ΤΡΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΔΟΞΑΣ - Louis Pauwels & Jacques Bergier

Ιστορία ενός μεγάλου μαθηματικού που βρισκόταν σε κατάσταση αγρίου. - Ιστορία του πιο καταπληκτικού διορατικού. - Η ιστορία ενός σοφού του μέλλοντος που ζούσε το 1750.

1. Ραμανουχάν

Μια μέρα στις αρχές του 1887 ένας Βραχμάνος της επαρχίας του Μάντρας πήγε στο ναό της Θεάς Ναμαγκιρι. Ο Βραχμάνος είχε παντρέψει την κόρη του εδώ και πολλούς μήνες και το σπίτι του ζευγαριού παρέμενε ακόμα χωρίς απογόνους. Ας τους δώσει η θεά Ναμαγκιρι τη γονιμότητα! Η Ναμαγκιρι εισάκουσε τις προσευχές. Στις 2 Δεκεμβρίου γεννιέται ένα αγόρι και του δίνουν το όνομα Σρινιβάχα Ραμανουχάν Αλιανγκάρ. Την παραμονή η θεά παρουσιάστηκε στη μητέρα για να της αναγγείλει πως το παιδί θα ήταν κάτι το εξαιρετικό.

Το πήγαν στο σχολείο σε ηλικία 5 χρονών. Από την αρχή κατάπληξε τους πάντες με την εξυπνάδα του. Φαίνεται ήδη να γνωρίζει αυτά που μαθαίνουν. Του δόθηκε υποτροφία για το γυμνάσιο της Κουμπακόναν, όπου προκαλεί το θαυμασμό των συμμαθητών του και των καθηγητών του. Είναι 15 χρονών. Ένας από τους φίλους του του δανείζει από την τοπική βιβλιοθήκη ένα βιβλίο με τον τίτλο: «A Synopsis of Elementary Results in Pure and Applied Mathem».

Αυτό το έργο που δημοσιεύτηκε σε δύο τόμους είναι ένα μνημόνιο που σύνταξε ο Ζωρζ Σούμπριτζ, καθηγητής στο Καίμπριτζ. Περιλαμβάνει περιλήψεις και εκθέσεις χωρίς αποδείξεις περίπου 6.000 θεωρημάτων. Είναι φανταστικό το πόσο επηρέασε το πνεύμα του νεαρού Ινδού. Ο εγκέφαλος του Ραμανουχαν αρχίζει ξαφνικά να λειτουργεί κατά τρόπο τελείως αδιανόητο για μας.

Αποδεικνύει όλους τους τύπους. Αφού εξάντλησε τη γεωμετρία καταπιάνεται με την άλγεβρα. Ο Ραμανουχαν θα διηγηθεί αργότερα πως η θεά Ναμαγκιρι εμφανίστηκε σε αυτόν για να του εξηγήσει τους πιο δύσκολους υπολογισμούς. Στα 16 του χρόνια αποτυχαίνει στις εξετάσεις του γιατί παραμένει αδύνατος στα αγγλικά και ανακαλείται η υποτροφία του. Συνεχίζει μόνος, χωρίς στοιχεία, τις μαθηματικές του εξερευνήσεις. Αποκτά κατ' αρχήν όλες τις γνώσεις σε αυτόν τον τομέα, που υπήρχαν μέχρι το 1880. Μπορεί πια να πετάξει το σύγγραμμα του καθηγητή Σούμπριτζ. Πηγαίνει ακόμα πιο πέρα. Αυτός μόνος θα ξαναδημιουργήσει και θα ξεπεράσει κάθε μαθηματικό έργο του πολιτισμού μας, ξεκινώντας από ένα μνημόνιο τουλάχιστον ατελές. Η ιστορία της ανθρώπινης σκέψης δε γνωρίζει άλλη τέτοια περίπτωση. Ο Γκαλονά ο ίδιος δεν είχε εργαστεί μόνος του. Είχε κάνει τις σπουδές του στο πολυτεχνείο που ήταν τότε το καλύτερο μαθηματικό κέντρο του κόσμου. Είχε πρόσβαση σε χιλιάδες έργα. Βρισκόταν σε επαφή με σπουδαίους σοφούς. Σε καμιά περίπτωση το ανθρώπινο πνεύμα δεν ανυψώθηκε τόσο ψηλά με τόσο λίγη βοήθεια.

