ΤΡΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΔΟΞΑΣ - Louis Pauwels & Jacques Bergier

Ιστορία ενός μεγάλου μαθηματικού που βρισκόταν σε κατάσταση αγρίου. - Ιστορία του πιο καταπληκτικού διορατικού. - Η ιστορία ενός σοφού του μέλλοντος που ζούσε το 1750.

1. Ραμανουχάν

Μια μέρα στις αρχές του 1887 ένας Βραχμάνος της επαρχίας του Μάντρας πήγε στο ναό της Θεάς Ναμαγκιρι. Ο Βραχμάνος είχε παντρέψει την κόρη του εδώ και πολλούς μήνες και το σπίτι του ζευγαριού παρέμενε ακόμα χωρίς απογόνους. Ας τους δώσει η θεά Ναμαγκιρι τη γονιμότητα! Η Ναμαγκιρι εισάκουσε τις προσευχές. Στις 2 Δεκεμβρίου γεννιέται ένα αγόρι και του δίνουν το όνομα Σρινιβάχα Ραμανουχάν Αλιανγκάρ. Την παραμονή η θεά παρουσιάστηκε στη μητέρα για να της αναγγείλει πως το παιδί θα ήταν κάτι το εξαιρετικό.

Το πήγαν στο σχολείο σε ηλικία 5 χρονών. Από την αρχή κατάπληξε τους πάντες με την εξυπνάδα του. Φαίνεται ήδη να γνωρίζει αυτά που μαθαίνουν. Του δόθηκε υποτροφία για το γυμνάσιο της Κουμπακόναν, όπου προκαλεί το θαυμασμό των συμμαθητών του και των καθηγητών του. Είναι 15 χρονών. Ένας από τους φίλους του του δανείζει από την τοπική βιβλιοθήκη ένα βιβλίο με τον τίτλο: «A Synopsis of Elementary Results in Pure and Applied Mathem».

Αυτό το έργο που δημοσιεύτηκε σε δύο τόμους είναι ένα μνημόνιο που σύνταξε ο Ζωρζ Σούμπριτζ, καθηγητής στο Καίμπριτζ. Περιλαμβάνει περιλήψεις και εκθέσεις χωρίς αποδείξεις περίπου 6.000 θεωρημάτων. Είναι φανταστικό το πόσο επηρέασε το πνεύμα του νεαρού Ινδού. Ο εγκέφαλος του Ραμανουχαν αρχίζει ξαφνικά να λειτουργεί κατά τρόπο τελείως αδιανόητο για μας.

Αποδεικνύει όλους τους τύπους. Αφού εξάντλησε τη γεωμετρία καταπιάνεται με την άλγεβρα. Ο Ραμανουχαν θα διηγηθεί αργότερα πως η θεά Ναμαγκιρι εμφανίστηκε σε αυτόν για να του εξηγήσει τους πιο δύσκολους υπολογισμούς. Στα 16 του χρόνια αποτυχαίνει στις εξετάσεις του γιατί παραμένει αδύνατος στα αγγλικά και ανακαλείται η υποτροφία του. Συνεχίζει μόνος, χωρίς στοιχεία, τις μαθηματικές του εξερευνήσεις. Αποκτά κατ' αρχήν όλες τις γνώσεις σε αυτόν τον τομέα, που υπήρχαν μέχρι το 1880. Μπορεί πια να πετάξει το σύγγραμμα του καθηγητή Σούμπριτζ. Πηγαίνει ακόμα πιο πέρα. Αυτός μόνος θα ξαναδημιουργήσει και θα ξεπεράσει κάθε μαθηματικό έργο του πολιτισμού μας, ξεκινώντας από ένα μνημόνιο τουλάχιστον ατελές. Η ιστορία της ανθρώπινης σκέψης δε γνωρίζει άλλη τέτοια περίπτωση. Ο Γκαλονά ο ίδιος δεν είχε εργαστεί μόνος του. Είχε κάνει τις σπουδές του στο πολυτεχνείο που ήταν τότε το καλύτερο μαθηματικό κέντρο του κόσμου. Είχε πρόσβαση σε χιλιάδες έργα. Βρισκόταν σε επαφή με σπουδαίους σοφούς. Σε καμιά περίπτωση το ανθρώπινο πνεύμα δεν ανυψώθηκε τόσο ψηλά με τόσο λίγη βοήθεια.

Το 1909 μετά από χρόνια μοναχικής εργασίας και φτώχειας ο Ραμανουχαν παντρεύεται. Ψάχνει για δουλειά. Τον συνιστούν σ' ένα τοπικό εισπράκτορα. Ήταν ο Ραμασάντρα Ράο, φωτισμένος ερασιτέχνης των μαθηματικών. Ο τελευταίος μας άφησε μια περιγραφή της συνομιλίας τους.

«Ένας βρώμικος ανθρωπάκος, αξύριστος, με κάτι μάτια που δεν είχα ξαναδεί μπήκε στην κάμαρα μου μ' ένα σημειωματάριο φθαρμένο κάτω. Τον ρώτησα τι μπορούσα να κάνω γι' αυτόν. Μου είπε πως ήθελε να φάει για να μπορέσει να συνεχίσει τις έρευνες του».

Ο Ραμασάντρα Ράο του δίνει ένα μικρό μισθό. Αλλά ο Ραμανουχαν είναι πάρα πολύ περήφανος. Του βρίσκει τελικά μια θέση: ένα μέτριο πόστο λογιστού στο λιμάνι του Μάντρας.

Το 1913 τον πείθουν να αλληλογραφήσει με τον Αγγλο μαθηματικό Χάρντυ που ήταν τότε καθηγητής στο Καίμπριτζ. Του γράφει και του στέλνει με το ίδιο ταχυδρομείο 20 θεωρήματα γεωμετρίας, που μόλις είχε αποδείξει. Ο Χάρντυ θα 'γραψε στη συνέχεια:

Αυτές οι σημειώσεις θα μπορούσαν να έχουν γραφτεί από ένα μαθηματικό μεγάλου βεληνεκούς. Κανένας κλέφτης ιδεών, κανένας φαρσέρ όσο ευφυής και να ήταν δεν θα μπορούσε να συλλάβει τόσο ψηλές αφηρημένες ιδέες». Προτείνει αμέσως στον Ραμανουχάν, να έρθει στο Καίμπριτζ. Αλλά η μητέρα έχει αντιρρήσεις για λόγους θρησκευτικούς. Για μια ακόμα φορά η θεά Ναμαγκίρι έσωσε την κατάσταση. Παρουσιάστηκε μπροστά στη γριά κυρία, για να την πείσει πως ο γιος της μπορεί να πάει στην Ευρώπη, χωρίς να κινδυνεύει η ψυχή του και της έδειξε στο όνειρο τον Ραμανουχάν καθισμένο στο μεγάλο αμφιθέατρο του Καίμπριτζ ανάμεσα στους Άγγλους που τον θαύμαζαν.

Στο τέλος του 1913 ο Ιντού μπαρκάρησε. Δούλεψε για πέντε χρόνια και βοήθησε στην πρόοδο των μαθηματικών. Εκλέχτηκε μέλος της Βασιλικής Εταιρείας Επιστημών, ονομάστηκε καθηγητής στο κολέγιο Τρινιτά του Καίμπριτζ. Το 1918 πέφτει άρρωστος από φυματίωση. Γύρισε στις Ινδίες, όπου πέθανε σε ηλικία 32 χρονών.

Σε όσους τον γνώρισαν άφησε μια καταπληκτική ανάμνηση. Δεν ζούσε παρά μόνο για τους αριθμούς. Ο Αρντύ τον επισκέφτηκε στο νοσοκομείο και του είπε πως πήρε ένα ταξί για να έρθει. Ο Ραμανουχάν ζήτησε τον αριθμό του ταξί: 1729 «Τι ωραίο νούμερο, φώναξε, είναι ο πιο μικρός που αν το διπλασιάσει μας δίνει το άθροισμα δύο κύβων. Στην πραγματικότητα είναι ίσο με 10 στον κύβο, συν 9 στον κύβο και επίσης 12 στον κύβο συν 1 στον κύβο. Χρειάστηκαν έξι μήνες στον Αρντύ για να το αποδείξει και το ίδιο πρόβλημα για την τέταρτη δύναμη δεν έχει ακόμα λυθεί.

Η ιστορία του Ραμανουχάν είναι απ' αυτές που δεν μπορεί κανείς να τις πιστέψει. Αλλά είναι τελείως αληθινή. Δεν είναι δυνατόν να εκφράσεις με απλές λέξεις τη φύση των ανακαλύψεων του Ραμανουχάν. Πρόκειται για τα πιο αφηρημένα μυστήρια της έννοιας του αριθμού και ιδιαίτερα των «απόλυτων αριθμών».

Λίγα πράγματα γνωρίζουμε γι' αυτό που ενδιαφερόταν ο Ραμανουχά εκτός από τα μαθηματικά. Δεν ενδιαφερόταν για την τέχνη και τη λογοτεχνία. Αλλά παθιαζόταν για κάθε τι παράδοξο. Στο Καίμπριτζ είχε ιδρυθεί μια μικρή βιβλιοθήκη και μια λίστα για όλα τα φαινόμενα που ήταν έξω από τη λογική.

2. Κέις

Ο Ένταγκ Κέις πέθανε στις 5 Ιανουαρίου 1945, σφραγίζοντας έτσι ένα μυστικό, που ποτέ του δεν εξιχνίασε και που τον είχε τρομοκρατήσει μια ολόκληρη ζωή. Το ίδρυμα Έντγκαρ Κέις στο Βιρτζίνια Μπιτς όπου δουλεύουν γιατροί και ψυχολόγοι, εξακολουθεί την ανάλυση των φακέλων. Από το 1958 οι μελέτες πάνω στην ενόραση διαθέτουν στην Αμερική σημαντικά ερείσματα. Αυτό οφείλεται στη σκέψη των υπηρεσιών, που θα μπορούσαν να προσφέρουν στον στρατιωτικό τομέα άνθρωποι με ικανότητα τηλεπάθειας και πρόγνωσης. Απ' όλες τις περιπτώσεις της ενόρασης η περίπτωση του Κέις είναι η πιο ξεκάθαρη η πιο φανερή και η πιο αξιοπερίεργη.

Ο μικρός Έντγκαρ Κέις ήταν πολύ άρρωστος. Ο αγροτικός γιατρός βρισκόταν στο προσκέφαλο του. Τίποτα δεν μπορούσε να κάνει για να βγει το αγοράκι από το κώμα που είχε πέσει. Όταν ξαφνικά η φωνή του Έντγκαρ υψώθηκε καθαρή και ήρεμη και όμως κοιμόταν. «Θα σας πως τι έχω πάθει. Δέχτηκα ένα χτύπημα από την μπάλα του μπέιζ μπολ στη σπονδυλική μου στήλη. Πρέπει να μου κάνετε ένα ειδικό κατάπλασμα και να το τοποθετήσετε στη βάση του λαιμού μου». Με την ίδια φωνή το αγοράκι υπαγόρευσε τη λίστα από τα βότανα που θα έπρεπε να ανακατέψουν και να ετοιμάσουν. «Βιαστείτε, γιατί αλλιώς ο εγκέφαλος κινδυνεύει να προσβληθεί».

Στα τυφλά υπάκουσαν. Το βράδυ ο πυρετός είχε πέσει. Την επομένη ο Έντγκαρ σηκώθηκε από το κρεβάτι φρέσκος σαν γαρύφαλλο. Δε θυμόταν τίποτα. Αγνοούσε τα περισσότερα από τα βότανα που είχε αναφέρει.

Έτσι αρχίζει μια από τις πιο καταπληκτικές ιστορίες της ιατρικής. Ο Κέις, χωρικός του Κεντάκυ, τελείως αστοιχείωτος, που δεν ήταν και πολύ διατεθειμένος να χρησιμοποιήσει το χάρισμα του, που απογοητευόταν συνέχεια που δεν ήταν «όπως όλος ο κόσμος», θα φροντίσει και θα γιατρέψει περισσότερο από 15.000 ανθρώπους όπως ομολόγησαν οι ίδιοι.

