ΤΟ ΕΜΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ – Franz Kafka

 

Όταν άρχισε η κατασκευή του  πύργου της Βαβέλ, όλα βρίσκονταν σε ικανοποιητική τάξη. Ναι, η τάξη ήταν υπερβολικά μεγάλη, είχαν φροντίσει μα πάρα πολύ πια για κατατοπιστικές πινακίδες, διερμηνείς, εργατικές κατοικίες και συνδετικούς δρόμους, λες και είχαν μπροστά τους τη δυνατότητα να εργαστούν ελεύθερα, απρόσκοπτα επί αιώνες. Και, μάλιστα, γνώμη που επικρατούσε τότε ήταν πως θα στεκόταν αδύνατο να προχωρήσουν οι εργασίες με πολύ αργό ρυθμό. Αυτή τη γνώμη θα έπρεπε κανείς να την υπερβάλλει και πολύ, και μάλιστα έπρεπε να είναι επιφυλακτικός ακόμα και με την κατασκευή των θεμελίων. Το επιχείρημά τους ήταν ακριβώς αυτό. Το ουσιαστικό σημείο ολόκληρου αυτού του εγχειρήματος είναι η σκέψη να χτίσουν έναν πύργο που να φτάνει ως τον ουρανό. Μπροστά σε αυτή τη σκέψη όλα τ’ άλλα είναι δευτερεύοντα.
Η σκέψη από τη στιγμή που την έχει συλλάβει ο νους, είναι αδύνατο να σβήσει, να εξαφανιστεί. Όσο υπάρχουν άνθρωποι, θα υπάρχει και η μεγάλη επιθυμία να χτίσουν τον πύργο μέχρι το τέλος. Απ’ αυτή την πλευρά κανείς δεν πρέπει  να ανησυχεί για το μέλλον, το αντίθετο, οι γνώσεις της Ανθρωπότητας αυξάνονται, η αρχιτεκτονική έχει κάνει προόδους και θα κάνει ακόμα μεγαλύτερες, μια εργασία για την οποία χρειαζόμαστε ένα χρόνο θα εκτελείται μετά από εκατό χρόνια σε μισό χρόνο και, εκτός αυτού, πιο στέρεα. Γιατί, λοιπόν, να καταβάλλουμε προσπάθειες από σήμερα, φτάνοντας στο ανώτατο όριο των δυνάμεών μας; Αυτό θα είχε νόημα, αν μπορούσε κανείς να ελπίζει ότι θα έχτιζε τον πύργο στη διάρκεια μιας και μόνο γενιάς. Κάτι τέτοιο, όμως, είναι αδύνατο να συμβεί.
Προηγουμένως, ας σκεφτεί κανείς ότι το πιθανότερο να συμβεί είναι ότι η ερχόμενη γενιά, με τις αναπτυγμένες γνώσεις, θα βρει τη δουλειά της προηγούμενης γενιάς κακή, θα κατεδαφίσει το κτίριο και θ’ αρχίσει ξανά από την αρχή το χτίσιμο.
Τέτοιες σκέψεις παραλύουν τις δυνάμεις και περισσότερο από το χτίσιμο του ίδιου του πύργου φρόντιζαν πιο πολύ για το χτίσιμο της εργατικής πόλης. Η κάθε ομάδα ήθελε να έχει τον ωραιότερο οικισμό. Αυτό έγινε η αιτία να ξεκινήσουν πολλές διαμάχες, που είχαν σαν αποτέλεσμα αιματηρές συμπλοκές. Αυτοί οι αγώνες δεν σταμάτησαν ποτέ. Οι αρχηγοί άδραξαν την ευκαιρία για να προβάλουν ένα καινούριο επιχείρημα, ότι ο πύργος λόγω έλλειψης της απαραίτητης συγκέντρωσης, έπρεπε να χτιστεί πολύ αργά ή, ακόμα καλύτερα, ύστερα από μια γενική συνθήκη ειρήνης. Βέβαια, τον καιρό τους δεν τον σπαταλούσαν μονάχα σε αγώνες, αλλά στα διαλείμματα ομόρφαιναν την πόλη και απ’ αυτό δημιουργιόταν καινούριος φθόνος και νέοι αγώνες.
Έτσι κύλησε ο χρόνος της πρώτης γενιάς, αλλά καμιά απ’ αυτές που ακολούθησαν δεν ήταν διαφορετική, μονάχα οι τεχνικές γνώσεις βελτιώνονταν και μαζί μ’ αυτές η μανία του αγώνα. Σ’ αυτό προστέθηκε ότι η δεύτερη ή η τρίτη γενιά αναγνώρισε το παράλογο της κατασκευής ενός πύργου που θα έφτανε ως τον ουρανό, αλλά οι άνθρωποι είχαν ήδη συνδεθεί πάρα πολύ μεταξύ τους για να εγκαταλείψουν την πόλη. Όσα τραγούδια και θρύλοι γεννήθηκαν σε αυτή την πόλη είναι γεμάτα από τη νοσταλγία μιας προφητικής μέρας, κατά την οποία η πόλη θα γίνει συντρίμμια από μια πελώρια γροθιά σε πέντε διαδοχικά χτυπήματα. Γι’ αυτό και η πόλη έχει τη γροθιά στο έμβλημά της.