Το 1909 μετά από χρόνια μοναχικής εργασίας και φτώχειας ο Ραμανουχαν παντρεύεται. Ψάχνει για δουλειά. Τον συνιστούν σ' ένα τοπικό εισπράκτορα. Ήταν ο Ραμασάντρα Ράο, φωτισμένος ερασιτέχνης των μαθηματικών. Ο τελευταίος μας άφησε μια περιγραφή της συνομιλίας τους.

«Ένας βρώμικος ανθρωπάκος, αξύριστος, με κάτι μάτια που δεν είχα ξαναδεί μπήκε στην κάμαρα μου μ' ένα σημειωματάριο φθαρμένο κάτω. Τον ρώτησα τι μπορούσα να κάνω γι' αυτόν. Μου είπε πως ήθελε να φάει για να μπορέσει να συνεχίσει τις έρευνες του».

Ο Ραμασάντρα Ράο του δίνει ένα μικρό μισθό. Αλλά ο Ραμανουχαν είναι πάρα πολύ περήφανος. Του βρίσκει τελικά μια θέση: ένα μέτριο πόστο λογιστού στο λιμάνι του Μάντρας.

Το 1913 τον πείθουν να αλληλογραφήσει με τον Αγγλο μαθηματικό Χάρντυ που ήταν τότε καθηγητής στο Καίμπριτζ. Του γράφει και του στέλνει με το ίδιο ταχυδρομείο 20 θεωρήματα γεωμετρίας, που μόλις είχε αποδείξει. Ο Χάρντυ θα 'γραψε στη συνέχεια:

Αυτές οι σημειώσεις θα μπορούσαν να έχουν γραφτεί από ένα μαθηματικό μεγάλου βεληνεκούς. Κανένας κλέφτης ιδεών, κανένας φαρσέρ όσο ευφυής και να ήταν δεν θα μπορούσε να συλλάβει τόσο ψηλές αφηρημένες ιδέες». Προτείνει αμέσως στον Ραμανουχάν, να έρθει στο Καίμπριτζ. Αλλά η μητέρα έχει αντιρρήσεις για λόγους θρησκευτικούς. Για μια ακόμα φορά η θεά Ναμαγκίρι έσωσε την κατάσταση. Παρουσιάστηκε μπροστά στη γριά κυρία, για να την πείσει πως ο γιος της μπορεί να πάει στην Ευρώπη, χωρίς να κινδυνεύει η ψυχή του και της έδειξε στο όνειρο τον Ραμανουχάν καθισμένο στο μεγάλο αμφιθέατρο του Καίμπριτζ ανάμεσα στους Άγγλους που τον θαύμαζαν.

Στο τέλος του 1913 ο Ιντού μπαρκάρησε. Δούλεψε για πέντε χρόνια και βοήθησε στην πρόοδο των μαθηματικών. Εκλέχτηκε μέλος της Βασιλικής Εταιρείας Επιστημών, ονομάστηκε καθηγητής στο κολέγιο Τρινιτά του Καίμπριτζ. Το 1918 πέφτει άρρωστος από φυματίωση. Γύρισε στις Ινδίες, όπου πέθανε σε ηλικία 32 χρονών.

Σε όσους τον γνώρισαν άφησε μια καταπληκτική ανάμνηση. Δεν ζούσε παρά μόνο για τους αριθμούς. Ο Αρντύ τον επισκέφτηκε στο νοσοκομείο και του είπε πως πήρε ένα ταξί για να έρθει. Ο Ραμανουχάν ζήτησε τον αριθμό του ταξί: 1729 «Τι ωραίο νούμερο, φώναξε, είναι ο πιο μικρός που αν το διπλασιάσει μας δίνει το άθροισμα δύο κύβων. Στην πραγματικότητα είναι ίσο με 10 στον κύβο, συν 9 στον κύβο και επίσης 12 στον κύβο συν 1 στον κύβο. Χρειάστηκαν έξι μήνες στον Αρντύ για να το αποδείξει και το ίδιο πρόβλημα για την τέταρτη δύναμη δεν έχει ακόμα λυθεί.