Εργάτης στους αγρούς στη φάρμα ενός από τους θείους του, κατόπιν υπάλληλος ενός βιβλιοπωλείου στο Χόπκινσβιλ, ιδιοκτήτης τελικά ενός μικρού φωτογραφείου όπου εννοούσε να περάσει ήσυχα τις μέρες του, όμως παρά τη θέληση του να παίξει το ρόλο του θαυματουργού. Ο παιδικός του φίλος Αλ Λέιν, και η μνηστή του Γερτρούδη, θα χρησιμοποιήσουν όλες τις δυνάμεις τους για να τον μεταπείσουν. Όχι τόσο από φιλοδοξία, αλλά γιατί δεν έχει το δικαίωμα να κρατά μόνο για τον εαυτό του αυτή τη δύναμη, και να αρνηθεί να βοηθήσει τους πονεμένους. Ο Αλ Πέιν, είναι φιλάσθενος και όλο υποφέρει. Σέρνεται κυριολεκτικά. Ο Κέις δέχεται να υπνωτιστεί: περιγράφει τα βασικά συμπτώματα και υπαγορεύει τα φάρμακα. Όταν ξυπνά: μα δεν είναι δυνατόν, δεν γνωρίζω ούτε τις μισές λέξεις που σημείωσες. Μην πάρεις αυτά τα δηλητήρια, είναι επικίνδυνα. Δε θέλω να ακούσω τίποτα, όλα αυτά είναι μαγεία. Αρνιέται να ξαναδεί τον Αλ, κλειδαμπαρώνεται στο φωτογραφείο του. Οχτώ μέρες μετά από αυτό, ο Αλ παραβιάζει την πόρτα: ποτέ του δεν είχε ξανααισθανθεί καλύτερα. Η μικρή πολιτεία βρίσκεται σε πυρετό, ο καθένας ζητά μια συμβουλή. «Δεν πρόκειται για το που μιλώ την ώρα που κοιμάμαι για να αρχίσω να φροντίζω τους ανθρώπους». Τελικά δέχτηκε. Με την προϋπόθεση να μην βλέπει τους ασθενείς φοβούμενος μήπως όταν τους αναγνωρίσει η γνωμάτευση του θα έχει επηρεαστεί. Με την προϋπόθεση ότι γιατροί να παρευρίσκονται στις συνεδριάσεις. Με τον όρο να μην δεχτεί ούτε μια δεκάρα, ούτε το ελάχιστο δώρο.

Οι διαγνώσεις και οι οδηγίες που έκανε κατά την ύπνωση είναι τέτοιας ακρίβειας και οξυδέρκειας, που οι γιατροί έχουν πειστεί και πρόκειται, για ένα συνάδελφό τους καμουφλαρισμένο σε θεραπευτή. Περιορίζεται σε δύο συνεδριάσεις τη μέρα. Όχι γιατί φοβάται την κούραση: βγαίνει από αυτές τις υπνώσεις πολύ ξεκούραστος. Αλλά εννοεί να παραμείνει φωτογράφος. Δεν είχε σκοπό να αποκτήσει ιατρικές γνώσεις. Δεν διάβασε τίποτα, παρέμενε ένας απλός χωρικός, που απλά ήταν προικισμένος μ' ένα αόρατο δίπλωμα. Και συνέχιζε να επαναστατεί ενάντια σε αυτή την παράξενη ικανότητα του. Αλλά μόλις αποφάσισε να σταματήσει να την χρησιμοποιεί, έμεινε άφωνος. Ένας Αμερικανός μεγιστάνας σιδηροδρομικών γραμμών, ο Τζέιμς Άντριους ήρθε να τον συμβουλευτεί. Του περιέγραψε σε κατάσταση ύπνωσης μια σειρά από ναρκωτικά, μεταξύ των οποίων και κάποιο «νερό του όρμινου». Αυτό το βότανο δεν μπορούσε όμως να βρεθεί. Ο Άντριους έκανε κάποιες ανακοινώσεις σε διάφορα ιατρικά περιοδικά χωρίς όμως αποτέλεσμα. Κατά τη διάρκεια μιας άλλης συνεδρίας ο Κέις υπαγόρευσε τη σύνθεση αυτού του νερού που ήταν ιδιαίτερα περίπλοκη. Τότε ο Άντριους πήρε μια απάντηση από ένα γιατρό Παριζιάνο: είναι ο πατέρας αυτού του Γάλλου, που ήταν και ο ίδιος γιατρός, που έθεσε το θέμα του ορμίνιου νερού, αλλά ήδη είχαν πάψει οι έρευνες εδώ και 50 χρόνια. Η σύνθεση αυτή ήταν που είχε πει στο όνειρο τουο μικρός φωτογράφος.

Ο τοπικός γραμματέας του ιατρικού συνδικάτου παθιαζόταν για την περίπτωση Κέις. Έκανε μια μικρή επιτροπή με τρία μέλη που παρευρισκόταν σε όλες αυτές τις συνεδρίες με πολύ θαυμασμό. Το Αμερικανικό Γενικό Συνδικάτο αναγνώρισε τις ικανότητες του Κέις και τον εξουσιοδότησε επίσημα να δίνει «ψυχικές συμβουλές».

Ο Κέις παντρεύτηκε. Είχε ένα γιο, 8 χρονών... τον Χιουνγκ Λυν. Το παιδί παίζοντας με τα σπίρτα έκανε να εκφραγεί ένα στοκ μαγνησίου. Οι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα της ολικής τύφλωσης και πρότειναν την αφαίρεση του ενός ματιού. Με τρόμο ο Κέις υπνωτίστηκε. Ενώ βρισκόταν ακόμα στην κατάσταση της ύπνωσης εναντιώθηκε στην αφαίρεση του ματιού και πρότεινε για 15 μέρες την επίδεση του ματιού με επιδέσμους εμποτισμένους με ταννινικό οξύ. Για τους ειδικούς ήταν μια τρέλα αυτό. Ο Κέις βουτηγμένος στην αγωνία και τον πόνο δεν τολμούσε να φανεί ανυπάκουος σε αυτές τις φωνές. Δέκα πέντε μέρες αργότερα, ο Χιούγκο Λυν είχε γιατρευτεί.

Μια μέρα, μετά από ένα συμβούλιο, παρέμεινε σε ύπνωση και υπαγόρευσε λέξη προς λέξη, 4 ακριβέστατες διαγνώσεις. Δεν ήξεραν σε ποιον μπορούσαν να τις εφαρμόσουν: είχαν για 4 αρρώστους τις διαγνώσεις 48 ώρες πριν τους δουν.

Στη διάρκεια μιας συνεδρίας περιέγραψε ένα φάρμακο που το ονόμασε «Κοντιρόν» και υπέδειξε τη διεύθυνση του εργαστηρίου στο Σικάγο. Τηλεφώνησαν στο εργαστήριο: «από που ακούσατε να μιλούν για το "Κοντιρόν"; Δεν έχει βγει ακόμα στην αγορά. Προσπαθούμε να διατυπώσουμε τη φόρμουλα και να βρούμε το όνομα.

Ο Κέις προσβλήθηκε από ανίατη αρρώστια και πέθανε τη μέρα και την ώρα που είχε καθορίσει: «Στις 5 το απόγευμα θα είμαι τελειωτικά θεραπευμένος». Θεραπευμένος στο να είναι «κάτι άλλο».

Όταν ρωτήθηκε κατά την ύπνωση για τον τρόπο που λειτούργησε, είχε δηλώσει (δεν θυμόταν τίποτα όταν ξυπνούσε όπως συνήθως) πως ήταν σε θέση να έρθει σε επαφή με οποιονδήποτε ανθρώπινο εγκέφαλο που ζούσε, και να χρησιμοποιήσει όλες τις πληροφορίες αυτού του εγκεφάλου ή των εγκεφάλων για τη διαγνωστική και για τον τρόπο θεραπείας των περιπτώσεων που του παρουσίαζαν.

Ήταν ίσως μια διαφορετική ευφυΐα αυτή του Κέις, που χρησιμοποιούσε όλες τις γνώσεις που υπήρχαν στην ανθρωπότητα, όπως μεταχειρίζεται κανείς μια βιβλιοθήκη, αλλά σχεδόν αυτόματα, ή σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός και του ηλεκτρομαγνητισμού.

Τίποτα όμως δε μας επιτρέπει να εξηγήσουμε την περίπτωση του Κέις με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Το μόνο που ξέρουμε είναι πως ένας φωτογράφος μιας μικρής πολίχνης, χωρίς περιέργεια ή κουλτούρα μπορούσε με τη θέληση του, να μπει σε ένα πεδίο, όπου το πνεύμα του λειτουργούσε όπως ενός σπουδαίου γιατρού, ή καλύτερα όπως το μυαλό όλων των γιατρών συγχρόνως.

3. Μπόσκοβιτς

Ένα θέμα επιστημονικής φαντασίας: αν οι οπαδοί της θεωρίας της σχετικότητας έχουν δίκιο, αν ζούμε σ' ένα σύμπαν τεσσάρων διαστάσεων, και αν είμαστε ικανοί να το συνειδητοποιήσουμε, τότε αυτό που ονομάζουμε κοινή λογική, θα εκραγεί. Οι προχωρημένοι συγγραφείς προσπαθούν «να σκεφτούν» με έννοιες και λέξεις του χωροχρόνου. Στην προσπάθεια τους αυτή, με ένα σχέδιο έρευνας πιο ξεκάθαρο και ένα λόγο θεωρητικό, ανταποκρίνονται με τους μεγάλους φυσικομαθηματικούς. Ο άνθρωπος όμως είναι ικανός να σκεφτεί σε 4 διαστάσεις; Θα χρειαζόταν διαφορετικές νοητικές δομές. Αυτές οι δομές θα μπορούσαν να διαφυλαχτούν από άνθρωπο σε άνθρωπο, μέχρι την επερχόμενη μετάλλαξη; Και μήπως αυτός ο άνθρωπος βρίσκεται ήδη ανάμεσα μας; Οι συγγραφείς του φανταστικού το έχουν ήδη δηλώσει. Αλλά ούτε ο Βαν Βογκτ στο ωραίο του έργο φαντασίας, «Οι Σλανς», ούτε ο Στυρζόν στην περιγραφή του, «περισσότερο από ανθρώπινα» δεν τόλμησαν να φανταστούν ένα τέτοιο μυθώδες πρόσωπο όπως αυτό του Ρότζερ Μπόσκοβις.

Μεταλλακτικός; Ταξιδιώτης του χρόνου; Εξωγήινος καμουφλαρισμένος πίσω απ' αυτόν τον μυστηριώδη Σέρβο;

Ο Μπόσκοβιτς γεννήθηκε το 1711 στο Ντουμπρόβνικ: τουλάχιστον αυτό δήλωνε όταν ήταν 14 χρονών και γράφτηκε στο κολέγιο των Ιησουιτών σαν ελεύθερος φοιτητής, στη Ρώμη. Μελετούσε μαθηματικά, αστρονομία και θεολογία. Το 1728 αφού τελείωσε τη δοκιμασία του μοναχού, μπήκε στο τάγμα των Ιησουιτών. Το 1736 δημοσιεύει μια μελέτη για τις κηλίδες του ήλιου. Το 1740 δίδασκε μαθηματικά στο κολέγιο Ρομάνουμ και αργότερα έγινε επιστημονικός σύμβουλος του Πάπα. Δημιούργησε ένα αστεροσκοπείο, ασχολήθηκε με την αποξήρανση των ελών του Ποντίν, ανακαίνισε τη μητρόπολη του Αγίου Πέτρου, μέτρησε το μεσημβρινό μεταξύ Ρώμης και Ρίμινι, σε δύο γεωγραφικές μοίρες. Κατόπιν εξερεύνησε διάφορες περιοχές της Ευρώπης και της Ασίας και έκανε ανασκαφές στα μέρη που έκανε ο Σλήμαν που ανακάλυψε αργότερα την Τροία. Έγινε μέλος της Βασιλικής Αγγλικής Εταιρείας στις 26 Ιουνίου του 1760 και με την ευκαιρία αυτή, δημοσίευσε ένα μεγάλο ποίημα στα λατινικά, για τα ορατά φαινόμενα του ήλιου και της σελήνης για τα οποία οι σύγχρονοι λένε: «Είναι ο Νεύτων με το στόμα του Βιργιλίου». Τον δέχτηκαν τα μεγάλα περιοδικά της εποχής και είχε μια σημαντική αλληλογραφία με τον Τζόνσον και τον Βολταίρο. Το 1763 του δόθηκε η γαλλική υπηκοότητα. Του δίνουν τη διεύθυνση του τμήματος οπτικού εξοπλισμού του Βασιλικού Ναυτικού, στο Παρίσι, όπου έζησε μέχρι το 1783. Ο Λάλαντ τον θεωρεί σαν το πιο μεγάλο σοφό εν ζωή. Ο Ντ' Άλεμπερ και ο Λαπλάς τρόμαξαν από τις τόσο προχωρημένες ιδέες του. Το 1785 αποτραβιέται στο Μπασάνο και αφιερώνεται στην έκδοση των απάντων του. Πέθανε στο Μιλάνο το 1787.