Franz Kafka
Η Σιωπή των Σειρήνων και Άλλα Διηγήματα
Μετάφραση Γιώργος Κώνστας
Εκδόσεις Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος & Σια Ο.Ε. 1989

Το Παλάτι (Τhe Palace) - Rudyard Kipling

 

When I was a King and a Mason - a Master proven and skilled 
I cleared me ground for a Palace such as a King should build. 
I decreed and dug down to my levels. Presently under the silt 
I came on the wreck of a Palace such as a King had built.  

There was no worth in the fashion - there was no wit in the plan - 
Hither and thither, aimless, the ruined footings ran - 
Masonry, brute, mishandled, but carven on every stone: 
"After me cometh a Builder. Tell him I too have known. 

  
Swift to my use in the trenches, where my well-planned ground-works grew, 
I  tumbled his quoins and his ashlars, and cut and reset them anew. 
Lime I milled of his marbles; burned it slacked it, and spread; 
Taking and leaving at pleasure the gifts of the humble dead.  

Yet I despised not nor gloried; yet, as we wrenched them apart, 
I read in the razed foundations the heart of that builder’s heart. 
As he had written and pleaded, so did I understand 
The form of the dream he had followed in the face of the thing he had planned. 
         
When I was a King and a Mason, in the open noon of my pride, 
They sent me a Word from the Darkness. They whispered and called me aside.
They said - "The end is forbidden." They said - "Thy use is fulfilled. 
"Thy Palace shall stand as that other’s - the spoil of a King who shall build."

I called my men from my trenches, my quarries my wharves and my sheers. 
All I had wrought I abandoned to the faith of the faithless years. 
Only I cut on the timber - only I carved on the stone:
"After me cometh a Builder. Tell him, I too have known." 

***

Βασιλιάς και Τέκτων όταν ήμουν – αναγνωρισμένος και επιδέξιος διδάσκαλος
Καθάρισα τη γη μου το Παλάτι μου να χτίσω, όπως κάθε Βασιλιά του πρέπει.
Έσκαψα βαθιά, στάθμισα, και να εκεί από τη λάσπη πιο κάτω, τα ερείπια βρήκα Παλατιού που κάποιος άλλος βασιλιάς πριν από μένα είχε χτίσει.

Η κατασκευή δεν ήτανε σπουδαία, από τα σχέδια έλειπε η πνοή.
Διεσπαρμένα κείτονταν, χωρίς σκοπό, θεμέλια ερειπωμένα
Πλινθοδομή άτεχνη και λαθεμένη, αλλά σε κάθε λίθο βρήκα χαραγμένο:
«Μετά από μένα θε να 'ρθει κάποιος άλλος Κτίστης.
Πέστε του ότι και εγώ (κάποτε) τη γνώση είχα».

Γοργά άρχισα να σκάβω τις τάφρους, φτιάχνοντας θεμέλια σωστά σχεδιασμένα.
Τους γωνιαίους λίθους έριχνα, τις λαξευμένες πέτρες έκοβα και εξ αρχής τοποθετούσα.

Στην φωτιά τα μάρμαρα πετούσα, τον ασβέστη έσβηνα και όπου ήθελα έστρωνα, έπαιρνα έτσι και άφηνα κατά πως ήθελα του ταπεινού νεκρού τα δώρα.

Παρ’ όλα αυτά ούτε απαξία έδειχνα ούτε περηφάνια.
Ώσπου, καθώς τους γωνιαίους πλίνθους απομάκρυνα,
Στα ρημαγμένα εκεί θεμέλια συνέλαβα την πραγματική τη βούλησή του.

