλουν να είναι πάντα έτοιμοι να μάθουν από τη Φύση και να καθοδηγηθούν από τις μεθόδους της, επιβεβαιώνοντας με ορατά και αισθητά παραδείγματα πως εκείνο που προτίθενται να εκτελέσουν βρίσκεται σε συμφωνία με τις δυνατότητές της. Αν θέλουμε να αναπαράγουμε κάτι που έχει ήδη επιτευχθεί από τη Φύση, πρέπει να την ακολουθήσουμε. Αλλά αν θέλουμε να βελτιώσουμε το Έργο της, πρέπει να το γνωρίζουμε, όπως επίσης να γνωρίζουμε και με ποιους τρόπους βελτιώνεται. Για παράδειγμα αν θέλουμε να μεταδώσουμε σε ένα μέταλλο μεγαλύτερη λεπτότητα από όση του έδωσε η Φύση, πρέπει να πάρουμε τη μεταλλική ουσία στην αρσενική και στη θηλυκή της ποικιλία, γιατί διαφορετικά όλες οι προσπάθειές μας θα είναι μάταιες. Είναι αδύνατον να δημιουργήσουμε μέταλλο από φυτό, όπως είναι αδύνατον να φτιάξουμε δένδρο από έναν σκύλο ή από οποιοδήποτε άλλο ζώο.

MICHAEL SENDIVOGIUS (MICHAL SEDZIWOJ)
ΤΟ ΝΕΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΑΛΧΗΜΕΙΑΣ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΝΑΝΟΥ-ΤΣΑΚΑΛΗ 
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΥΡΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ 1992

Ο Μικροπρόσωπος – Eliphas Levi

 