Μόλις πρόσφατα, με την προτροπή της γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης το έργο άρχισε να επανεξετάζεται και κυρίως η «Θεωρία του της Φυσικής Φιλοσοφίας»1 που εκδόθηκε στη Βιέννη το 1758.

Η έκπληξη ήταν πραγματικά μεγάλη. Ο Άλαν Λίντσντεϋ Μακάυ, περιγράφοντας αυτό το έργο σ' ένα άρθρο του στο «Νέο Επιστήμονα» στις 6 Μαρτίου 1958 εκτιμά πως πρόκειται για ένα πνεύμα του 20ού αιώνα που έζησε και δούλεψε το 18ο αιώνα.

Φαίνεται ότι ο Μπόσκοβιτς ήταν μπροστά όχι μόνο από την επιστήμη του καιρού του αλλά και από τη δική μας επιστήμη. Προτείνει μια συνολική θεωρία του σύμπαντος, μια γενική και μοναδική εξίσωση, που ανταποκρινόταν στη μηχανική, στη φυσική, στη χημεία, στη βιολογία, ακόμα και στην ψυχολογία. Κατ' αυτή τη θεωρία η ύλη, το διάστημα και ο χρόνος δεν μπορούσαν να διαιρεθούν στο άπειρο, αλλά ήταν φτιαγμένη από σημεία: από κόκκους. Αυτή η θεωρία θυμίζει τις πρόσφατες εργασίες του Σάρον και του Χέιζενμπεργκ και μάλιστα η θεωρία αυτή του Μπόσκοβιτς έμοιαζε να τις έχει ξεπεράσει. Φαίνεται πως γνώριζε πολύ καλά το φως όσο και το μαγνητισμό, τον ηλεκτρισμό και όλα τα χημικά φαινόμενα, όσα ήταν ήδη γνωστά στον καιρό του, όσα ανακαλύφτηκαν στο μεταξύ και όσα θα ανακαλύπτονταν μετά.

Βρίσκουμε σ' αυτή τη θεωρία τα κβάντα, την κυματοειδή μηχανική, το άτομο που απαρτιζόταν από τους πυρήνες.

Ο ιστορικός των επιστημών Λ.Λ. Γουίτ βεβαιώνει πως ο Μπόσκοβιτς ξεπερνάει κατά 200 χρόνια την εποχή του και δεν μπορούσαν να το καταλάβουν παρά μόνο όταν έγινε η ένωση ανάμεσα στη σχετικότητα και την κβαντοφυσική. Λέγεται πως στην επέτειο των 200 χρόνων από τη γέννηση του το 1987 το έργο του θα μπορέσει να εκτιμηθεί σωστά σύμφωνα με την αξία του. Δεν έχει δοθεί ακόμα καμιά εξήγηση γι' αυτή την καταπληκτική περίπτωση. Ετοιμάζονται δύο εκδόσεις των Απάντων του, μια στα σερβικά και άλλη στα εγγλέζικα. Στην ήδη δημοσιευμένη αλληλογραφία (συλλογή Μπέστερμαν) μεταξύ του Μπόσκοβιτς και του Βολταίρου, βρίσκει κανείς κάποιες πολύ μοντέρνες ιδέες:

- Τη δημιουργία ενός διεθνούς γεωφυσικού έτους.

- Η μετάδοση της ελονοσίας από τα κουνούπια.

- Οι πιθανές εφαρμογές του καουτσούκ (ιδέα που εφαρμόστηκε από τον Κονταμίν, ιησουίτης, φίλος του Μπόσκοβιτς).

- Η ύπαρξη πλανητών γύρω από άλλα αστέρια του ηλιακού μας συστήματος.

- Το γεγονός πως είναι αδύνατον να τοποθετήσεις τον ψυχισμό σε μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος.

- Η διατήρηση του «κόκκου ποσότητας» της κίνησης μέσα στον κόσμο, είναι η σταθερά του Πλανκ που αναγγέλθηκε το 1958.

Ο Μπόσκοβιτς έδωσε μεγάλη προσοχή στην αλχημεία, δίνοντας έτσι ξεκάθαρες ερμηνείες, επιστημονικά τεκμηριωμένες με τη γλώσσα μάλιστα της αλχημείας. Γι' αυτόν π.χ. τα 4 στοιχεία, Γη, Νερό, Φωτιά, Αέρας δεν ξεχωρίζουν παρά μόνο με την ιδιαίτερη τακτική των μορίων χωρίς μάζα και βάρος που τα απαρτίζει, κάτι που αποκόβει την προχωρημένη έρευνα για την παγκόσμια εξίσωση.

Κάτι που είναι πράγματι εντυπωσιακό στον Μπόσκοβιτς, είναι η μελέτη που έχει κάνει για τα ατυχήματα μέσα στη φύση. Υπάρχει ήδη η στατική μηχανική ενός Αμερικάνου σοφού Γουίλαρντ Γκιμπς την οποία πρότεινε στα τέλη του 19ου αιώνα και έγινε γνωστή μόλις τον 20ό. Ανακαλύψαμε επίσης μια μοντέρνα ερμηνεία για τη ραδιενέργεια (τελείως άγνωστη στο 18ο αιώνα) από μια σειρά εξαιρέσεων των φυσικών νόμων: αυτό που αποκαλούμε «οι στατιστικές διεισδύσεις των δυναμικών φραγμάτων».

Γιατί άραγε αυτό το εκπληκτικό έργο δεν επηρέασε τη μοντέρνα σκέψη; Γιατί οι φιλόσοφοι και σοφοί της Γερμανίας, που είχαν στα χέρια τους την έρευνα μέχρι τον πόλεμο 14-18, ήταν οπαδοί των συνεχόμενων δομών, ενώ οι ιδέες του Μπόσκοβιτς βασίζονταν ουσιαστικά στην ιδέα της ασυνέχειας. Γιατί οι έρευνες σε βιβλιοθήκες και οι ιστορικές εργασίες του Μπόσκοβιτς, μεγάλου ταξιδιώτη, με έργο διασκορπισμένο και του οποίου οι ρίζες ξεκινούσαν από μια χώρα που βρισκόταν συνεχώς σε αναταραχές, δεν μπόρεσε να μελετηθεί συστηματικά πάρα πολύ αργότερα. Όταν κάποτε θα μπορέσουν αυτά τα γραπτά να συγκεντρωθούν όλα, όταν θα ταξινομηθούν και θα βρεθούν μαρτυρίες σύγχρονων του, τι παράξενη και ερεθιστική φιγούρα θα φανερωθεί!

____________________________

1. Theona philosophia naturahs redacta ad unicam legem virium in natura

existendium.

Louis Pauwels & Jacques Bergier

Η ΑΥΓΗ ΤΩΝ ΜΑΓΩΝ

Μετάφραση: Γιάννης Δρασγάνης
Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ, 1990

Οι εκδοχές της προέλευσης του ονόματος του Ηλιογάβαλου – Antonin Artaud

…Και μέσα στις τελετουργίες υπάρχει το όνομά του:

ΕΛ – ΓΚΑΜΠΑΛ.

Κι όλη η αναρίθμητη σειρά γραπτών εκδοχών του ονόματός του, που αντιστοιχούν σε κλιμακωτές προφορές, πίδακες σε σχήμα βεντάλιας, σε φιγούρες μαύρες, άσπρες, κίτρινες, κόκκινες του Ύψιστου Προσώπου του Θεού.

Κι αυτές οι φιγούρες ανταποκρίνονται πάλι σε χρώματα και σε είδη άστρων ταχτοποιημένων σε ομάδες στο Ζωδιακό κύκλο του Ραμ.

Και στις τέσσερις μεγάλες ανθρώπινες φυλές ανταποκρίνονται σαν οργανική ηχώ, οι διαιρέσεις του Ζωδιακού κύκλου του Ραμ, εμπνευσμένου απ’ το Θεό(1).

Κι όλες αυτές οι αποκλίνουσες καταστάσεις, όλες αυτές οι λανθάνουσες μορφές, όλα αυτά τα ονόματα, ξεπηδούν με τη σειρά τους σαν καταρράχτες από το συσπασμένο όνομα του

ΕΛΙΟΓΚΑΜΠΑΛΟΥΣ

ΕΛΑΓΚΑΜΠΑΛΟΥΣ

ΕΛ – ΓΚΑΜΠΑΛ.

Τριάντα λαοί περπάτησαν, ονειρεύτηκαν, γύρω απ’ τον πλούτο αυτού του ονόματος που όταν το προσφέρεις, γεννιόνται – σαν ένα αιθέριο τριαντάφυλλο – με κάθε έννοια, οι εικόνες τριάντα δυνάμεων.

Ο Γκάνυς, ο παιδαγωγός του, που κινείται στη σκιά των πετραδιών, και των σμάλτων, του έχει μάθει το νόημα της ιεροτελεστίας, τη διαβρωτική δύναμη των ονομάτων.

Τα ονόματα δεν λέγονται απ’ το πάνω μέρος του κεφαλιού, σχηματίζονται μες στους πνεύμονες και μετά ανεβαίνουν στο κεφάλι. Όμως η εντολή που έρχεται απ’ τον εγκέφαλο δεν είναι όνομα, παρά μόνο μέσα στους πνευμονες.

Και σχηματίζεται με το

ΓΚΑΜΠΑΛ

που είναι κάτι εύπλαστο και ευσχημάτιστο. Λέξη που παίρνει σχήμα και δίνει σχήμα.

Και μέσα στο

ΕΛ – ΓΚΑΜΠΑΛ

Υπάρχει το

ΓΚΑΜΠΑΛ

που σχηματίζει το όνομα.

Όμως μέσα στο

ΓΚΑΜΠΑΛ

υπάρχει το

ΓΚΙΜΠΙΛ (σε παλιά ακκαδική διάλεκτο)

Γκιμπίλ, το πυρ που καταστρέφει και παραμορφώνει, αλλά που ετοιμάζει την αναγέννηση του κόκκινου Φοίνικα, απότοκου της πυράς και που είναι το έμβλημα της γυναίκας, της γυναίκας για τα πυροκόκκινα έμμηνά της.

Και μέσα στο

ΕΛ – ΓΚΑΜΠΑΛΟΥΣ

υπάρχει το

ΕΛ

που πάει να πει Θεός και που γράφεται με ή χωρίς δασεία΄ αλλά όταν γίνεται ένα με το Γκαμπάλ δίνει το

ΕΛΑ – ΓΚΑΜΠΑΛ

Και η γη του Ελάμ, κοντά στη Βακτριανή, είναι η γη του θεού.

Όμως μέσα στο

ΓΚΑΜΠΑΛ

υπάρχει και το

ΜΠΑΑΛ

ή

ΜΠΕΛ

ή

ΜΠΕΛ – ΓΚΙ

Θεός Χαλδαιικός, θεός του πυρός, που αν προφερθεί γραφτεί και συλλαβιστεί ανάποδα, γίνεται

ΓΚΙΜΠΙΛ

(Κιμπίλ), η φωτιά, σε αρχαία αραμαϊκή διάλεκτο.

Κι ακόμα το

ΓΚΑΜΠΑΛ

που σημαίνει Βουνό, σε διάλεκτο αραμαϊκοχαλδαϊκή.

Υπάρχει όμως κυρίως το,

ΜΠΕΛ,

ύψιστος θεός, θεός αναγωγικός, δια του οποίου όλα επιστρέφουν στην αρχή, θεός ενοποιητικός, περιοριστικός.

Ο Ηλιογάβαλος συγκεντρώνει μέσα του τη δύναμη όλων αυτών των ονομάτων, όπου βλέπουμε ότι ένα μόνο πράγμα, αυτό που πριν απ’ όλα μας έρχεται στο νου, ο ήλιος, δεν παρεμβαίνει πια.

Οι Έλληνες είναι κείνοι που εισήγαγαν τον Ήλιο στ’ όνομα του Ηλιογάβαλου και το μπέρδεψαν με το

ΕΛ,

το όνομα του ύψιστου θεού, θεού των κορυφών. Γιατί αν ο Ήλιος παρεμβαίνει στο όνομά του, αυτό γίνεται κατά μίμηση ενός τόπου ανυψωμένου που τον ταυτίζουν με έναν κώνο, ένα πράγμα αιχμηρό, γιατί κατά κανόνα, κάθε βουνό μπορεί να παρασταθεί με κώνο ή με μια αιχμή και γιατί ο ήλιος με το φως του, βρίσκεται στην κορυφή του δημιουργημένου κόσμου.

Ο πάνω κόσμος κι ο κάτω κόσμος ενώνονται στο άστρο με τις έξι πλευρές, μαγική σφραγίδα του Σολομώντα, και καταλήγουν ανά δύο σε αιχμή, και το ορατό και το αόρατο, και το δημιουργημένο και το αδημιούργητο.