Σα να ‘χε βρεθεί μπρος μου για να δηλώσει την επιθυμία του
και τότε κατάλαβα ποιο όνειρο τον είχε οδηγήσει στο σχέδιο του έργου.

Βασιλιάς και Τέκτων όταν ήμουν – στο αποκορύφωμα της περηφάνιας μου,
Μήνυμα μου στείλαν από τα Σκότη - Ψιθυριστά με κάλεσαν εκεί στην άκρη
Μου είπαν – «Η ολοκλήρωση του έργου δεν είναι επιτρεπτή».
Μου είπαν – «Η πράξεις σου το έργο ολοκληρώνουν».
«Και το δικό σου το Παλάτι (μια μέρα) θα κείται όπως των άλλων
έργο συλημένο για έναν άλλον Βασιλιά που θα έρθει για να κτίσει».

Κάλεσα τους άνδρες μου απ’ τις τάφρους, τα λατομεία, τις αποβάθρες και τις απόκρημνες ακτές.
Αυτά που τόσο σωστά ανήγειρα τα άφησα στο έλεος των άπιστων καιρών.
Μόνο στο ξύλο χάραξα - μόνο στον λίθο χάραξα:
«Μετά από μένα θε να ρθει κάποιος άλλος Κτίστης.
Πέστε του ότι και εγώ (κάποτε) τη γνώση είχα».

(Απόδοση από την αγγλική γλώσσα Λέανδρος Λεφάκης)

ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΑΟ; - Τσουάνγκ Τσου

  

Ο Δάσκαλος Τούνγκ Κβο είπε στον Τσουάνγκ Τσου:
«Δείξε μου πού να βρω το Τάο».
Ο Τσουάνγκ Τσου απάντησε:
«Δεν υπάρχει πουθενά που να μην υπάρχει».
Ο πρώτος επέμενε:
«Δείξε μου τουλάχιστο κάποιο συγκεκριμένο σημείο
όπου υπάρχει το Τάο».
— «Είναι στο μυρμήγκι», είπε ο Τσουάνγκ.
— «Μήπως είναι σε κανένα κατώτερο ον;».
— «Είναι στα ζιζάνια».
— «Μήπως μπορείς να κατέβεις πιο κάτω στην κλίμακα
των πραγμάτων;».
— «Είναι σ’ αυτό το σπασμένο κεραμίδι».
— «Πού αλλού;».
— «Είναι σ’ αυτό εδώ το κουράδι».
Ο Τούνγκ Κβο, μετά από αυτό, δε βρήκε τίποτ’ άλλο να πει.
Αλλά ο Τσουάνγκ συνέχισε, λέγοντας:
«Κανένα από τα ερωτήματά σου δεν είναι εύστοχο.
Είναι σαν τα ερωτήματα των αγορονόμων που
εκτιμούν το πάχος των γουρουνιών
με το να τα τσιμπούν στα ισχνά τους σημεία.
»Γιατί ψάχνεις το Τάο μέσα από μια κάθοδο στην ‘κλίμακα
των πραγμάτων’ — σαν να υποθέτεις πως
τα πράγματα που λέμε ‘μικρά’
έχουν λιγότερο Τάο;
»Το Τάο είναι το ίδιο Μεγάλο σ’ όλα τα πράγματα.
Είναι Πλήρες σ’ όλα, είναι Παγκόσμιο σ’ όλα,
είναι Ολόκληρο σ’ όλα.
Αυτές οι τρεις υποστάσεις είναι ξεχωριστές,
αλλά η Πραγματικότητα είναι Μία.
»Έλα λοιπόν μαζί μου,
στο παλάτι του Πουθενά
όπου όλα τα πράγματα είναι Ένα.
Εκεί, τελικά, θα μπορέσουμε να μιλήσουμε
για ό,τι δεν έχει όριο και τέλος.
»Έλα μαζί μου στη χώρα του Μη-γίγνεσθαι:
Τι θα πούμε εκεί; — πως το Τάο
είναι απλότητα, ακινησία, αδιαφορία, αγνότητα,
αρμονία και άνεση;
»Μα— όλα αυτά τα ονόματα μ’ αφήνουν αδιάφορο,
γιατί (για μένα) οι μεταξύ τους διαφορές έχουν πια εξαφανιστεί.
»Εκεί, η θέλησή μου δεν επιδιώκει τίποτε.
Κι αφού δεν είναι πουθενά
—πώς να έχω επίγνωσή της;
Κι αν αυτή ξεκινήσει κι επιστρέψει
—δεν ξέρω πού ακούμπησε.
Κι αν αυτή περιπλανηθεί δώθε-κείθε
—δεν ξέρω πού θα καταλήξει.
Ο νους μου μένει ακαθόριστος
—μέσα στο μεγάλο Κενό.
»Εδώ, η ανώτατη γνώση είναι απεριόριστη.
Εκείνο που χαρίζει ‘αυτότητα’ στα πράγματα
δεν μπορεί να περιοριστεί από τα πράγματα.
»Το όριο του απεριόριστου
—ονομάζεται ‘πληρότητα’.
Το απεριόριστο του περιορισμένου
—ονομάζεται ‘κενότητα’.
Και τα δυο από το Τάο πηγάζουν, αλλά το Τάο
δεν είναι μήτε πληρότητα μήτε κενότητα.
»Το Τάο γεννάει και την ανανέωση και τη σήψη,
αλλά το ίδιο, δεν είναι
μήτε ανανέωση, μήτε σήψη.
»Από το Τάο γεννιέται το ‘είναι’ και το ‘μη-είναι’,
αλλά το ίδιο, δεν είναι
μήτε ‘είναι’, μήτε ‘μη-είναι’.
»Το Τάο συγκεντρώνει και καταστρέφει,
αλλά το ίδιο, δεν είναι
μήτε η Συγκέντρωση, μήτε το Κενό».