Από τα αρχαία βιβλία δε γνωρίζουμε τίποτε τόσο μεγάλο όσο τούτο το ανώτερο συμβούλιο των μυημένων, οι οποίοι απασχολούνταν – στα πλαίσια της αλήθειας και της λογικής – με τη δημιουργία μιας ιερογλυφικής μορφής του Θεού. Γνώριζαν ότι προκειμένου να γίνει ορατή οποιαδήποτε μορφή, χρειάζεται να έχει φως και να ρίχνει σκιά. Μπορεί, όμως, η σκιά να αναπαριστά την υπέρτατη  διάνοια; Όχι, φυσικά όχι. Μπορεί μόνο να αντιπροσωπεύει το πέπλο της. Η αρχαία Ίσιδα ήταν καλυμμένη με πέπλο. Ο Μωυσής, όταν μιλούσε για το Θεό, σκέπαζε το κεφάλι του με ένα πέπλο. Ολόκληρη η θεολογία των αρχαίων είναι καλυμμένη με περισσότερο ή λιγότερο προφανείς αλληγορίες. Η μυθολογία δεν είναι τίποτε άλλο από αυτό. Τη μυθολογία διαδέχθηκαν τα μυστήρια, που αποτελούν το σκοτεινιασμένο πέπλο, απογυμνωμένο από τα στολίδια του, δείχνοντας όλο και περισσότερο προς το πρόσωπο της σκιάς, της οποίας το γενικό περίγραμμα έδωσε ο ραβίνος Συμεών. Όμως όλα αυτά ξαναγυρίζουν στην πρώτη, την παλαιότερη εικονοπλασία, έτσι ώστε οι σελίδες που μεταφράζουμε και αναλύουμε εδώ, μοιάζουν να είναι η καταγωγή κάθε συμβολισμού και η θεμελιώδης αρχή όλων  των δογμάτων.
Τίποτε δεν είναι τόσο όμορφο, ή τόσο ενθαρρυντικό, όσο αυτή η επεξήγηση που δίνεται σε ορισμένες εικόνες της Βίβλου, που αναπαριστούν το Θεό σαν θυμωμένο, μετανιωμένο ή ευμετάβλητο, σύμφωνα με τα ανθρώπινα μέτρα. Μια τέτοια συναισθηματική συμπεριφορά, θα έλεγε ο ραβίνος Συμεών, ανήκει μόνο στο πρόσωπο της σκιάς. Αυτό είναι ο καθρέφτης του ανθρώπινου πάθους. Το πρόσωπο του φωτός είναι πάντα ειρηνικό και ακτινοβόλο, αλλά ο Θεός, ο οποίος δεν έχει πρόσωπο, παραμένει απαράλλακτος υπεράνω τούτου του φωτός και της σκιάς. Ο άνθρωπος που αναζητά το Θεό, μπορεί να βρει μόνο το ιδεώδες του ανθρώπου. Πως είναι δυνατόν το πεπερασμένο να συλλάβει το άπειρο;
Ο συνηθισμένος άνθρωπος πρέπει να έχει ένα Θεό που να του μοιάζει. Αν ο διδάσκαλος δε θύμωνε με τα κακά που κάνουν οι άνθρωποι, τότε αυτοί θα πίστευαν ότι το κακό παραμένει ατιμώρητο και έτσι θα διατηρούσαν ανεξέλεγκτοι την κακία τους. Εάν ο διδάσκαλος δεν ήταν τραχύς, αυστηρός, μυστηριώδης και δύσκολος στην ικανοποίηση και την κατανόηση, τότε αυτοί εύκολα θα έπεφταν θύματα της αδιαφορίας και της νωθρότητας. Η προβληματική παιδική ηλικία έχει ανάγκη από το ραβδί και ο πατέρας πρέπει να γνωρίζει πως να προφασίζεται το θυμό, ακόμη και όταν θα ήθελε να χαμογελάσει στη σκανταλιά των παιδιών του. 
Έτσι, σύμφωνα με τους αρχαίους διδασκάλους μας, η εικόνα της θεότητας έχει  δύο πρόσωπα. Το ένα κατοπτεύει τα λάθη του ανθρώπου και θυμώνει, ενώ το άλλο ατενίζει την αιώνια δικαιοσύνη και χαμογελά.
Αυτό το μυστήριο της ανώτερης μύησης ήταν γνωστό και στους Έλληνες, που μερικές φορές απέδιδαν στον Πλούτωνα τις ιδιότητες του Δία. Η Αίγυπτος προσευχόταν στο μαύρο Σέραπι, ενώ έχουν διατηρηθεί εικόνες του Βάκχου, κατά τις οποίες τούτος ο Θεός – που οι περιπέτειές του μας θυμίζουν την ιστορία του Μωυσή και οι γιορτές του περιείχαν την κραυγή Ιώ Εβοχέ* (Γιοντ Χε Βάου Χε), τα τέσσερα γράμματα του ονόματος του Γιεχόβα – παρουσιάζεται σαν Ιανός, με δύο πρόσωπα. Το ένα είναι νεαρό και όμορφο σαν εκείνο του Απόλλωνα και το άλλο πρωτόγονο και συνοφρυωμένο σαν εκείνο του Σειληνού.
Ο Απόλλωνας και ο Βάκχος χαρακτηρίζουν τις δύο αρχές της ανάτασης στην ανθρωπότητα: τον ενθουσιασμό και τη μέθη. Οι θείες ψυχές ανακαλύπτουν την έκσταση στην ποίηση και στην ομορφιά, ενώ οι συνηθισμένες ψυχές αναζητούν τον ενθουσιασμό στη μέθη που προκαλεί το κρασί.
Ωστόσο, για το συνηθισμένο άνθρωπο, το κρασί δεν είναι η μοναδική πηγή ανάτασης. Οι κατώτεροι άνθρωποι μεθούν με όλους τους «ατμούς» που επηρεάζουν τον εγκέφαλο: με την ακόρεστη απληστία, τις απειθάρχητες λαγνείες, τη ματαιοδοξία και το φανατισμό. Σε αυτό το επίπεδο υπάρχουν ασκητικές φαντασιώσεις ακόμη πιο τρελές και άγριες από των Βακχίδων. Υπάρχουν αυτοανακηρυγμένοι προστάτες της πίστης που παραλλάσσοντας τη γλυκύτητα με την πικρότητα και το αληθινό κήρυγμα με τη σάτυρα, είναι καταδικασμένοι από την αδιάφθορη φύση να φορούν τη μάσκα του σάτυρου. Η αναίδεια, σαν ένα πυρωμένο σίδερο, έχει κάψει τα χείλη τους και τα επιφυλακτικά τους μάτια καταδεικνύουν, σε αντίθεση με αυτούς, τη διαστροφή της καρδιάς τους.
Όμως, το πρόσωπο της σκιάς που περιγράφουν οι ραβίνοι, δεν είναι ο Θεός του Γκαράς, του Πατούιγ ή του Βεϊγιό. Είναι ο καλυμμένος θεός του Μωυσή, ο μετά Θεός, εάν μπορώ να αναφερθώ σε αυτόν έτσι, καθώς υπάρχει κάποιος υπαινιγμός σε μια βιβλική αλληγορία. Ο Μωυσής προσευχήθηκε στο Θεό, στον αόρατο Θεό, να εμφανισθεί. «Κοίταξε στη σχισμή αυτού του βράχου», είπε ο Κύριος. «Θα περάσω και θα επιθέσω το χέρι μου εκεί, και όταν θα έχω περάσει, θα με δεις από πίσω».
Ο Μωυσής, γράφοντας αυτή τη σελίδα, είχε συνείδηση του συμβολισμού της κεφαλής της σκιάς, της μοναδικής που δόθηκε στον άνθρωπο, ώστε να την παρατηρεί δίχως να τυφλωθεί από το φως. Ο Θεός του φωτός είναι εκείνος που ονειρεύεται ο σοφός άνθρωπος. Ο Θεός της σκιάς είναι το όνειρο του ανόητου. Η ανθρώπινη ανοησία βλέπει  τα πάντα αντίστροφα και εάν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την τολμηρή μεταφορά του Μωυσή, το πρόσωπο που λατρεύουν τα πλήθη, είναι μόνο η θεία εικόνα όπως αστράφτει από πίσω, η μετά σκιά του Θεού. Videbis posteriona mea.