Αυτός ο θεός που μορφοποιεί και παραμορφώνει, που έχει μέσα του όλα τα ονόματα των θεών, όλες τις μορφές που έχουν πάρει.

Απ’ τον καιρό του

ΚΡΟΝΟΥ ΙΣΒΑΡΑ

του ήλιου, πύρινης αρχής, αρσενικής αρχής

μέχρι την

ΡΕΑ ΠΡΑΚΡΙΤΙ

τη σελήνη, υγρή και θηλυκή αρχή,

που βρίσκονται στους δύο αντίθετους πόλους της τυπικής εκδήλωσης: αρσενικό και θηλυκό.

Το ότι ο Κρόνος είναι ήλιος όπως και ο Απόλλων είναι ήλιος, είναι πια κάτι που δεν μπορεί να μας εκπλήξει, όταν ξέρουμε ότι ο θεός, κατεβαίνοντας, ποικίλλει τις μορφές του και τις δυνάμεις του με τις μορφές της δράσης του. Και ξέρουμε πως ο

ΡΑ

ο ήλιος για τους Αιγύπτιους, είναι σκυλόμορφος, αλλά πως είναι και μοσχάρι ή άνθρωπος και πως το μοσχάρι προηγείται του ανθρώπου – ανάλογα με τη χρήση που του κάνουν.

Αυτός όμως ο

ΡΑ

γίνεται

ΜΠΕΛ ΣΑΜΑΣ

στη Χαλδαία.

Και είναι ο κριτής που επικυρώνει τα έθιμα των Χαλδαίων.

Και ο

ΑΠΟΛΛΩΝ

ενεργός δύναμη, του ήλιου, χωρίς να χάνει το όνομά του, υποκαθίσταται από μια σκιά, από ένα είδος παρατσούκλι, που του κολλάει για πάντα.

Έτσι έφτασαν να τον λένε

ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΛΟΞΙΑ

ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΛΙΒΥΣΤΙΝΟ

ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΔΗΛΙΟ

ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΦΟΙΒΟ

ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΦΑΝΗ, και Απόλλων Φάνης, είναι ο αντί-Απόλλων, ο δύο φορές ή ο διπλή-σπορά.

ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΛΥΣΙΑ

ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΛΥΚΟΦΑ και Απόλλων Λυκοφάς είναι ο Απόλλων Λύκος που καταβροχθίζει τα πάντα, ακόμη και τα ερέβη.

Και ο Απόλλων που, σχηματιζόμενος από ουσία, κινείται στην τροχιά της ουσίας, λέγεται και

ΑΠΟΛΛΩΝ ΑΡΓΥΡΟΤΟΝΟΣ

Και μερικές φορές ο Απόλλων ονομάζεται

ΑΠΟΛΛΩΝ ΣΜΥΝΘΕΥΣ, και σημαίνει την υπερβολή, την ακρότητα, το σημείο κορεσμού, το ώριμο απόστημα.

Τέλος υπάρχει ο

ΠΥΘΙΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ, που αρσενικός αυτός αγνοεί τη θηλυκή Πυθία. Και δεν έχει καμιά σχέση με τους χρησμούς. Εδώ πρόκειται για τον Απόλλωνα που πνίγει,

Τα υγρά του Χάους ρίχνουν ομίχλες που τυλίγονται σα φίδια γύρω απ’ τη γη, σχηματίζοντας τη μορφή δράκοντα.

Κι ο Απόλλων, η διάπυρη αρχή, πετάγεται μ’ έναν πήδο, φτάνει τις ουράνιες σφαίρες κι από κει με τα βέλη του τρυπάει τους δαχτύλιους του Πύθωνα.

Ο Ηλιογάβαλος αντλεί απ’ αυτές τις υψηλές ιδέες, απ’ αυτά τα ονόματα που του ανήκουν, τη συνείδηση και την υπεροψία ενός βασιλιά΄ όμως ο παιδικός οργανισμός του αντλεί απ’ αυτά μια σύγχυση και μια αγωνία που δε θα σταματήσουν ποτέ.

_____________________

1. Ο ΖΩΔΙΑΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΡΑΜ

Οι δώδεκα υποδιαιρέσεις του Ζωδιακού Κύκλου του Ραμ, ανταποκρίνονται στον αριθμό 12, που είναι ο αριθμός της φύσης στην παράδοση των πυθαγορείων. Όμως είναι περίεργο να διαπιστώνει κανείς ότι το 12 είναι ο αριθμός της αντιπαράθεσεις των δύο αρχών: Θεός, Φύση΄ Πνεύμα, Ύλη΄ Άντρας, Γυναίκα – θεωρημένες όμως σε κατάσταση αδράνειας, και τη στιγμή που ακόμη δεν έχουν λειτουργήσει κι όπου βρίσκονται ακόμη το 1 και το 2.

Όμως το 12, με τη σειρά του, εξάγεται απ’ τον πολλαπλασιασμό του 3 και του 4: του 3 μέσα στην αρχή, επί 4 μέσα στο αισθητό. Κι έτσι μπορούμε να πούμε πως οι 4 μεγάλες ανθρώπινες φυλές ανταποκρίνονται σαν οργανική ηχώ στις υποδιαιρέσεις του Ζωδιακού Κύκλου του Ραμ, που ο Θεός τις θέλησε.

Antonin Artaud

Ο ΗΛΙΟΓΑΒΑΛΟΣ

ή ο εστεμμένος αναρχικός

Μετάφραση: Τούλια Τόλια

Εκδόσεις ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ 198?

Ο ΔΑΙΜΟΝΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΡΟΦΗΣ – Edgar Allan Poe

Όταν μελετούσαν τις διανοητικές δυνάμεις και τις παρορμήσεις – των prima mobilia της ανθρώπινης ψυχής, οι νευρολόγοι παρέλειψαν ν’ αφήσουν χώρο για μια παρόρμηση που, παρόλο που υπάρχει σαν πρωταρχικό, πρωτόγονο και πρωτογενές συναίσθημα, έχει ξεφύγει της προσοχής όλων των ηθικολόγων που προηγήθηκαν απ’ αυτούς. Μέσα στην αλαζονεία της λογικής, την ξεχάσαμε όλοι. Μας ξέφυγε γιατί δεν είχαμε πίστη – δεν πιστέψαμε σ’ αυτήν – είτε πίστη στην Αποκάλυψη ήταν, είτε πίστη στην Καβάλα. Η σκέψη αυτή, απλούστατα, δεν πέρασε από το μυαλό ποτέ γιατί μας φάνηκε περιττή. Νομίζαμε ότι δεν μας ήταν απαραίτητος ο αυθορμητισμός – η παρόρμηση. Δε μπορέσαμε να καταλάβουμε. Δε θα μπορούσαμε δηλαδή να καταλάβουμε ακόμα κι αν η έννοια του primum mobile ξεπρόβαλε μπροστά μας. Δε μπορούσαμε να καταλάβουμε με ποιον τρόπο θα ήταν δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για να προωθήσει τους σκοπούς της ανθρωπότητας, είτε προσωρινούς, είτε αιώνιους. Δεν είναι δυνατό ν’ αρνηθεί κανείς το γεγονός πως η νευρολογία και, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, όλη η μεταφυσική είχε επινοηθεί a priori. Ο σκεπτόμενος ή λογικός άνθρωπος, αντί να τα εξετάζει όλα με κατανόηση και παρατηρητικότητα, βάλθηκε να οραματίζεται και να υπαγορεύει τους στόχους του Θεού. Αφού εμβάθυνε, μ’ αυτό τον τρόπο και για δική του ικανοποίηση, στις προθέσεις του Γιεχωβά, δημιούργησε, μέσα απ’ αυτές τις προθέσεις του, αναρίθμητα συστήματα σκέψης. Όσον αφορά τη νευρολογία, παραδείγματος χάρη, αποφασίσαμε, καταρχήν και πολύ φυσικά, πως η πρόθεση του Θεού ήταν ο άνθρωπος να τρώει. Καθορίσαμε για τον άνθρωπο ένα όργανο διατροφής. Κι αυτό το όργανο έγινε το μαστίγιο με το οποίο υποχρεώνει ο Θεός τον άνθρωπο, θέλει δε θέλει να τρώει. Έπειτα, αφού μείναμε σύμφωνοι πως ήταν θέλημα Θεού να διαιωνίζει ο άνθρωπος, το είδος του, ανακαλύψαμε ένα όργανο για να ερωτοτροπεί μ’ αυτό. Το ίδιο έγινε με την επιθετικότητα, την εξιδανίκευση, τη σκοπιμότητα, τη δημιουργικότητα – με δυο λόγια το ίδιο έγινε με όλα τα ανθρώπινα όργανα είτε αντιπροσώπευαν μια παρόρμηση, είτε ένα ηθικό συναίσθημα ή μια ενέργεια της πιο αγνής διανόησης. Και σ’ αυτή την ταξινόμηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, οι Σπουρχαϊμιστές, είτε σωστά, είτε λαθεμένα, είτε εν μέρει, είτε εξ ολοκλήρου, ακολούθησαν αναγκαστικά τα βήματα των προκατόχων τους, συμπεραίνοντας και καθιερώνοντας τα πάντα σύμφωνα με την προκαθορισμένη μοίρα του ανθρώπου και βασίζοντας τα πάνω στους σκοπούς του δημιουργού του.

Θα ήταν σωστότερο και πιο ασφαλές να κάνουμε μια ταξινόμηση (αν αυτό έπρεπε να κάνουμε) με βάση αυτό που ο άνθρωπος συνήθως, ή τυχαία έκανε, παρά με βάση αυτό που παίρνουμε σαν θέσφατο, ότι ο Θεός περιμένει απ’ αυτόν να κάνει. Αν δε μπορούμε να καταλάβουμε το Θεό απ’ τα ορατά του έργα, πως λοιπόν μπορούμε να τον καταλάβουμε από τις αόρατες σκέψεις του που μπορούν να πραγματοποιήσουν τα πάντα; Αν δε μπορούμε να τον κατανοήσουμε από τα αντικειμενικά του δημιουργήματα, πως θα τον κατανοήσουμε από τις υποκειμενικές του διαθέσεις και την έκφραση της δημιουργίας του;

Η νευρολογία θα αναγκαζόταν τότε, με επαγωγικό τρόπο, να παραδεχτεί ότι υπάρχει ένας έμφυτος και πρωτόγονος κανόνας ανθρώπινης συμπεριφοράς, και το παράδοξο, που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε διαστροφή, μια και δεν μπορούμε να επινοήσουμε κάποιον καλύτερο όρο. Με την έννοια που της δίνω είναι, στην πραγματικότητα, μια κίνηση χωρίς κίνητρο, κίνητρο κι όχι εκκινητήρας. Με τη δική του παραίνεση ενεργούμε χωρίς κανένα φανερό λόγο. Ή, αν αυτό σας φαίνεται σαν αντιφατικό, μπορούμε ν’ αλλάξουμε τις λέξεις έτσι που να λένε πως με την παρότρυνσή του κάνουμε αυτό ακριβώς που δε θα έπρεπε. Στη θεωρία, καμιά λογική δε μπορεί να είναι πιο ισχυρή. Για ορισμένους ανθρώπους, κάτω από κάποιες συνθήκες, η λογική αυτή γίνεται απολύτως ακατανίκητη. Είμαι πιο σίγουρος κι απ’ το ό,τι αναπνέω ακόμα πως η βεβαιότητα για το καλό ή το κακό κάθε πράξης μας είναι συχνά, εκείνη και μόνο, η ακατανίκητη δύναμη που μας παροτρύνει να την εκτελέσουμε. Ακόμα κι αυτή η ακατανίκητη ανάγκη να κάνεις κακό για το κακό δε μπορεί ν’ αναλυθεί ή να αποδοθεί σε υστεροβουλία. Είναι ένας πρωταρχικός πρωτόγονος αυθορμητισμός – στοιχειώδης. Το ξέρω πως κάποιος θα βρεθεί να πει ότι, αν επιμένουμε να κάνουμε κάτι μόνο και μόνο επειδή νιώθουμε πως δεν πρέπει να το κάνουμε, αυτό δεν είναι παρά μια παραλλαγή της επιθετικότητας όπως την προσδιορίζει η νευρολογία. Μια ματιά όμως μόνο αρκεί για να μας δείξει πόσο λαθεμένος είναι αυτός ο συλλογισμός. Η νευρολογική επιθετικότητα στηρίζεται στην αυτοάμυνα, στην προστασία του εαυτού μας από κάθε πόνο. Αρχή της είναι η ευημερία μας. Έτσι η επιθυμία μας να νιώθουμε καλά είναι στενά δεμένη με την εξέλιξή της και άρα η επιθυμία να νιώθουμε καλά είναι στενά δεμένη με την εξέλιξή της και άρα η επιθυμία να νιώθουμε καλά θα πρέπει να είναι συνδεδεμένη και με κάθε παραλλαγή της επιθετικότητας. Στην περίπτωση όμως αυτού το κάτι, που εγώ ονομάζω διαστροφή, η επιθυμία να νιώθουμε καλά όχι μόνο δε διεγείρεται αλλά αντίθετα υπάρχει ένα συναίσθημα απολύτως ανταγωνιστικό.