ΤΑΟΪΣΜΟΣ
Κείμενα από το ΤΣΟΥΑΝΓΚ ΤΣΟΥ του Τσουάνγκ Τσου
Μετάφραση Γιάννης Μανέττας
Κύκλος Μελέτης της Βεδάντα 1993

Τα πνεύματα των πεθαμένων Spirits of the Dead – Edgar Allan Poe

I
Thy soul shall find itself alone
’Mid dark thoughts of the gray tombstone—
Not one, of all the crowd, to pry
Into thine hour of secrecy.
      
II
Be silent in that solitude,
Which is not loneliness—for then
The spirits of the dead who stood
In life before thee are again
In death around thee—and their will
Shall overshadow thee: be still.
      
III
The night, tho’ clear, shall frown—
And the stars shall look not down
From their high thrones in the heaven,
With light like Hope to mortals given—
But their red orbs, without beam,
To thy weariness shall seem
As a burning and a fever
Which would cling to thee for ever.

IV
Now are thoughts thou shalt not banish,
Now are visions ne’er to vanish;
From thy spirit shall they pass
No more—like dew-drop from the grass.
       
V
The breeze—the breath of God—is still—
And the mist upon the hill,
Shadowy—shadowy—yet unbroken,
Is a symbol and a token—
How it hangs upon the trees,
A mystery of mysteries!

***

Α’
Θα μείνει μοναχή η ψυχή σου
κι εντάφιες σκέψεις θα ’ν’ μαζί σου – 
δεν βλέπει από το πλήθος τώρα 
τη μυστική σου ούτε ένας ώρα.

Β’
Σώπασε μες στην ερημιά
που όμως δεν είναι μοναξιά:
τα πνεύματα των πεθαμένων
που γνώρισες μες στη ζωή
γύρω σου στέκουν και σε σκιάζουν
με τη δική τους προσταγή.

Γ’
Η ανέφελη θα σκοτεινιάσει
νύχτα και τ’ άστρα από ψηλούς
θρόνους ουράνιους δεν σκορπάνε 
φως σαν ελπίδα στους θνητούς.
Μα μες στην κούραση θα νιώσεις
τους κύκλους τους τούς πορφυρούς

Δ’
Σαν πυρετό και σαν φωτιά
που θα σε καίει παντοτινά – 
τα οράματα δεν θα σ’ αφήσουν 
αυτά και οι σκέψεις δεν θα σβήσουν
από τον νου σου, τώρα πια,
όπως στη χλόη σβήνει η δροσιά.

Ε’
Σβήνει η αύρα – η ανάσα του Θεού – 
κι η ομίχλη που κυλά παντού
πάνω στους λόφους ησκιερή
είναι ένα σύμβολο βαθύ – 
κοίτα τα δέντρα πως κυκλώνει
και τι μυστήριο που τα ζώνει!