_________________________ 
* Ιώ Βάκχε, είναι η ελληνική απόδοση (Σ.τ.μ.)

Eliphas Levi

Το Βιβλίο της Λαμπρότητας

Μετάφραση Λύσανδρος Μυγιάκης

Εκδόσεις Ιάμβλιχος 1993

Επιλογή από κτήνη - Bertolt Brecht

 
Όταν ο κύριος Κόυνερ ο στοχαστής άκουσε
πως ο πιο ξακουστός εγκληματίας της Νέας Υόρκης
ένας σφάχτης και λαθρέμπορος ναρκωτικών
σκοτώθηκε σαν σκυλί
και θάφτηκε δίχως παπά και διάκο
δεν έδειξε παρά μονάχα έκπληξη.
Που φτάσαμε λοιπόν, είπε,
ακόμα κι ο εγκληματίας να μην είναι
σίγουρος για τη ζωή του,
και να μη γνωρίζει κάποιαν επιτυχία
ούτ’ αυτός που είναι έτοιμος για όλα;
Όλοι το ξέρουν πως είναι χαμένοι
αυτοί που νοιάζονται για την αξιοπρέπειά τους.
Καλά κ’ εκείνοι που την ξεπουλάνε;
Να πούμε δηλαδή ότι όποιος πάει για μαλλί
βγαίνει κουρεμένος;
Ιδρωκομμένοι τινάζονται νύχτα από τον ύπνο τους οι δίκαιοι
κι ο παραμικρός θόρυβος τρόμο τους προκαλεί
ακόμα και στον ύπνο τους κυνηγάει η καθαρή συνείδησή τους,
και τώρα μαθαίνω πως κι ο εγκληματίας
δεν μπορεί πια να κοιμάται ήσυχος;
Τι σύγχυση!
Τι χρόνια είναι τούτα!
Μαθαίνω πως με μιαν απλή προστυχιά
δεν καταφέρνεις πια τίποτα,
μ’ ένα φονικό μονάχα
κανείς δεν τα βγάζει πέρα!
Πρόθυμα θάκανε ο καθένας
δυο-τρεις προδοσίες κάθε πρωί.
Μα τι ωφελεί η προθυμιά
όταν όλα εξαρτώνται από την  ικανότητα;
Ως και η ασυνειδησία δεν είναι αρκετή
μόνο η απόδοση μετράει.
Έτσι και ο αθεόφοβος μπαίνει 
στον τάφο του αθόρυβα
μια κι υπάρχουν πολλοί όμοιοί του
δεν εντυπωσιάζει.
Πόσο φτηνότερα θα μπορούσε
ν’ αποχτήσει τον τάφο
αυτός που για λεφτά τόσο διψούσε!
Τόσα φονικά
και μια τόσο σύντομη ζωή!
Τόσα εγκλήματα
και τόσο λίγοι φίλοι!
Αν ήταν αδέκαρος
δε θα μπορούσαν νάναι λιγότεροι!
Πως λοιπόν αντικρίζοντας τέτοια περιστατικά
να μη χάνουμε το θάρρος μας;
Τι άλλο να σχεδιάσουμε;
Ποια άλλα εγκλήματα να σοφιστούμε;
Δεν είναι καλό να ζητάς πολλά από τον άνθρωπο.
Τέτοια βλέποντας, είπε ο κύριος Κόυνερ,
αποθαρρυνόμαστε.