Μια προσφυγή στην καρδιά μας είναι σε τελευταία ανάλυση η καλύτερη απάντηση σε μια τέτοια σοφιστεία. Δεν υπάρχει κανείς, που να συμβουλεύεται με εμπιστοσύνη και να ρωτάει με ειλικρίνεια την ψυχή του, και να μπορεί ν’ αρνηθεί την απόλυτη πρωταρχικότητα της παρόρμησης που ανάφερα. Είναι κάτι που περισσότερο διαισθάνεσαι, παρά το καταλαβαίνεις. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην κυριεύτηκε κάποτε λόγου χάρη από μια έντονη επιθυμία να παιδέψει κάποιον με μια άσχετη κι ακατάσχετη φλυαρία. Το ξέρει καλά πως γίνεται δυσάρεστος. Έχει κάθε λόγο να γίνει αρεστός και συνήθως είναι μετρημένος, σαφής και κατανοητός. Τα πιο λακωνικά και φωτισμένα λόγια κρέμονται στην άκρη της γλώσσας του κι απαιτούν να εκφραστούν, κι εκείνος με το ζόρι τα συγκρατεί και δεν τα αφήνει να κυλήσουν. Φοβάται και θέλει ν’ αποφύγει το θυμό αυτού που του απευθύνει τα λόγια. Παρόλα αυτά δε μπορεί να διώξει απ’ το μυαλό του τη σκέψη πως, με μερικές παλινδρομήσεις και παρενθέσεις, ,μπορεί να εξάψει παραπάνω το θυμό του. Η απλή αυτή σκέψη του φτάνει. Η παρόρμηση γίνεται επιθυμία, η επιθυμία γίνεται λαχτάρα, η λαχτάρα γίνεται πάθος, κι αυτό το πάθος περιφρονώντας το θυμό του ακροατή και κάθε άλλη συνέπεια ξεσπάει.

Πρέπει να φέρουμε εις πέρας, όσο πιο γρήγορα γίνεται, κάποια υπόθεσή μας. Ξέρουμε πως, αν την καθυστερήσουμε, θα καταστραφούμε. Η πιο δύσκολη κρίση που περνάμε στη ζωή μας καλεί, σαν κώδωνας κινδύνου, να δραστηριοποιηθούμε αμέσως. Φλεγόμαστε απ’ την επιθυμία ν’ αρχίσουμε. Και στη σκέψη και μόνο του αποτελέσματος της δραστηριοποίησής μας η καρδιά μας παίρνει φωτιά. Πρέπει να δραστηριοποιηθούμε σήμερα. Κι όμως, τα αναβάλουμε όλα για αύριο. Γιατί; Δεν υπάρχει άλλη απάντηση. Είμαστε διεστραμμένοι, και χρησιμοποιούμε τη λέξη αυτή χωρίς να την κατανοούμε. Η άλλη μέρα φτάνει και νιώθουμε ακόμα πιο ανυπόμονοι να κάνουμε το καθήκον μας. Μα μαζί της καταφτάνει και μια λαχτάρα ακατανόμαστη και φοβερή, γιατί είναι ακατανίκητη λαχτάρα για αναβολή. Με κάθε λεπτό που περνάει, η λαχτάρα αυτή γίνεται όλο και πιο έντονη. Η τελευταία προθεσμία έχει φτάσει. Τρέμουμε απ’ τη βία της σύγκρουσης που γίνεται μέσα μας – του θετικού με το αόριστο – της ύλης με τη σκιά. Μα, αν η σύγκρουση έχει προχωρήσει τόσο πολύ, τότε είναι η σκιά αυτή που νικάει – μάταια αντιστεκόμαστε. Το ρολόι χτυπάει σαν πένθιμος αποχαιρετισμός της γαλήνης μας. Μα την ίδια στιγμή αποχαιρετάμε και το φάντασμα που, για τόσο καιρό, μας ταλάνισε. Πετάει – εξαφανίζεται – είμαστε ελεύθεροι. Η παλιά μας ενεργητικότητα γυρίζει. Τώρα θ’ αρχίσουμε τη δουλειά. Αλίμονο είναι πολύ αργά!

Στεκόμαστε στο χείλος ενός γκρεμού. Κοιτάζουμε κάτω την άβυσσο – μας πιάνει ζαλάδα σαν αυτή που μας φέρνει η ναυτία. Παρ’ όλα αυτά, δεν τραβιόμαστε απ’ το γκρεμό. Σιγά σιγά η ναυτία, η ζαλάδα κι ο τρόμος μετατρέπονται σ’ ένα ακατανόμαστο συναίσθημα. Σιγά σιγά, κι ακόμα πιο ανεπαίσθητα, αυτό το σύννεφο αποκτά σχήμα, σαν τον καπνό απ’ το μπουκάλι που βγήκε το τζίνι στις Χίλιες και μία νύχτες. Μόνο που ο δικός μας καπνός στο χείλος του γκρεμού παίρνει ένα σχήμα πολύ πιο φοβερό από το τζίνι ή οποιονδήποτε δαίμονα οποιουδήποτε μύθου. Κι όμως δεν είναι τίποτα πιότερο από μια σκέψη, παρόλο που είναι τρομαχτική και παγώνει τα κόκαλα ως το μεδούλι τους με την αγριάδα της απόλαυσης του τρόμου που γεννάει. Δεν είναι παρά η σκέψη του τι θα νιώθαμε αν πέφταμε από ένα τέτοιο ύψος. Κι αυτή την πτώση – αυτή την εκμηδένισή μας – ακριβώς γιατί είναι η πιο φοβερή και αποκρουστική απ’ όλες τις φοβερές κι αποκρουστικές εικόνες θανάτου που πέρασαν ποτέ απ’ τη φαντασία μας – γι’ αυτό το λόγο ακριβώς είναι που τώρα την θέλουμε ακόμα τόσο πολύ. Κι όσο η λογική μας τραβάει βιαστικά μακριά απ’ το χείλος του γκρεμού, τόσο εμείς σκύβουμε, ακόμα πιο παράτολμα, από πάνω του. Δεν υπάρχει πιο δαιμονισμένο, ανυπόμονο πάθος απ’ αυτό που νιώθει αυτός που, σκυμμένος πάνω στο χείλος του γκρεμού, φαντάζεται μια τέτοια πτώση. Το να ενδώσεις, έστω και μια στιγμή και να προσπαθήσεις να σκεφτείς, είναι σαν να χάνεσαι μοιραία για πάντα. Γιατί η σκέψη μας υπαγορεύει να κρατηθούμε, κι ακριβώς γι’ αυτό, νομίζω εγώ, είναι που δε θα μπορέσουμε. Αν δε βρεθεί κάποιο φιλικό χέρι να μας συγκρατήσει ή αν δεν καταφέρουμε, ξαφνικά, να τραβηχτούμε προς τα πίσω, πέφτουμε και χανόμαστε.

Αν καλοεξετάσεις αυτές τις περιπτώσεις, κι άλλες παρόμοιες, θα δεις πως όλες ξεκινάνε απ’ το πνεύμα της διαστροφής. Κάνουμε αυτό ακριβώς που δεν πρέπει. Πίσω ή πέρα απ’ αυτό δεν υπάρχει κανένας κατανοητός κανόνας. Και θα μπορούσαμε πραγματικά να το θεωρήσουμε σαν έργο του αρχισατανά, αν δεν έβγαινε καμιά φορά και σε καλό.

Όλα αυτά τα είπα για ν’ απαντήσω, ως ένα σημείο στην ερώτησή σας – να σας εξηγήσω γιατί βρίσκομαι εδώ – για κάτι που να μοιάζει, έστω με δικαιολογία για τις αλυσίδες που φορώ και το κελί του κατάδικου όπου με βλέπετε κλεισμένο. Αν δεν σας τα έλεγα όλ’ αυτά μπορεί να με είχατε παρεξηγήσει ή και να με είχατε θεωρήσει τρελό. Όπως και να ‘ναι θα καταλάβετε πιο εύκολοα μετά απ’ όλα αυτά, πως είμαι κι εγώ ένα απ’ τα θύματα του Δαίμονα της Διαστροφής.

Καμιά πράξη δε θα μπορούσε ποτέ να εκτελεστεί με τόση προσοχή και μελέτη. Για βδομάδες για μήνες μελετούσα τον τρόπο που θα τον δολοφονούσα. Απέρριψα χιλιάδες σχέδια γιατί θα γεννούσαν μια ελάχιστη υπόνοια ν’ αποκαλυφθώ. Στο τέλος, διάβασα κάτι στα γαλλικά για ένα μοιραίο ατύχημα που συνέβη στη μαντάμ Πιλώ από ένα κερί που περιείχε κατά λάθος μια δηλητηριώδη ουσία. Η ιδέα μου φάνηκε αμέσως καλή. Ήξερα ακόμα, πως το δωμάτιό του ήταν στενό και δεν αεριζόταν καλά. Μα γιατί να σας κουράζω με περισσότερες λεπτομέρειες; Δε χρειάζεται να σας περιγράψω το κατασκεύασμα που έφτιαξα και με το οποίο αντικατέστησα, στο καντηλέρι της κρεβατοκάμαράς του το κερί που βρήκα εκεί. Το άλλο πρωί, τον βρήκα νεκρό στο κρεβάτι του και το πόρισμα του ανακριτή ήταν: «Τον πήρε ο Θεός».

Επειδή κληρονόμησα όλη τη περιουσία του, όλα πήγαν καλά για κάμποσα χρόνια. Η σκέψη πως θα μ’ έπιαναν ούτε που πέρασε απ’ το μυαλό μου. Τα υπολείμματα του μοιραίου κεριού τα είχα με προσοχή εξαφανίσει. Δεν είχα αφήσει ούτε σκιά από ίχνος που να μπορεί κανείς να με καταδικάσει, ούτε καν να με υποψιαστεί για το έγκλημα. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πόσο με γέμιζε ικανοποίηση το συναίσθημα που κυρίευε το στήθος μου όσο σκεφτόμουνα την απόλυτη ασφάλειά μου. Για ένα μεγάλο διάστημα είχα συνηθίσει πια ν’ απολαμβάνω αυτό το συναίσθημα. Μου έδινε μεγαλύτερη χαρά απ’ όλες μαζί τις εγκόσμιες απολαύσεις. Κάποτε όμως έφτασε μια στιγμή που το ευχάριστο αυτό συναίσθημα έγινε, μ’ ένα ρυθμό τόσο αργό που δεν πρόλαβα να το καταλάβω, μια βασανιστική και έμμονη σκέψη. Βασανιστική γιατί ήταν έμμονη. Δε μπορούσα να την ξεφορτωθώ ούτε λεπτό. Δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο να σ’ ενοχλεί, μ’ έναν τρόπο παρόμοιο, στ’ αυτιά, ή μάλλον στη μνήμη, κάποιο γνωστό τραγούδι ή κάποιες ασήμαντες φράσεις από κάποια όπερα. Κι αυτό το βάσανο δε θα γινόταν μικρότερο ακόμα κι αν το τραγούδι ήταν καλό ή η μελωδία της όπερας όμορφη. Με τον ίδιο τρόπο λοιπόν έπιανα συνέχεια τον εαυτό μου να απασχολείται με την ασφάλειά μου και να επαναλαμβάνει μ’ ένα χαμηλό ψίθυρο: «Είμαι ασφαλής».

Μια μέρα, εκεί που βόλταρα στους δρόμους, έπιασα τον εαυτό μου τη στιγμή που μουρμούριζε τις ίδιες συνηθισμένες λέξεις. Μ’ έπιασαν τα νεύρα μου και χωρίς να το θέλω τις ξαναψιθύρισα έτσι: «Είμαι ασφαλής – είμαι ασφαλής – εκτός αν χαζέψω τόσο που να τα ομολογήσω όλα!»