Η ιστορία του Ραμανουχάν είναι απ' αυτές που δεν μπορεί κανείς να τις πιστέψει. Αλλά είναι τελείως αληθινή. Δεν είναι δυνατόν να εκφράσεις με απλές λέξεις τη φύση των ανακαλύψεων του Ραμανουχάν. Πρόκειται για τα πιο αφηρημένα μυστήρια της έννοιας του αριθμού και ιδιαίτερα των «απόλυτων αριθμών».

Λίγα πράγματα γνωρίζουμε γι' αυτό που ενδιαφερόταν ο Ραμανουχά εκτός από τα μαθηματικά. Δεν ενδιαφερόταν για την τέχνη και τη λογοτεχνία. Αλλά παθιαζόταν για κάθε τι παράδοξο. Στο Καίμπριτζ είχε ιδρυθεί μια μικρή βιβλιοθήκη και μια λίστα για όλα τα φαινόμενα που ήταν έξω από τη λογική.

2. Κέις

Ο Ένταγκ Κέις πέθανε στις 5 Ιανουαρίου 1945, σφραγίζοντας έτσι ένα μυστικό, που ποτέ του δεν εξιχνίασε και που τον είχε τρομοκρατήσει μια ολόκληρη ζωή. Το ίδρυμα Έντγκαρ Κέις στο Βιρτζίνια Μπιτς όπου δουλεύουν γιατροί και ψυχολόγοι, εξακολουθεί την ανάλυση των φακέλων. Από το 1958 οι μελέτες πάνω στην ενόραση διαθέτουν στην Αμερική σημαντικά ερείσματα. Αυτό οφείλεται στη σκέψη των υπηρεσιών, που θα μπορούσαν να προσφέρουν στον στρατιωτικό τομέα άνθρωποι με ικανότητα τηλεπάθειας και πρόγνωσης. Απ' όλες τις περιπτώσεις της ενόρασης η περίπτωση του Κέις είναι η πιο ξεκάθαρη η πιο φανερή και η πιο αξιοπερίεργη.

Ο μικρός Έντγκαρ Κέις ήταν πολύ άρρωστος. Ο αγροτικός γιατρός βρισκόταν στο προσκέφαλο του. Τίποτα δεν μπορούσε να κάνει για να βγει το αγοράκι από το κώμα που είχε πέσει. Όταν ξαφνικά η φωνή του Έντγκαρ υψώθηκε καθαρή και ήρεμη και όμως κοιμόταν. «Θα σας πως τι έχω πάθει. Δέχτηκα ένα χτύπημα από την μπάλα του μπέιζ μπολ στη σπονδυλική μου στήλη. Πρέπει να μου κάνετε ένα ειδικό κατάπλασμα και να το τοποθετήσετε στη βάση του λαιμού μου». Με την ίδια φωνή το αγοράκι υπαγόρευσε τη λίστα από τα βότανα που θα έπρεπε να ανακατέψουν και να ετοιμάσουν. «Βιαστείτε, γιατί αλλιώς ο εγκέφαλος κινδυνεύει να προσβληθεί».

Στα τυφλά υπάκουσαν. Το βράδυ ο πυρετός είχε πέσει. Την επομένη ο Έντγκαρ σηκώθηκε από το κρεβάτι φρέσκος σαν γαρύφαλλο. Δε θυμόταν τίποτα. Αγνοούσε τα περισσότερα από τα βότανα που είχε αναφέρει.

Έτσι αρχίζει μια από τις πιο καταπληκτικές ιστορίες της ιατρικής. Ο Κέις, χωρικός του Κεντάκυ, τελείως αστοιχείωτος, που δεν ήταν και πολύ διατεθειμένος να χρησιμοποιήσει το χάρισμα του, που απογοητευόταν συνέχεια που δεν ήταν «όπως όλος ο κόσμος», θα φροντίσει και θα γιατρέψει περισσότερο από 15.000 ανθρώπους όπως ομολόγησαν οι ίδιοι.