Bertolt Brecht
Ιστορίες του κ. Κόυνερ
Η Διαλεκτική σαν Τρόπος Ζωής
Μετάφραση Πέτρος Μάρκαρης
Εκδόσεις Θεμέλιο 2008

Τι είναι οι Κάβειροι – ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΡΟΔΑΚΗΣ

 

Το λεξικό Σούδα στη λέξη Κάβειροι λέει ότι ήταν όνομα έθνους (λαού) αλλά σημαίνει και δαίμονες. Και στο λεξικό του Ησύχιου στην ίδια λέξη αναφέρονται: Κάβειροι καρκίνοι. «Πάνυ δε τιμώνται ούτοι εν Λήμνω ως θεοί. Λέγονται δε είναι Ηφαίστου παίδες». (Δηλαδή Κάβειροι είναι τα Καβούρια. Στη Λήμνο τιμούνται πολύ ως θεοί. Λέγεται ότι είναι παιδιά του Ηφαίστου).
Το όνομα Κάβειροι μερικοί από τους αρχαίους συγγραφείς το θεώρησαν σημιτικής καταγωγής. Υποστηριζόταν ότι οι δαίμονες αυτοί είχαν έρθει από τη Φοινίκη, (απ’ όπου έχει έρθει και ο Κάδμος). Το Καβίρ στις σημιτικές γλώσσες σημαίνει μεγάλος. Στην αραβική γράφεται Kebir. Υπάρχει όμως και μια ανάλογη ρίζα, στα σανσκριτικά: το Cawiras που σημαίνει επίσης μεγάλος. Ο Κ. Κουρτίδης παραθέτει και άλλες απόψεις για την ερμηνεία του ονόματος των Καβείρων. Έτσι οι Βέλκερ (Welcker) και Μαουρύ (Maury) υποστηρίζουν ότι το όνομα των  Καβείρων είναι ελληνικό και βγαίνει από το ρήμα καίω (καίειν-ΚαFeiροι). Και με τη ρίζα αυτή οι Κάβειροι έχουν σχέση με τη φωτιά και τα ηφαίστεια. Είναι δηλαδή παιδιά του Ηφαίστου που είναι στα ελληνικά ο θεός της φωτιάς, ο τεχνίτης που δουλεύει τα μέταλλα στη φωτιά. Είναι ασφαλώς δαίμονες της θάλασσας που από τα βάθη της εξακοντίζουν τη φωτιά του πατέρα τους του Ήφαιστου και καταστρέφουν τα πάντα. Πρέπει να σημειώσουμε ότι στα μέρη που λατρευόταν (Λήμνο, Ίμβρο, Τένεδο και Σαμοθράκη) ήταν ηφαιστιογενή και μια τέτοια υπόθεση έχει γερά στηρίγματα. Όμως δεν μπορεί να είναι αληθινή. Ο Ηρόδοτος δίνει μια εντυπωσιακή πληροφορία. Λέει ότι όταν ο Πέρσης βασιλιάς κατέλαβε την Αίγυπτο το 525 π.Χ. βεβήλωσε τα ιερά στην Μέμφιδα.
Και συγκεκριμένα λέει για το άγαλμα του θεού Πτα: Με την ίδια ασέβεια περιγέλασε το άγαλμα του θεού. Το άγαλμα μοιάζειμε τους Παταϊκους που οι Φοίνικες τους βάζουν στις πλώρες των πλοίων τους. Για όσους δεν τους έχουν δει τους πληροφορώ ότι οι Παταϊκοί είναι  ομοιώματα πυγμαίων ανθρώπων. Ο Καμβύσης μπήκε ακόμα και στο ιερό των Καβείρων, στο οποίο μόνο ο ιερέας μπορεί να μπαίνει και αφού ειρωνεύτηκε τους θεούς έκαψε τα αγάλματά τους. Ήταν και αυτά όμοια με εκείνα του Ηφαίστου. Λένε ότι οι Κάβειροι ήταν παιδιά του.
Και σε άλλο σημείο ο Ηρόδοτος κάνει τις εξής παρατηρήσεις: Τα έθιμα αυτά (για τη λατρεία των θεών) και πολλά άλλα για τα οποία θα σας μιλήσω,  οι Έλληνες τα πήραν από τους Αιγυπτίους. Το να φτιάχνουν όμως τα αγάλματα του Ερμή με όρθια αιδοία (ιθυφαλλικά) δεν το έφεραν από τους Αιγυπτίους αλλά από τους Πελασγούς.
Στα λεγόμενα του Ηροδότου στέκουν δύο παρατηρήσεις που ρίχνουν πιο άπλετο φως στους παράξενους δαίμονες, τους Καβείρους.