Δεν πρόφτασα να προφέρω αυτές τις λέξεις κι ένιωσα μια παγωμένη ανατριχίλα να διαπερνά την καρδιά μου. Είχα μια σχετική πείρα από τέτοιες κρίσεις διαστροφής (που τη φύση τους έκανα τον κόπο να σας εξηγήσω) και θυμόμουνα καλά πως κατάφερνα πάντα να τις ξεπερνάω στα γρήγορα. Και τώρα η τυχαία αυτή σκέψη πως ίσως να χάζευα και να ομολογούσα το έγκλημά για το οποίο ήμουνα ένοχος, στεκόταν μπροστά μου σαν να ήταν το ίδιο το φάντασμα αυτού που σκότωσα – και μου ‘κανε νεύμα να τον ακολουθήσω. Στην αρχή έκανα μια προσπάθεια να αποδιώξω αυτό τον εφιάλτη της ψυχής μου. Επιτάχυνα το βήμα μου ξανά και ξανά ακόμα περισσότερο – στο τέλος έτρεχα. Ένιωθα μια τόσο έντονη επιθυμία να ξεφωνίσω που με τρέλαινε. Κάθε καινούργιο κύμα σκέψης με γέμιζε με καινούργιο τρόμο γιατί, αλίμονο, ήξερα καλά πως στην περίπτωσή μου, το να σκέφτομαι σήμαινε πως έχανα το παιχνίδι. Επιτάχυνα το βήμα μου. Τώρα χροπηδούσα σαν τρελός ανάμεσα στον κόσμο του δρόμου.

Στο τέλος, ο κόσμος τρόμαξε κι άρχισε να με κυνηγάει. Τότε ήταν που ένιωσα που με οδηγούσε η μοίρα μου. Αν μπορούσα να ξεριζώσω τη γλώσσα μου, θα το είχα κάνει – μα μια βραχνή φωνή αντήχησε στ’ αυτιά μου – ένα βάναυσο χέρι μ’ άρπαξε απ’ τον ώμο. Γύρισα – προσπάθησα ν’ ανασάνω. Για μια στιγμή ένιωσα όλο το μαρτύριο της ασφυξίας. Δεν έβλεπα. Δεν άκουγα. Ζαλίστηκα. Και τότε κάποιος αόρατος δαίμονας, έτσι μου φάνηκε, μου ‘δωσε μια με τη φαρδιά του παλάμη στην πλάτη. Το μυστικό, που για χρόνια είχα κρυμμένο στην ψυχή μου, πετάχτηκε έξω.

Λένε πως τα ‘λεγα όλα με πολύ καθαρή άρθρωση, μα με κάποια έμφαση και βιασύνη σαν να φοβόμουνα μη με διακόψουν πριν τελειώσω τις κοφτές μα φορτισμένες φράσεις που με οδήγησαν στο δήμιο και στην κόλαση.

Αφού είπα όσα ήταν απαραίτητα για να καταδικαστώ σε μια δίκη, έπεσα μπρούμυτα λιπόθυμος.

Μα γιατί να πω άλλα; Σήμερα φορώ αυτές τις αλυσίδες και βρίσκομαι εδώ. Αύριο θα είμαι χωρίς δεσμά!

-Μα όμως που;

EDGAR ALLAN POE

ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΜΙΑ ΜΟΥΜΙΑ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΩΣΤΑΣ ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ Κ. ΚΟΡΟΝΤΖΗ 2005

ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ - Paul Verlaine

.......................................................................................................................

Νύχτα. Βροχή. Ένας ουρανός θαμπός, που τον σπαθίζει,
όσο είναι φως, με πύργους και με τόξα, η σιλουέτα
πολιτείας γοτθικιάς, μακριά μες στο σταχτί σβησμένης.

Κάμπος. Μια αγχόνη, από κορμιά που σήπονται γεμάτη,
που με τις μύτες τα σκουντούν τ' αχόρταγα κοράκια,
κι ενώ χορεύουν άμοιαστες πόλκες στον στον μαύρο αέρα,
τα κρεμασμένα πόδια τους τα 'χουν οι λύκοι δείπνο.

Αγκάθια σκόρπια, λιγοστά χαμόδεντρα και πρίνοι,
που δώθε κείθε όλο πετούν των φύλλων τους τα σκιάχτρα
μέσα στο σάλο της καπνιάς, καθώς σε σκίτσου φόντο.

Κι ύστερα, γύρω από δυο τρεις νεκρόθωρους δεσμώτες,
που παν γυμνόποδοι, φρουροί διακόσοι κι εικοσπέντε
τους πάνε, και τ' ατσάλια τους, ορθά σαν λύσγου ατσάλια,
γυαλίζουνε, αντιμέτωπα με της βροχής τις λόγχες.

Μετάφραση: Τέλλος Άγρας.

Η ΠΥΘΑΓΟΡΙΚΗ ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ ΚΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΘΕΤΩΝ – ΑΝΤΩΝΙΟΣ Φ. ΧΑΛΑΣ

Μεταξύ των μεγίστων θησαυρών της Αρχαίας Ελλάδος, που παραμένουν αναξιοποίητοι υπό των Ελληνιστών, των Επιστημόνων και του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, είναι η επιβλητικωτέρα – μετά τον Όμηρον – Επιστημονική Προσωπικότης Πυθαγόρου του Σαμίου: το εις Σάμον Πυθαγόρειον θα έπρεπε να είχε περιβληθεί δόξαν, ουδαμώς κατωτέραν της Βηθλεέμ και της Ιερουσαλήμ. Και να δέχεται Προσκυνητάς όχι «μονοπλεύρους» και «μονοφθάλμους» (όπως οι προσκυνηταί της Μέκκας και της Ιερουσαλήμ) αλλά προσκυνητάς του Πνεύματος και της Αληθείας, ανεξαρτήτως διαφοράς και διακρίσεως γλώσσης, θρησκείας, εθνικότητος, πατρίδος, χρώματος, φυλής, φύλου, προσερχομένους από τας τέσσαρας γωνίας του Κόσμου. Είναι αφάνταστος η κίνησις, η γιγνομένη περί τον Πυθαγόραν και την Διδασκαλίαν του εις ολόκληρον την Υφήλιον: αλλά δυστυχώς της κινήσεως αυτή η μόνη ΜΗ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΣΑ είναι… η Πατρίς του! Και ωρισμένως δεν τιμά τούτο ούτε τον Ελληνικόν Οργανισμόν Τουρισμού. Αλλά κατά απείρως ανώτερον βαθμόν την Ακαδημίαν Αθηνών, τα Πανεπιστήμιά μας, το Υπουργείον Παιδείας! Την απαράδεκτον, την εγκληματικήν ταύτην αδιαφορίαν έρχεται η παρούσα σειρά συγγραμμάτων μας, επί της «Παντοδυναμίας του Λόγου και του Νου ή της Κλειδός της Γνώσεως» άπαξ δια παντός να παρμερίση δια της αποκαλύψεως της επιβλητικωτάτης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ υποστάσεως του εκ Σάμου γίγαντος Φιλοσόφου, του τιμώντος την Παγκόσμιον Διανόησιν!

Την αποκάλυψιν της Πυθαγορικής Τετρακτύος (επί της οποίας ωρκίζοντο οι Πυθαγόρειοι δια των ακολούθων στίχων: «Ναι μα τον αμετέρα Ψυχή παραδόντα Τετρακτύν, παγάν αενάου Φύσεως» [Ναι μα τον θείον άνδρα τον παραδόσαντα εις ημάς την Τετρακτύν, την πηγήν της αενάου Φύσεως]) εύρομεν εις το εκφαντορικώτατον κολισσιαίον έργον της μεγίστης Προφήτιδος των Αιώνων, Ρωσσίδος Ελένης Πετρόβνας Μπλαβάτσκυ (1831-1891). Απαρτίζεται δε αύτη από τας δύο Τετρακτύας: Ταγαθόν, ΝΟΥΣ, Ψυχή, Ύλη. Και εκ της κατωτέρας: Πυρ, Αήρ, Ύδωρ, Γη: με την σχετικήν αντιστοιχίαν και… ΙΣΟΤΗΤΑ: Ταγαθόν = Πυρ. Νους = Αήρ. Ψυχή = Ύδωρ. και Ύλη = Γη.

Δυστυχώς οι Επιστήμονες, Ελληνισταί και «Θεολόγοι», προκατειλημμένοι, όπως αναφέραμεν, με την πλάνην, ότι η Αρχαία Ελλάς πιστεύει εις Ψευδείς Θεούς και ότι προσεκύνει «τα Είδωλα», ναρκωμένοι την διάνοιαν, δεν κατώρθωσαν ουδέ καν να υποπτευθούν το τελούμενον μυστήριον και τας συνταρακτικάς επιστημονικάς και φυσικομαθηματικάς Αληθείας, τας εγκλειομένας τόσον εις τον Όμηρον, όσον και εις τον Πυθαγόραν, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Πλωτίνον, και την ατελεύτητον σειράν των Νεοπλατωνικών, μέχρι Πρόκλου, Ολυμπιοδώρου και Δαμασκίου.

Περί την αποκάλυψιν της φύσεως της τετρακτύος περιστρέφεται ολόκληρος η Σειρά των ανά χείρας μελετών, όπως αποδεικνύει η παρούσα επί του Νόμου των Αντιθέτων συγγραφή μας, όσον και η κυκλοφορούσα δευτέρα, επί του Γκουρτζιέφ. Εμφαντικώτερον δε θα καταδείξη τούτο η τρίτη μας μελέτη: «Η Σωκρατική Διαλεκτική». Περιοριζόμεθα ενταύθα να δώσωμεν μερικάς ουσιοδεστάτας εξηγήσεις επί του Νόμου των Αντιθέτων, όπως ο Πυθαγόρας εδίδασκεν, και όπως με τόσην οξυδέρκειαν έφερεν εις φως ο Αμερικανός Πυθαγόρειος και μελετητής Ερμού του Τρισμεγίστου Dr. A.S. Raleigh εις το άξιον πάσης προσοχής και μελέτης περισπούδαστόν του έργον: «Number and Vibration» (Αριθμός και δονήσεις).

Όπως μας αποκαλύπτει ο Ιάμβλιχος εις τον «Περί Πυθαγόρου» Βίον, μεταξύ των παραδιδομένων εις τους μαθητάς του διδασκαλιών του εκ Σάμου φιλοσόφου, ήτο και η παράδοσις των δέκα Ζευγών των Αντιθέτων: Η Αρχαία Ελληνική Επιστήμη (όπως καταφαίνεται από τον Όμηρον, τον αποκαλούντα Απόλλωνα τον «εκάεργον», που σημαίνει: τον μακρόθεν ενεργούντα. Από τον Πυθαγόραν, τον ασχοληθέντα με τας δονήσεις των χορδών. Τον Πλάτωνα, τον ορίσαντα την Ψυχήν, ως το αυτό εαυτό κινούν. Αιτία κινήσεως ζωτικής ζώων. Και τον Αριστοτέλη, τον ορίσαντα Ταγαθόν ή τον Θεόν, ως «Το Πρώτον Κινούν», και του οποίου ολόκληρος η «Φυσική» περί την «Κίνησιν» είναι αφιερωμένη. Και από την λέξιν Θεός: θέω, τρέχω. Ως και από την Απόκρυφον Διάταξιν του Ελληνικού Αλφαβήτου, την αποκαλύπτουσον τας λέξεις: Ροή, Νάω, Φέρω, Φορά ήτο αναποσπάστως συνδεδεμένη με την Κίνησιν! Ήσαν γνωσταί εις αυτήν αι κινήσεις και δονήσεις των ατόμων. Τα 4 Στοιχεία ως είπομεν, Πύρ, Αήρ, Ύδωρ, Γη, εθεωρούντο υπ’ αυτών ως τα τέσσερα είδη στοιχείων ή ατόμων, υπό τα οποία υποκρύπτονται: το οξυγόνον, το άζωτον, το υδρογόνον, ο άνθραξ.

Οι αρχαίοι Επιστήμονες και Φυσικοί ή Αλχημισταί ως το θεμελιώδες φυσικόν άτομον εθεώρουν τον Αιθέρα, όστις είναι η βάσις του σχηματισμού της γενέσεως των μνησθέντων 4 ατόμων.

Τρία είναι τα θεμελιώδη άτομα: το θεμελιώδες φυσικόν άτομον, το οποίον είναι μονάς του αιθέρος. Το θεμελιώδες ζωτικόν ή αστρικόν το οποίον είναι η μονάς της ζωτικής δυνάμεως. Και το θεμελιώδες νοητικόν άτομον, που είναι η μονάς του Νου. Τα 3 αυτά θεμελιώδη άτομα είναι η βάσις εκείνων των 3 μορφών ενεργείας: δηλαδή αιθήρ. Ζωτική δύναμις. Νους εκ των οποίων τα πάντα σχηματίζονται. Αλλά και αι 3 μορφαί ενεργείας απορρέουν από το Πρώτον Κινούν. Εις τα ακολουθούντα συγγράμματα μας δίδονται όλαι αι εξηγήσεις.