Edgar Allan Poe
Ποιήματα Τα Νεανικά
Μετάφραση Γιώργος Βαρθαλίτης
Εκδόσεις Gutenberg 2015

Το κλέψιμο της μπούκλας The Rape of the Lock [Canto 1 απόσπασμα] – ALEXANDER POPE

Και τώρα δίχως πέπλο η Τουαλέτα εμπρός στα μάτια μας
Βάζα Αργυρά με απόκρυφη τοποθετημένα Τάξη.
Πρώτα ντυμένη στα λευκά, η Νύμφη προσηλωμένη λατρεύει,
Μ’ ακάλυπτη την κεφαλή, τις Καλλυντικές Δυνάμεις.
Ένα είδωλο θεϊκό παρουσιάζεται στον Καθρέφτη,
Σ’ εκείνο σκύβει αυτή, σ’ εκείνο τα Μάτια υψώνει.
Μια κατώτερη Ιέρεια, στο πλευρό του βωμού της,
Ριγώντας αρχίζει της έπαρσης τις ιερές μυσταγωγίες.
Αμέτρητοι μονομιάς θησαυροί ανοίγουνε, κι εδώ
Τα ποικιλότροπα αναθήματα της Υφηλίου προβάλλουν.
Απ’ το καθένα επιλέγει με χάρη και με μόχθο αλλόκοτο,
Και στολίζει τη θεά με τ’ αστραφτερά της τρόπαια.
Η Κασετίνα αυτή έχει κλειδωμένα λαμπρά Πετράδια της Ινδίας,
Κι ολάκερη Αραβία ανασαίνεις από το παρακείμενο Κουτί.
Η Χελώνα κι ο Ελέφαντας, ενώνονται εδώ και
Μεταμορφώνονται σε Χτένες πιτσιλωτές και λευκές.
Σειρές απλώνονται οι Καρφίτσες γυαλίζοντας αραδιαστές, 
Πούδρες, Πομπόν, ψεύτικες Ελιές, Ευαγγέλια, Ραβασάκια.
Και να η τρομερή Ομορφιά που καταφεύγει σε όλα τα Όπλα.
Η Ωραία κάθε στιγμή σηκώνεται μέσα στα θέλγητρά της,
Σιάζει τα Χαμόγελά της, ξυπνάει κάθε Χάρη,
Κι όλα τα Θαύματα επισύρει του Προσώπου της.
Βλέπει να ξεπροβάλλει βαθμηδόν κάποιο αγνό Ερύθημα,
Κι Αστραπές δυνατές να ζωηρεύουν στα Μάτια της.
Οι Συλφίδες πολυάσχολες πολιορκούν την αγαπημένη τους έγνοια.
Εκείνες στήνουν την Κόμη, κι αυτές κάνουν χωρίστρα.
Άλλες διπλώνουν το Μανίκι, ενώ τη Ρόμπα άλλες πτυχώνουν…

***

And now, unveil'd, the toilet stands display'd,
Each silver vase in mystic order laid.
First, rob'd in white, the nymph intent adores
With head uncover'd, the cosmetic pow'rs.
A heav'nly image in the glass appears,
To that she bends, to that her eyes she rears;
Th' inferior priestess, at her altar's side,
Trembling, begins the sacred rites of pride.
Unnumber'd treasures ope at once, and here
The various off'rings of the world appear;
From each she nicely culls with curious toil,
And decks the goddess with the glitt'ring spoil.
This casket India's glowing gems unlocks,
And all Arabia breathes from yonder box.
The tortoise here and elephant unite,
Transform'd to combs, the speckled and the white.
Here files of pins extend their shining rows,
Puffs, powders, patches, bibles, billet-doux.
Now awful beauty puts on all its arms;
The fair each moment rises in her charms,
Repairs her smiles, awakens ev'ry grace,
And calls forth all the wonders of her face;
Sees by degrees a purer blush arise,
And keener lightnings quicken in her eyes.
The busy Sylphs surround their darling care;
These set the head, and those divide the hair,
Some fold the sleeve, whilst others plait the gown;
And Betty's prais'd for labours not her own.

Μετάφραση Κλείτος Κύρου [από τις σημειώσεις του  βιβλίου: T.S. Eliot, Ρημαγμένη Γη (The Waste Land), Εκδόσεις Ύψιλον 1990]