Εργάτης στους αγρούς στη φάρμα ενός από τους θείους του, κατόπιν υπάλληλος ενός βιβλιοπωλείου στο Χόπκινσβιλ, ιδιοκτήτης τελικά ενός μικρού φωτογραφείου όπου εννοούσε να περάσει ήσυχα τις μέρες του, όμως παρά τη θέληση του να παίξει το ρόλο του θαυματουργού. Ο παιδικός του φίλος Αλ Λέιν, και η μνηστή του Γερτρούδη, θα χρησιμοποιήσουν όλες τις δυνάμεις τους για να τον μεταπείσουν. Όχι τόσο από φιλοδοξία, αλλά γιατί δεν έχει το δικαίωμα να κρατά μόνο για τον εαυτό του αυτή τη δύναμη, και να αρνηθεί να βοηθήσει τους πονεμένους. Ο Αλ Πέιν, είναι φιλάσθενος και όλο υποφέρει. Σέρνεται κυριολεκτικά. Ο Κέις δέχεται να υπνωτιστεί: περιγράφει τα βασικά συμπτώματα και υπαγορεύει τα φάρμακα. Όταν ξυπνά: μα δεν είναι δυνατόν, δεν γνωρίζω ούτε τις μισές λέξεις που σημείωσες. Μην πάρεις αυτά τα δηλητήρια, είναι επικίνδυνα. Δε θέλω να ακούσω τίποτα, όλα αυτά είναι μαγεία. Αρνιέται να ξαναδεί τον Αλ, κλειδαμπαρώνεται στο φωτογραφείο του. Οχτώ μέρες μετά από αυτό, ο Αλ παραβιάζει την πόρτα: ποτέ του δεν είχε ξανααισθανθεί καλύτερα. Η μικρή πολιτεία βρίσκεται σε πυρετό, ο καθένας ζητά μια συμβουλή. «Δεν πρόκειται για το που μιλώ την ώρα που κοιμάμαι για να αρχίσω να φροντίζω τους ανθρώπους». Τελικά δέχτηκε. Με την προϋπόθεση να μην βλέπει τους ασθενείς φοβούμενος μήπως όταν τους αναγνωρίσει η γνωμάτευση του θα έχει επηρεαστεί. Με την προϋπόθεση ότι γιατροί να παρευρίσκονται στις συνεδριάσεις. Με τον όρο να μην δεχτεί ούτε μια δεκάρα, ούτε το ελάχιστο δώρο.

Οι διαγνώσεις και οι οδηγίες που έκανε κατά την ύπνωση είναι τέτοιας ακρίβειας και οξυδέρκειας, που οι γιατροί έχουν πειστεί και πρόκειται, για ένα συνάδελφό τους καμουφλαρισμένο σε θεραπευτή. Περιορίζεται σε δύο συνεδριάσεις τη μέρα. Όχι γιατί φοβάται την κούραση: βγαίνει από αυτές τις υπνώσεις πολύ ξεκούραστος. Αλλά εννοεί να παραμείνει φωτογράφος. Δεν είχε σκοπό να αποκτήσει ιατρικές γνώσεις. Δεν διάβασε τίποτα, παρέμενε ένας απλός χωρικός, που απλά ήταν προικισμένος μ' ένα αόρατο δίπλωμα. Και συνέχιζε να επαναστατεί ενάντια σε αυτή την παράξενη ικανότητα του. Αλλά μόλις αποφάσισε να σταματήσει να την χρησιμοποιεί, έμεινε άφωνος. Ένας Αμερικανός μεγιστάνας σιδηροδρομικών γραμμών, ο Τζέιμς Άντριους ήρθε να τον συμβουλευτεί. Του περιέγραψε σε κατάσταση ύπνωσης μια σειρά από ναρκωτικά, μεταξύ των οποίων και κάποιο «νερό του όρμινου». Αυτό το βότανο δεν μπορούσε όμως να βρεθεί. Ο Άντριους έκανε κάποιες ανακοινώσεις σε διάφορα ιατρικά περιοδικά χωρίς όμως αποτέλεσμα. Κατά τη διάρκεια μιας άλλης συνεδρίας ο Κέις υπαγόρευσε τη σύνθεση αυτού του νερού που ήταν ιδιαίτερα περίπλοκη. Τότε ο Άντριους πήρε μια απάντηση από ένα γιατρό Παριζιάνο: είναι ο πατέρας αυτού του Γάλλου, που ήταν και ο ίδιος γιατρός, που έθεσε το θέμα του ορμίνιου νερού, αλλά ήδη είχαν πάψει οι έρευνες εδώ και 50 χρόνια. Η σύνθεση αυτή ήταν που είχε πει στο όνειρο τουο μικρός φωτογράφος.