Η πρώτη είναι ότι οι Φοίνικες τους Καβείρους τους έλεγαν Παταϊκους. Κατά συνέπεια το όνομα δεν ήρθε από τη Φοινίκη. Η δεύτερη είναι ότι στην Αίγυπτο υπήρχε ιερό των Καβείρων στο οποίο επιτρεπόταν να μπαίνει μόνο ο ιερέας. Ο Κάδμος που μεταφέρει τους Καβείρους στη Σαμοθράκη, αλλά και στα άλλα νησιά του Β.Α. Αιγαίου ήταν από τη Μέμφιδα, αφού εκεί  εγκαταστάθηκε η προ προγιαγιά του η Ιώ και κει γέννησε τον Έπαφο (που είναι ο θεός Άπης της Αιγύπτου).
Οπωσδήποτε υπήρχε ιερό των Καβείρων στην Αίγυπτο (Μέμφιδα) πολύ πριν να μπουν οι Κάβειροι στα μυστήρια της Σαμοθράκης. Και ακόμα και στην Αιγυπτιακή τελετουργία των μυστηρίων οι Κάβειροι παριστάνονται με όρθια αιδοία (ιθυφαλλικοί). Στη Φοινίκη τους έλεγαν Παταϊκούς. Κατά συνέπεια δεν πρέπει να έχουν έρθει  από τη Φοινίκη. Είπαμε ότι τους φέρνει ο Κάδμος, που έμενε στη Φοινίκη (στην Τύρο), όταν εκδιώχθηκαν από την Αίγυπτο.
Οι Κάβειροι είναι στην ουσία δαίμονες της γονιμικής μαγείας. Αυτό προσδιορίζεται από τα όρθια αιδοία με τα οποία αναπαριστάνονται. Παρόμοιο ρόλο παίζουν και οι Σάτυροι και οι Σιληνοί στα Διονυσιακά μυστήρια. Συνοδεύουν την τέλεση των μυστηρίων ακριβώς για να ενισχύσουν του γονιμικό τους χαρακτήρα.
Οι Κάβειροι στην Αίγυπτο ήταν νάνοι με δυσανάλογα μεγάλα και υψωμένα αιδοία. Τη μορφή του νάνου είχε ο μεγάλος θεός της Μέμφιδας, ο Φθα ή Πτα που τον αποδίδει στα ελληνικά με το όνομα Ήφαιστος ο Ηρόδοτος. Νάνοι ήταν και οι Παταϊκοί των Φοινίκων που τους έβαζαν ακρόπρωρα των πλοίων τους, προσδιορίζοντάς τους και ως θεούς προστάτες των πλοίων και εκείνων που ταξίδευαν στη  θάλασσα. 
Πέρα από τα νησιά του Β.Α. Αιγαίου Καβείρια μυστήρια και ιερά των Καβείρων υπήρχαν και στην περιοχή της Βοιωτίας, έξω από τη Θήβα και στην πόλη Ανθηδονα στον Ευβοϊκό κόλπο, αλλά και σε άλλες πόλεις απ’ όπου πέρασε η πολεμική ομάδα του Κάδμου.
Για το ιερό των  Καβείρων στην Ανθηδόνα ο Παυσανίας γράφει:
«Στο μέσο της πόλης των Ανθηδόνων βρίσκεται ο ναός των  Καβείρων και γύρω του δάσος ιερόν. Κοντά σ’ αυτό είναι ο ναός της Δήμητρας και της Κόρης της και αγάλματα από λευκό μάρμαρο. Μπροστά στην πόλη προς το μέρος της ξηράς υπάρχει  ναός του Διονύσου με άγαλμα του θεού».
Και πιο κάτω στο ίδιο βιβλίο ο Παυσανίας περιγράφει το Καβείριο που υπήρχε κοντά στη Θήβα: «Περί τα εικοσιπέντε στάδια πέρα από αυτό το σημείο υπάρχει το ιερό άλσος της Καβείριας Δήμητρας και της Κόρης. Εδώ επιτρέπεται η είσοδος μόνο σε αυτούς που παίρνουν μέρος στις τελετουργίες. Από το δάσος αυτό ο ναός των Καβείρων απέχει περί τα επτά στάδια. Για το ποιοι είναι οι Κάβειροι και ποια είναι τα δρώμενα προς τιμή τους και της Μητέρας θα μου επιτρέψουν οι  φιλομαθείς αναγνώστες να τηρήσω σιωπή. Το μόνο που δεν κωλύομαι να φανερώσω σε όλους είναι τα όσα λένε οι Θηβαίοι για την αρχή των τελετουργιών αυτών (των δρώμενων).