Όλαι αι μορφαί της ενεργείας ευρίσκονται εις διαρκή κατάστασιν δονήσεων. Η Κοσμική Ενέργεια, η προϊούσα ή πηγάζουσα από το Πρώτον Κινούν, δονείται κατά τινα ρυθμόν. Ο ρυθμός αυτός είναι ο ενωτικός παράγων του ατόμου. Τούτο, λόγω αυτού του ρυθμού, προσλαμβάνει ωρισμένην μορφήν, καθωρισμένην γεωμετρικήν μορφήν ή σχήμα: ταυτοχρόνως όμως εκφράζεται τούτο το άτομον (ως και κάθε ανεξαιρέτως άτομον) υπό ωρισμένον χρώμα και παράγει ωρισμένον ήχον, ανάλογον της ρυθμικής του δονήσεως: Το Παν κατά ταύτα εμφανίζεται ως προϊόν δονήσεων, κινήσεως δηλαδή ή ενεργείας και το κάθε τι του Σύμπαντος παρουσιάζει σχήμα, χρώμα και ήχον!

Ας έλθωμεν τώρα εις τα 10 Ζεύγη των Αντιθέτων του Πυθαγόρου: 1) Δεξιόν – Αριστερόν, 2) Άρτιον και Περιττόν, 3) Θερμόν – Ψυχρόν, 4) Σκληρόν – Μαλακόν, 5) Φως – Σκότος, 6) Άρρεν – Θήλυ, 7) Αγαθόν – Κακόν, 8) Ακίνητον – Κινούμενον, 9) Τετράγωνον – Επίμηκες, 10) Υγρόν – Ξηρόν. Εντός των 10 αυτών Αντιθέτων περικλείεται ολόκληρος ο Νόμος των Αντιθέτων. Δι’ ο υπό των Πυθαγορείων το 10 (ο φαλλός και η μήτρα: Ι δηλαδή και Ο) εθεωρείτο, ως και είναι, ο τέλειος αριθμός: κύκλος και διάμετρος.

Το θεμελιώδες φυσικόν άτομον του Αιθέρος, δια συνδυασμού καθίσταται τα ηλεκτρόνια του ηλεκτρισμού και μαγνητισμού, συμφώνως προς τον ρυθμόν δονήσεών των: εις την κλίμακα των δονήσεων, ο μαγνητισμός ευρίσκεται εις κατώτερον βαθμόν δονήσεων ή ο ηλεκτρισμός. Κάθε τι υπάρχον εν τω Ορατώ Σύμπαντι είναι απλούστατα το αποτέλεσμα του συνδυασμού των δύο αυτών Αρχών: του ηλεκτρισμού δηλαδή και μαγνητισμού. Η Ηλεκτρική Αρχή (Ήλιος, Φοίβος Απόλλων, Ζευς Υψιβρεμέτης, ο κραδαίνων τον αργήτην κεραυνόν) είναι αρσενικού γένους. Η Μαγνητική Αρχή (Ιοχέαιρα Άρτεμις – Σελήνη, Χρυσόθρονος ή Χρυσοπέδιλος Ήρα – Αήρ) είναι γένους θηλυκού εν τη Φύσει.

Εν τω ανθρώπω ο εγκέφαλος του αριστερού ημισφαιρίου είναι αρσενικού γένους: η έδρα της ηλεκτρικής δυνάμεως. Και το δεξιόν, της μαγνητικής: Τα νεύρα από το δεξιόν ημισφαίριον διέρχονται προς την δεξιάν πλευράν του σώματος. Κατά ταύτα ενώ το αριστερόν ημισφαίριον είναι το ηλεκτρικόν κέντρον, διοικεί τούτο το δεξιόν μέρος του σώματος. Ενώ το δεξιόν μέρος του εγκεφάλου, το κέντρον του μαγνητισμού, το αριστερόν μέρος του σώματος.

Άρτιον και περιττόν: Το άρτιον αντιπροσωπεύει τας συνθήκας εκείνας κατά τας οποίας αι ηλεκτρικαί και μαγνητικαί δυνάμεις ισορροπούνται. Όπου δηλαδή η ισορροπία διατηρείται τελείως. Το περιττόν ανταποκρίνεται προς τας συνθήκας εκείνας, καθ’ ας η μια των 2 τούτων αρχών υπερισχύει της άλλης. Κατά τοιούτον τρόπον ώστε το αντικείμενον να ευρίσκεται προεξεχόντως και υπερβατικώς εμπεποτισμένον με την ηλεκτρικήν δύναμιν ή με την μαγνητικήν, αναλόγως της υπεροχής της μιας των δύο τούτων αρχών ή δυνάμεων.

Θερμόν και Ψυχρόν: Η θερμότης δεν είναι άλλο παρά ένα είδος κινήσεως ή με άλλους λόγους: μοριακή δόνησις. Το αυτό λεκτέον και περί του ψύχους. Όλαι αι δονήσεις του ηλεκτρισμού είναι θερμαί. Όλαι αι δονήσεις του μαγνητισμού είναι ψυχραί. Το διακριτικόν σημείον, το χωρίζον το θερμόν του ψυχρού είναι εκείνο, κατά το οποίον ο ηλεκτρισμός καθίσταται μαγνητισμός! Και αυτός είναι ο λόγος δια τον οποίον τα «λουτρά» δύνανται και τον θάνατον να επιφέρουν: αν π.χ. ένα ισχυρώς ηλεκτρικόν πρόσωπον μπη μέσα σε θερμόν λουτρόν, και τούτο αφαιρέση αρκετόν τμήμα του ήδη μειωμένου μαγνητισμού του, ενώ θα του αυξάνει τον ιδικόν του ηλεκτρισμόν, δημιουργείται ανωμαλία και χάνεται η ισορροπία με κίνδυνον θανάτου!

Σκληρόν και Μαλακόν: Όλαι αι ουσίαι είναι απλούστατα συλλογή μορίων συγκρατουμένων υπό της συγγενείας των, της απορρεούσης από την αρμονίαν των δονήσεών των: όσον στενωτέρα είναι η συγγένεια αύτη, τόσον εντονωτέρα η δόνησις και τόσον δυσκολώτερον καθίσταται δυνατή η μετακίνησις των μορίων. Το αντίθετον συμβαίνει με τας μαλακάς ουσίας.

Φως και Σκότος: Το Φως είναι και αυτό είδος κινήσεως, ένας βαθμός δονήσεων. Εις τον αγνόν αιθέρα βασιλεύει σκότος. Και μόνον όταν ούτος διαφοροποιείται εις ηλεκτρισμόν και μαγνητισμόν, εμφανίζεται το Φως. Επομένως το Φως είναι διάφορος βαθμός δονήσεων του σκότους. Ώστε το σκότος δεν σημαίνει έλλειψιν φωτός. Ούτε και το αντίθετον: έκαστον εξ αυτών είναι διάφορος βαθμός δονήσεων.

Άρσεν και Θήλυ: το άρσεν είναι η ενσάρκωσις της ηλεκτρικής αρχής. Ενώ το θήλυ, του μαγνητισμού. Ο ανήρ είναι το προϊόν ηλεκτρικής δονήσεως, ενώ η γυνή: μαγνητικής τοιαύτης.

Αγαθόν και Κακόν: Ταγαθόν είναι συνώνυμον με τον Θεόν. Το Κακόν, το αντίθετον. Το Κακόν είναι ό,τι χωρίζει ημάς από τον Θεόν. Ταγαθόν είναι η αρχή της ενώσεως. Το Κακόν, η αρχή του χωρισμού, της εξαρθρώσεως, της διαλύσεως, του υποκειμένου. Το Κακόν είναι η αρχή της απώσεως, ενεργούν εντός των συνιστώντων το πράγμα ατόμων, και συντελούν εις την διάλυσιν. Η απώθησις οφείλεται εις την έλλειψιν συγγενείας: ούτως ώστε η ουσία του Κακού είναι η ανταγωνιστική δράσις των ηλεκτρικών και μαγνητικών δυνάμεων. Ενώ Ταγαθόν συνίσταται εις την αρμονική αυτών δράσιν.

Τετράγωνον και Επίμηκες: Το Τετράγωνον είναι το σύμβολον της τελειότητος: 1+2+3+4=10 ο τέλειος αριθμός. Αι 4 πλευραί του και 4 γωνίαι του αντιπροσωπεύουν την τετραπλήν εκδήλωσιν του Αιθέρος: δηλαδή τον θετικόν ηλεκτρισμόν ή οξυγόνον ή το στοιχείον πυρ. Τον αρνητικόν ηλεκτρισμόν, ή υδρογόνον ή το στοιχείον ύδωρ. τον θετικόν μαγνητισμόν ή άνθρακα, το στοιχείον γη. Και τον αρνητικόν μαγνητισμόν, ή το άζωτον, το στοιχείον αήρ.

Αυτάς τα καταπληκτικάς Αληθείας υποκρύπτουν τόσον ο Νόμος των Αντιθέτων του Πυθαγόρου, όσον και η μυστηριώδης Τετρακτύς!

ΑΝΤΩΝΙΟΣ Φ. ΧΑΛΑΣ
ΤΟ ΜΗΛΟΝ ΤΗΣ ΕΡΙΔΟΣ

Το διάγραμμα του Κόσμου των Οφιτών κατά Κέλσον, Ωριγένην, H. Leisegang – ΠΕΤΡΟΣ ΓΡΑΒΙΓΓΕΡ

Δια την σαφεστέραν κατανόησιν των επομένων, πολύ θα μας βοηθήσει ένα «διάγραμμα των Οφιανών ή Οφιτών, ή Ναασηνών (εκ του εβραϊκού Ναχάς = όφις), της γνωστής Γνωστικής μεγάλης αιρέσεως της Αλεξανδρείας. Το διάγραμμα αυτό είχεν ως βάση της διδασκαλίας του ο άλλος Νεοπλατωνικός αιρεσιάρχης, ο Κέλσος, εις αντίκρουσιν των διδασκαλιών του οποίου ο Ωριγένης αφιέρωσε πολύτιμον και μακροσκελή πραγματείαν (εν Βιβλιοθήκη Ελλήνων Πατέρων, έκδοσις Αποστολικής Διακονίας, Τ.9 και 10, Αθήναι 1957).

Εις το 6^ον Βιβλίον (10^ος Τόμος, σελ. 77), περιγράφει ο Ωριγένης αρκετά λεπτομερώς το εν λόγω «διάγραμμα» των Οφιανών το οποίον ο Hans Leisegang εις το έργον του «Gnosis» (Kroener, Λειψία 1924, 2^α έκδ.) απετύπωσε και απεικόνισε. Την εικόνα ταύτην μας εδόθη η ευκαιρία να αναπαραγάγωμεν εις το έργον μας «Συμβολαί εις την αρχαίαν ελληνικήν Ανθρωποσοφίαν», Αθήναι 1955, Τόμος ΙΙ, σελ. 80.

Το όλον παριστά μιαν τεραστίαν σφαίραν, οι δε ομόκεντροι κύκλοι δέον να θεωρηθούν ως σφαιρικοί τομείς. Εν τω διαγράμματι νοείται η σφαίρα αύτη του Παντός διχοτομουμένη κατά τινα μέγιστον μεσημβρινόν.

Διαιρείται εις τρία ομόκεντρα προς άλληλα βασίλεια:

α) Το βασίλειον του αγνού Πνεύματος (του Θεού). Εικονίζεται δια δύο ομοκέντρων τομέων σφαίρας εντός των οποίων αναγράφονται αι λέξεις Πατήρ και Υιός. Ο κύκλος του Πατρός όχι μόνον περιβάλλει τον κύκλον του Υιού αλλά και συνδέεται μετ’ αυτού δια μικρού κρίκου φέροντος το όνομα ΑΓΑΠΗ.

Αμέσως κατωτέρω ακολουθούν δύο κύκλοι΄ ο εις κιτρίνου χρώματος (του Φωτός), ο έτερος κυανού χρώματος (του σκότους). Όπως και προηγουμένως οι δύο ούτοι κύκλοι συνδέονται δια συνδετικού κρίκου φέροντος την γενικήν ονομασίαν ΖΩΗ. Εις την ουρανίαν αυτήν περιοχήν εδρεύουν οι 12 «Πατρικοί Άγγελοι», τα τέκνα των Ελοϊμ και της Εδέμ, μεταξύ αυτών ο σπουδαιότερος Άγγελος, ο Λυτρωτής, ο Χριστός Ιησούς (Βαρούχ κατά τους Οφίτας).