Ο τοπικός γραμματέας του ιατρικού συνδικάτου παθιαζόταν για την περίπτωση Κέις. Έκανε μια μικρή επιτροπή με τρία μέλη που παρευρισκόταν σε όλες αυτές τις συνεδρίες με πολύ θαυμασμό. Το Αμερικανικό Γενικό Συνδικάτο αναγνώρισε τις ικανότητες του Κέις και τον εξουσιοδότησε επίσημα να δίνει «ψυχικές συμβουλές».

Ο Κέις παντρεύτηκε. Είχε ένα γιο, 8 χρονών... τον Χιουνγκ Λυν. Το παιδί παίζοντας με τα σπίρτα έκανε να εκφραγεί ένα στοκ μαγνησίου. Οι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα της ολικής τύφλωσης και πρότειναν την αφαίρεση του ενός ματιού. Με τρόμο ο Κέις υπνωτίστηκε. Ενώ βρισκόταν ακόμα στην κατάσταση της ύπνωσης εναντιώθηκε στην αφαίρεση του ματιού και πρότεινε για 15 μέρες την επίδεση του ματιού με επιδέσμους εμποτισμένους με ταννινικό οξύ. Για τους ειδικούς ήταν μια τρέλα αυτό. Ο Κέις βουτηγμένος στην αγωνία και τον πόνο δεν τολμούσε να φανεί ανυπάκουος σε αυτές τις φωνές. Δέκα πέντε μέρες αργότερα, ο Χιούγκο Λυν είχε γιατρευτεί.

Μια μέρα, μετά από ένα συμβούλιο, παρέμεινε σε ύπνωση και υπαγόρευσε λέξη προς λέξη, 4 ακριβέστατες διαγνώσεις. Δεν ήξεραν σε ποιον μπορούσαν να τις εφαρμόσουν: είχαν για 4 αρρώστους τις διαγνώσεις 48 ώρες πριν τους δουν.

Στη διάρκεια μιας συνεδρίας περιέγραψε ένα φάρμακο που το ονόμασε «Κοντιρόν» και υπέδειξε τη διεύθυνση του εργαστηρίου στο Σικάγο. Τηλεφώνησαν στο εργαστήριο: «από που ακούσατε να μιλούν για το "Κοντιρόν"; Δεν έχει βγει ακόμα στην αγορά. Προσπαθούμε να διατυπώσουμε τη φόρμουλα και να βρούμε το όνομα.

Ο Κέις προσβλήθηκε από ανίατη αρρώστια και πέθανε τη μέρα και την ώρα που είχε καθορίσει: «Στις 5 το απόγευμα θα είμαι τελειωτικά θεραπευμένος». Θεραπευμένος στο να είναι «κάτι άλλο».

Όταν ρωτήθηκε κατά την ύπνωση για τον τρόπο που λειτούργησε, είχε δηλώσει (δεν θυμόταν τίποτα όταν ξυπνούσε όπως συνήθως) πως ήταν σε θέση να έρθει σε επαφή με οποιονδήποτε ανθρώπινο εγκέφαλο που ζούσε, και να χρησιμοποιήσει όλες τις πληροφορίες αυτού του εγκεφάλου ή των εγκεφάλων για τη διαγνωστική και για τον τρόπο θεραπείας των περιπτώσεων που του παρουσίαζαν.

Ήταν ίσως μια διαφορετική ευφυΐα αυτή του Κέις, που χρησιμοποιούσε όλες τις γνώσεις που υπήρχαν στην ανθρωπότητα, όπως μεταχειρίζεται κανείς μια βιβλιοθήκη, αλλά σχεδόν αυτόματα, ή σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός και του ηλεκτρομαγνητισμού.