»Λένε λοιπόν πως κάποτε σε αυτό το μέρος υπήρχε μια πόλη της οποίας οι κάτοικοι λέγονταν Κάβειροι. Ένας δε από αυτούς λεγόταν Προμηθέας και Αιτναίο έλεγαν το γιό του Προμηθέα. Όταν έφτασαν εδώ η Δήμητρα τους εμπιστεύθηκε τα μυστήρια και τις τελετές. Και τώρα, ποια είναι η μυστηριακή τελετή και τι ακριβώς γινόταν σ’ αυτήν δεν επιτρέπεται να το γράψω. Η τελετή ήταν δώρο της Δήμητρας στους Καβείρους.
»Κατά τον πόλεμο των Επιγόνων, όταν η Θήβα καταλήφθηκε από τους Αργείους, για ένα διάστημα σταμάτησε και η τελετή. Αργότερα όμως η Πελαργή, η κόρη του Ποτνέα και ο Ισθμιάδης που συζούσε με την Πελαργή λένε ότι ανασυγκρότησαν τα όργια από την αρχή, όμως τα μετέφεραν στο όνομα του Αλεξιάρη.
»Επειδή η Πελαργή μύησε ανθρώπους πέρα από τα παλιά πλαίσια, επέστρεψε εκεί ο Τηλώνδης και όσοι είχαν απομείνει από το γένος των Καβείρων. Για την Πελαργή καθιερώθηκαν, σύμφωνα με χρησμό του Μαντείου της Δωδώνης και θυσίες με θύμα τα έγγυα ζώα και άλλα προς τιμή της. Η οργή των Καβείρων είναι τρομερή, όπως έχει φανεί σε πολλές περιπτώσεις. Τα δρώμενα λοιπόν στη Θήβα τόλμησαν να τα μιμηθούν ιδιώτης στη Ναύπακτο και αμέσως τιμωρήθηκαν.
»Όσοι από το στρατό του Ξέρξη έμειναν στη Βοιωτία με το Μαρδόνιο και τόλμησαν να μπούνε στο ναό των Καβείρων, επειδή νομίζω, ότι υπολόγιζαν να πάρουν πολλά χρήματα, περιφρονώντας το θεϊκό, παραφρόνησαν την ίδια στιγμή και χάθηκαν πέφτοντας στη θάλασσα από γκρεμούς. Όταν αργότερα ο Αλέξανδρος κατέλαβε και πυρπόλησε τη Θήβα και όλη την περιοχή της, άντρες του Μακεδονικού στρατού πήγαν στο ναό των Καβείρων, θεωρώντας το εχθρική χώρα, αλλά εξοντώθηκαν με κεραυνούς και αστραπές από τον ουρανό. Έτσι λοιπόν αυτό το ιερό το θεωρούσαν άγιο από την αρχή».
Στον Κάβειρο της Θήβας και της Ανθηδόνας παρεμβαίνει το όνομα του Προμηθέα και του γιου του Αιτναίου. Αυτό κάνει πολλούς να συνδέουν τους Καβείρους με το πυρ.
Αλλά και ως παιδιά του Ηφαίστου έχουν άμεση σχέση με τη φωτιά. Όλες αυτές οι ενδείξεις μπερδεύουν το γενικό πλαίσιο των Καβείρων και κάνει ακόμα πιο δύσκολη την προβληματική γύρω από τη σημασία και το ρόλο τους. Οπωσδήποτε είναι γονιμικές θεότητες και αυτό τους το χαρακτήρα δεν τον αμφισβητεί κανένας.
Οπωσδήποτε Κάβειρος σημαίνει μεγάλος. Κι όμως στο ανάστημα οι Κάβειροι, οι Μεγάλοι Θεοί ήταν νάνοι. Αυτή η αντιφατικότητα κάπου μπερδεύει πολλούς. Τόσο στην Αίγυπτο όσο και στη Φοινίκη οι Μεγάλοι θεοί ήταν νάνοι, όπως νάνος ήταν και ο Φθα ή Πτα ή Ήφαιστος στη Μέμφιδα.
Ο Στησίμβροτος από τη Θάσο στο έργο του «περί τελετών» θεωρεί το όνομα Κάβειρος Φρυγικό. Πολλά τοπωνύμια της Μικράς Ασίας έχουν ως ρίζα τους το Καβ.