β) Το ενδιάμεσον βασίλειον (των μεταλλαγών). Παρίσταται δια πυρίνου κύκλου όστις περιλαμβάνει εν εαυτώ και τον Παράδεισον. Είναι ο ουρανός των απλανών αστέρων μετά των 12 ζωδιακών αστερισμών μετά των 12 ζωδιακών αστερισμών και των 12 Αγγέλων της Εδέμ. Ο Παράδεισος εικονίζεται δι’ ορθογωνίου τετραπλεύρου υποδηλούντος δια του σχήματός του τας Πύλας (Ισημερινών και τροπικών σημείων) και τους 4 ποταμούς οι οποίοι τον διασχίζουν. Περικλείει τα δύο Δένδρα, το Δένδρον της Γνώσεως του Καλού και του Κακού, ως και το Δένδρον της Ζωής. Εν αυτώ λοιπόν αναπτύσσεται ζωή και γνώσις των οποίων η δυνάμει ύπαρξις, παρίσταται ήδη εις το πρώτον Βασίλειον (το θείον). Ο Παράδεισος τέμνεται κατακορύφως εις δύο μέρη δια της ακτινοβόλου ρομφαίας, η οποία κατά τον Φίλωνα συμβολίζει την δονητικήν και κυκλικήν κίνησιν του Ουρανού.

γ) Το γήινον (μορφικόν) βασίλειον. Κάτωθεν του κύκλου του Παραδείσου και του Ζωδιακού άρχεται η κυρίως γηίνη περιοχή. Περιβάλλεται ως δια κλοιού καθ’ ολοκληρίαν υπό του μεγάλου Δράκοντος Λευιαθάν, της Ψυχής του Κόσμου, του Άρχοντος του κόσμου τούτου. Υπό τον κύκλον του όφεως υπάγονται αι σφαίραι των επτά πλανητών ή Αρχόντων (Κρόνου, Διός, Άρεως, Ηλίου, Αφροδίτης, Ερμού, Σελήνης).

Ακολουθεί ο κύκλος του Βεχεμώθ, η περιοχή του αέρος, όστις περιβάλλει την Γην. Το καθ’ αυτό κέντρον αντιπροσωπεύει η Γη η οποία τέμνεται εις δύο ημισφαίρια΄ το ανώτερον είναι η κυρίως Γη, η κατοικία των ζώντων όντων, ενώ το κατώτερον καλείται Γέενα ή Τάρταρος. Αυτονόητον τυγχάνει ότι τόσον ο κύκλος του Λευιαθάν, όσον και οι των αστέρων, εύρηνται εις αδιάκοπον κίνησιν, άρα μετέχουν της αενάου Ζωής.

Εκ της αλληλοδιαδόχου εκπορεύσεως των όντων εκ της μιας Πηγής (Πατρός) συνάγεται η «συγγένεια» ή «συμφυία» των στωικών και «κοινωνία» των Ορφικών και Πυθαγορείων, δι΄ης εξηγείται και εξυπακούεται η άνοδος και η γνώσις του ανωτέρου από του κατωτέρου στοιχείου της αλύσσου. Ο ίδιος ρυθμός και οι ίδιοι νόμοι που συνετέλεσαν εις την δημιουργίαν του Κόσμου ενήργησαν και δια την δημιουργίαν του Ανθρώπου, εξ όσων δε στοιχείων αποτελείται το Σύμπαν, αποτελείται και ο άνθρωπος, ήτοι εκ Πνεύματος, Ύλης και εξ ενδιαμέσου τινος παράγοντος: της Ψυχής. Κατ’ αναλογίαν υπάρχουν τρεις ομάδες ανθρώπων: οι σαρκικοί ή υλικοί που είναι αρρήκτως συνυφασμένοι με την ύλην. Οι Ψυχικοί εις τους οποίους τα φωτεινά στοιχεία και η ύλη επικρατούσιν εν ιδίω βαθμώ. Τέλος οι πνευματικοί εις ους τα φωτεινά στοιχεία υπερτερούσι της ύλης. (Οι Γνωστικοί).

Δια της Γνώσεως απολυτρούνται και ανίπτανται προς τον εξωκοσμικόν Λόγον και προς αυτόν τον Πατέρα οι Γνωστικοί (Λύτρωσις)΄ οι Ψυχικοί έχουν ελπίδα σωτηρίας αναγόμενοι όμως μόνον μέχρι του ενδοκοσμικού Λόγου (Δημιουργού), ενώ οι Υλικοί ουδεμίαν ελπίδα σωτηρίας έχουσι, και τα συνιστώντα αυτούς στοιχεία μέλλουν μετά θάνατον να επανέλθουν εις τας περιοχάς εις ας ανήκει έκαστον, διαλυομένης της προσωπικότητος.

Δια τους Γνωστικούς η λύτρωσις του ανθρώπου συνίσταται κατά μέγα μέρος εις την κατάγνωσιν του αληθούς Θεού και εις την επιτέλεσιν των υπ’ αυτού διακελευσμένων. Εις την προσπάθειαν αυτήν ο άνθρωπος δεν είναι μόνος και ανυπεράσπιστος, αλλ’ έχει ως πρότυπον και επίκουρον ένα των ανωτέρων Αιώνων, όστις απεστάλη υπό του Πατρός – Βυθού, τον σωτήρα Ιησούν Χριστόν: ούτος είναι ο Λυτρωτής. Δια μυστικής ενώσεως του Βυθού – Πατρός μετά της Σοφίας γεννάται ο Χριστός. Ο τελευταίος ούτος ενούμενος μετά του θήλεως θεωρουμένου Αγίου Πνεύματος, δίδει γένεσιν εις τον επί της Γης ως άνθρωπον ενσαρκωθέντα Ιησού, τον Σωτήρα της Ανθρωπότητος.

Έργον του γηίνου ανθρώπου είναι η αποπεράτωσις του υπό του Λόγου – Χριστού αναληφθέντος απολυτρωτικού έργου του Κόσμου και της Ανθρωπότητος. Συνίσταται δε τούτο εις την ανακύκλωσιν του δακτυλίου του Γίγνεσθαι και επάνοδον όλων των εκδηλώσεων της Δημιουργίας εις την Αγνότητα και Σοφίαν της Μονάδος εξ ης εξεπήγασαν. Κάθε άνθρωπος οφείλει να απαλλαγή από του σαρκικού και ψυχικού παράγοντος, γεννών εν εαυτώ εκτός του ενδοκοσμικού Λόγου ον ο Άνθρωπος κατέχει, (είναι δε ούτος η Ψυχή του) και τον εξωκοσμικόν Λόγον όστις είναι αγνόν και φωτεινόν Πνεύμα (Νους). Τότε απαλλάσσεται η Ψυχή από το έρμα της ύλης και καθαίρεται: αποτέλεσμα είναι ο «νέος» ο «αναγεννημένος» ο «Πνευματικός Άνθρωπος».

Κατά το σύστημα των Οφιτών και επί τη βάσει του «διαγράμματος» η λύτρωσις του πνευματικού μέρους του ανθρώπου τελείται εν τω κόσμω τούτω δι’ εγκαταλείψεως εν πρώτοις του γαιώδους σώματος αυτού εν τω Ταρτάρω. Η ούτως από του σώματος απαλλαγείσα Ψυχή, ανέρχεται προς την περιοχήν του αέρος – εις τον κύκλον του Βεχεμώθ. Ενθυμούμεθα ότι κάτι ανάλογον επρέσβευον και οι Νεοπλατωνικοί, δια της καθάρσεως υπό του στοιχείου Αήρ (και Πυρ).

Κατόπιν αρχίζει το διαπλανητικόν ταξείδι της δια μέσου των Αρχόντων των 7 πλανητών. Έκαστος τούτων αντιπροσωπεύει και εν κατώφλιον προς υπερπήδησιν, τούτο δε γίνεται δι’ απαλλαγής από των αρνητικών ιδιοτήτων των πλανητών και αντιθέτως δι’ εξάρσεως των θετικών ψυχικών προτερημάτων, άτινα εις έκαστος συμβολίζει, όπερ εικονικώς και μυστηριακώς εγίνετο δια της γνώσεως του αληθούς ονόματος των Αρχόντων και των συμβόλων αυτών.

Ο τελευταίος Άρχων είναι ο Κρόνος, όστις έφερε και το επίθετον Ιαλδαβαώθ, ο κακός θεός που έπλασε όλον αυτόν το υλικόν κόσμον (η απαισιόδοξος αντίληψις όλων σχεδόν των Γνωστικών) και όστις γειτονεύει με την Παγκόσμιον Ψυχήν που είναι ο Λέων και ο Όφις του Κόσμου (Λευιαθάν) που διαχωρίζει το γήινον βασίλειον από τα δύο ανώτερα (του Παραδείσου και του Πατρός). Εάν η Ψυχή κατορθώση να διασπάση τον κλοιόν του τελευταίου τούτου Άρχοντος και διασκελίση τον κύκλον του Μοιραίου (του Όφεως, της Ψυχής του Κόσμου), πότε εισέρχεται εις τον όγδοον κύκλον (την ογδοατικήν περιοχήν), του αγνού και ελευθέρου αιιθέρος και του Πυρός, ήτοι εις την περιοχήν των απλανών αστέρων και συγχρόνως εις τον Παράδεισον΄ απαλλάσσεται τότε του κύκλου της Ειμαρμένης και των αναγεννήσεων εντός του μορφικού περιβάλλοντος των πλανητών και της Γης, έχει κατακτήση το στάδιον της Σωτηρίας.

Η κατάστασις αύτη ομοιάζει προς την θεωρίαν του Νεωπλατωνισμού. Η Ψυχή κατ’ αυτήν αποκτά την Γνώσιν και θεάται το νοητόν κάλλος δια του Νου. Λαμβάνει συνείδησιν της θεότητος και γιγνώσκει την φύσιν Αυτής. Είναι το στάδιον εις κατέληγον τα ελάσσονα Μυστήρια της αρχαιότητος η αργότερον αποκληθείσα Βασιλική Τέχνη.

Δια της Σωτηρίας, ο μύστης διέσπα τον κλοιόν του Μοιραίου και εγκαθίστατο εις την περιοχήν του «Παραδείσου», όπου ανέκτα τα προ της καθόδου ή πτώσεώς του εις τον υλικόν κόσμον δικαιώματα και προνόμια, δηλαδή την αθανασίαν. Δια της Λυτρώσεως υπερέβαινε και το στάδιον αυτό της εξελίξεως και επετύγχανε την Ένωσιν, την Ταύτισιν μετά του θείου Πατρός του.

Τόσον ο οπαδός μιας γνωστικής αιρέσεως (Χριστιανός), όσον και όλοι οι αρχαιότεροι μύσται όλων των Μυστηρίων, εκεί απέβλεπον: εις την Σωτηρίαν και την Λύτρωσιν. Ώφειλον πάντες να κατανοήσουν τας μεγάλας αυτάς και τολμηράς αληθείας ουχί δια της λογικής και της διανοίας. Έπρεπε να υποβληθούν εις συστηματικήν και προοδευτικήν μύησιν, να αποκτήσουν δια διαφόρων θεουργικών και τελετουργικών αποκαλύψεων τας ανωτέρας πνευματικάς ικανότητας – ως την ενόρασιν, την έλλαμψιν και την εποπτείαν – και δι’ αυτών να επιλύσουν τας εις τας Σχολάς εκείνας εκφερομένας αλληγορίας, μύθους και συμβολικάς αφηγήσεις.

Λείψανα των πρακτικών τούτων τελετουργιών διεσώθησαν μέχρις ημών εις ό,τι αφορά τους Γνωστικούς – και δια τούτο αρχίσαμεν εξ αυτών. Αντιθέτως αι πληροφορίαι που έχομεν δια το τελεστικόν μέρος των αρχαίων Μυστηρίων (εκτός μερικών τελετουργικών ύμνων τους οποίους και εδημοσιεύσαμεν εις το έργον μας, «Φιλοσοφικοί και λειτουργικοί Ύμνοι της Αρχαίας Ελλάδος, Βιβλιοθήκη της Σφιγγός 1979) είναι λίαν πενιχραί και σχεδόν ανύπαρκτοι, όχι διότι δεν υπήρχον αλλά διότι, λόγω του απορρήτου και των διωγμών, ολοσχερώς απωλέσθησαν.

ΠΕΤΡΟΣ ΓΡΑΒΙΓΓΕΡ

Ο ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΠΥΘΑΓΟΡΙΩΝ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΔΕΟΘΕΑΤΡΟΝ ΚΑΙ ΔΙΜΕΛΗ 1998