Η ύπαρξη αυτών των τοπωνυμίων μαρτυράει οπωσδήποτε την επέκταση σ’ αυτό  το χώρο των Καβειρίων. Τίποτα όμως δεν στηρίζει την άποψη ότι τα Καβείρια ήρθαν στο Αιγαίο από τη Μικρά Ασία. Αντίθετα μάλιστα ο μύθος της Μεγάλης Μητέρας λέει καθαρά ότι η λατρεία τους προωθήθηκε από την Τρωάδα προς την κεντρική Μικρά Ασία.
Οι Κάβειροι έχουν μεταφερθεί στο Αιγαίο ως τμήμα μυστηριακής τελετουργίας από την Αίγυπτο. Και τους μετέφερε ασφαλώς ο Κάδμος. Όπου πέρασε ο Κάδμος έχουμε και Καβείρια μυστήρια. Ο μύθος για το γάμο του με την Αρμονία είναι στην ουσία η πρώτη Καβειριακή τελετουργία. Με τη δική του παρέμβαση τα μυστήρια της Μεγάλης Μητέρας μετατράπηκαν σε Καβείρια.
Σε καμία επιγραφή από εκείνες που βρέθηκαν στη Σαμοθράκη δεν  αναφέρεται το όνομα Κάβειροι. Σε όλες τις επιγραφές αναφέρονται πρώτα ως μεγάλοι θεοί, ως θεοί Σαμοθράκες και απλά Σαμοθράκες.
Στα Καβείρια της Σαμοθράκης αναφέρονται τέσσερις Μεγάλοι θεοί, δύο θηλυκοί και δύο αρσενικοί. Και τα ονόματα που αναφέρονται είναι Αξίερος και Αξιοκέρσα οι θηλυκές θεότητες και Αξιόκερσος και Καδμίλος ή Κασμίλος τα αρσενικά. Το πρώτο συνθετικό άξιος κατά την ερμηνεία παλιότερων και νεότερων σημαίνει  άγιος.
Κατά συνέπεια τα ονόματα Αξίερος, Αξιοκέρσα και Αξιόκερσος είναι προσωνυμίες των Μεγάλων θεών και όχι ονόματά τους. Οι δύο θηλυκές θεότητες ταυτίζονται με τη Δήμητρα και την κόρη της Περσεφόνη. Ο Αξιόκερσος ταυτίζεται με τον Πλούτωνα ενώ ο Καδμίλος με τον Ερμή τον ιθυφαλλικό. Με την ταύτιση αυτή βρισκόμαστε στο πεδίο των Ελευσινίων μυστηρίων, αλλά μόνο συμπερασματικά. Υπάρχουν σημαντικές αποστάσεις ανάμεσα στα δύο μυστήρια.
Αινιγματική οπωσδήποτε είναι η παρουσία του ιθυφαλλικού Καδμίλου που φαίνεται να παίζει κάποιο ιδιαίτερο ρόλο στην όλη τελετουργία και δεν μπορεί να ταυτιστεί με τον Ίακχο των Ελευσινίων.
Σε ετρουσκικά αγγεία υπάρχουν παραστάσεις από Καβείρια μυστήρια. Στις αναπαραστάσεις αυτές υπάρχουν τρεις αδελφοί Κάβειροι που είναι κάτι διαφορετικό από του  Ερμή. Σε μια παράσταση σε ετρουσκικό καθρέπτη οι δύο μεγαλύτεροι σε ηλικία Κάβειροι θυσιάζουν το μικρότερο αδελφό. Σε άλλο ετρουσκικό αγγείο υπάρχει η παράσταση με το νεκρό Καδμίλο. Δεξιά και αριστερά του παραστέκουν οι δύο μεγαλύτεροι αδελφοί του. Ανάμεσα στους δύο αυτούς στέκεται ο Ερμής με το χαρακτηριστικό του σκούφο και ανασταίνει το νεκρό Καδμίλο με το άγγιγμα της μαγικής του ράβδου.
Κατά τη μυθολογία οι Κάβειροι και οι θηλυκές θεότητες Καβειρίδες είναι παιδιά του Ηφαίστου και της Καβειρώς. Η Καβειρώ είναι κόρη του Πρωτέα και της Αγχινόης και απέκτησε από τον Ήφαιστο τρία αγόρια και τρία κορίτσια, τους Κάβειρους και τις Καβειρίδες.
Κατά μια άλλη παράδοση ο Ήφαιστος από την Καβειρώ απόκτησε μόνο τον Καδμίλο και τα παιδιά του Καδμίλου είναι οι Κάβειροι και οι Καβειρίδες. Σε κάποια άλλη παράδοση αναφέρεται ως καταγόμενη από τη Θράκη η μητέρα των Καβείρων Άλκωνα και Ευρυμέδοντα. Και αλλού πάλι ως Λήμνια την καταγωγή.

Μια συνόψιση

Οι Κάβειροι είναι θεότητες που έρχονται από την Αίγυπτο  με τον Κάδμο που έζησε για μεγάλο διάστημα στη Μέμφιδα και ύστερα στην Τύρο της Φοινίκης. Δεν έχει προσδιοριστεί ο αριθμός τους. Οπωσδήποτε υπάρχουν τρεις Κάβειροι που παρεμβαίνουν στα μυστήρια της Μεγάλης Μητέρας (Ρέας ή Κυβέλης) δίνοντας μια νέα διάσταση στην παράδοση του θνήσκοντα θεού, με διαστάσεις που είχε ο Όσιρης στην Αιγυπτιακή μυστηριακή παράδοση.
Στη Φοινική μυθολογία όπως την περιγράφει ο ιστορικός Σαγχουκιάθωνας υπάρχουν οκτώ Κάβειροι που λέγονται και Διόσκουροι οι οποίοι είναι παιδιά του Σηδίκ. Ανάμεσα στους οκτώ είναι και ο Ασκληπιός που στα Φοινικικά αναφέρεαι με το όνομα Εσμούνος.
Ο χριστιανός Δαμάσκιος αναφέρει τα εξής σχετικά με τους Φοίνικες Καβείρους:
Ο εν Βηρυττώ Ασκληπιός ουκ εστί Έλλην ουδέ Αιγύπτιος, αλλά τις επιχώριος Φοίνιξ. Σαδύκων γαρ εγένετο παίδες ους Διοσκούρους ερμηνεύουσι και Καβείρους όγδοος δε εγένετο επί τούτοις ο Εσμούνος, ον Ασκληπιόν ερμηνεύουσι.
Είναι φυσικό να πούμε ότι οι Διόσκουροι των Φοινίκων δεν έχουν άμεση σχέση με τους Καβείρους των νησιών του Β.Α. Αιγαίου.
Μια ακόμα μαρτυρία μπορεί να μας εξηγήσει την ουσία των Καβείρων. Ο Αισχύλος στην τραγωδία του «Κάβειροι» που χάθηκε μιλάει για τους Καβείρους της Λήμνου με τους οποίους συναναστράφηκαν οι Αργοναύτες όταν αποβιβάστηκαν εκεί.
Αυτό σημαίνει ότι Κάβειροι ήταν οι στενά μυημένοι στα Καβείρια μυστήρια, το ιερατείο. Έτσι Κάβειροι ήταν το ιερατείο των μυστηριακών τελετουργιών που γίνονται για την ευκαρπία της γης και όπου τιμάται η Μητέρα Γη (Δήμητρα καταλήγει να λέγεται) και η κόρη της. Στην τελετουργία αυτή παρεμβαίνει και η ιδιαίτερη τελετουργία του θνήσκοντα θεού, για τον οποίο έχουμε και την ανάσταση.
Οπωσδήποτε οι Κάβειροι είναι θεότητες της γονιμότητας, αλλά και θεότητες που έχουν σχέση με τη μεταλλοτεχνία. Ο Ήφαιστος, ο πατέρας τους είναι ο θεός τεχνίτης. Ο Κάδμος είναι από τους μεγάλους κυνηγούς μετάλλων και θαλασσοπόρος.
Αυτός τους φέρνει στο Αιγαίο, είναι προστάτης τους και στα μέταλλα και στη θάλασσα, ενώ η ουσία τους είναι γονιμικές θεότητες.
Ο Κάδμος όπως αργότερα και ο Πυθαγόρας έχει την ευρύτητα να αναγνωρίζει τους υπάρχοντες σε κάθε τόπο θεούς και να κινείται μέσα στα υπάρχοντα πλαίσια.
Έτσι δέχτηκε τα μυστήρια της Μεγάλης Μητέρας (Ρέας αρχικά και Δήμητρας κατοπινά) και παρεμβάλλει τα δικά του. Οι Κάβειροι είναι δυναμικές γονιμικές θεότητες που υπηρετούν τα μεγάλα μυστήρια της Μητέρας Γης, αλλά δεν πρέπει να ταυτίζονται με τη Μητέρα Γη. Και παράλληλα είναι θεότητες που έχουν σχέση με τις τέχνες, τα μέταλλα και τη φωτιά, όπως ο πατέρας τους ο Ήφαιστος.

ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΡΟΔΑΚΗΣ
ΤΑ ΚΑΒΕΙΡΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ 2012