Τίποτα όμως δε μας επιτρέπει να εξηγήσουμε την περίπτωση του Κέις με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Το μόνο που ξέρουμε είναι πως ένας φωτογράφος μιας μικρής πολίχνης, χωρίς περιέργεια ή κουλτούρα μπορούσε με τη θέληση του, να μπει σε ένα πεδίο, όπου το πνεύμα του λειτουργούσε όπως ενός σπουδαίου γιατρού, ή καλύτερα όπως το μυαλό όλων των γιατρών συγχρόνως.

3. Μπόσκοβιτς

Ένα θέμα επιστημονικής φαντασίας: αν οι οπαδοί της θεωρίας της σχετικότητας έχουν δίκιο, αν ζούμε σ' ένα σύμπαν τεσσάρων διαστάσεων, και αν είμαστε ικανοί να το συνειδητοποιήσουμε, τότε αυτό που ονομάζουμε κοινή λογική, θα εκραγεί. Οι προχωρημένοι συγγραφείς προσπαθούν «να σκεφτούν» με έννοιες και λέξεις του χωροχρόνου. Στην προσπάθεια τους αυτή, με ένα σχέδιο έρευνας πιο ξεκάθαρο και ένα λόγο θεωρητικό, ανταποκρίνονται με τους μεγάλους φυσικομαθηματικούς. Ο άνθρωπος όμως είναι ικανός να σκεφτεί σε 4 διαστάσεις; Θα χρειαζόταν διαφορετικές νοητικές δομές. Αυτές οι δομές θα μπορούσαν να διαφυλαχτούν από άνθρωπο σε άνθρωπο, μέχρι την επερχόμενη μετάλλαξη; Και μήπως αυτός ο άνθρωπος βρίσκεται ήδη ανάμεσα μας; Οι συγγραφείς του φανταστικού το έχουν ήδη δηλώσει. Αλλά ούτε ο Βαν Βογκτ στο ωραίο του έργο φαντασίας, «Οι Σλανς», ούτε ο Στυρζόν στην περιγραφή του, «περισσότερο από ανθρώπινα» δεν τόλμησαν να φανταστούν ένα τέτοιο μυθώδες πρόσωπο όπως αυτό του Ρότζερ Μπόσκοβις.

Μεταλλακτικός; Ταξιδιώτης του χρόνου; Εξωγήινος καμουφλαρισμένος πίσω απ' αυτόν τον μυστηριώδη Σέρβο;

Ο Μπόσκοβιτς γεννήθηκε το 1711 στο Ντουμπρόβνικ: τουλάχιστον αυτό δήλωνε όταν ήταν 14 χρονών και γράφτηκε στο κολέγιο των Ιησουιτών σαν ελεύθερος φοιτητής, στη Ρώμη. Μελετούσε μαθηματικά, αστρονομία και θεολογία. Το 1728 αφού τελείωσε τη δοκιμασία του μοναχού, μπήκε στο τάγμα των Ιησουιτών. Το 1736 δημοσιεύει μια μελέτη για τις κηλίδες του ήλιου. Το 1740 δίδασκε μαθηματικά στο κολέγιο Ρομάνουμ και αργότερα έγινε επιστημονικός σύμβουλος του Πάπα. Δημιούργησε ένα αστεροσκοπείο, ασχολήθηκε με την αποξήρανση των ελών του Ποντίν, ανακαίνισε τη μητρόπολη του Αγίου Πέτρου, μέτρησε το μεσημβρινό μεταξύ Ρώμης και Ρίμινι, σε δύο γεωγραφικές μοίρες. Κατόπιν εξερεύνησε διάφορες περιοχές της Ευρώπης και της Ασίας και έκανε ανασκαφές στα μέρη που έκανε ο Σλήμαν που ανακάλυψε αργότερα την Τροία. Έγινε μέλος της Βασιλικής Αγγλικής Εταιρείας στις 26 Ιουνίου του 1760 και με την ευκαιρία αυτή, δημοσίευσε ένα μεγάλο ποίημα στα λατινικά, για τα ορατά φαινόμενα του ήλιου και της σελήνης για τα οποία οι σύγχρονοι λένε: «Είναι ο Νεύτων με το στόμα του Βιργιλίου». Τον δέχτηκαν τα μεγάλα περιοδικά της εποχής και είχε μια σημαντική αλληλογραφία με τον Τζόνσον και τον Βολταίρο. Το 1763 του δόθηκε η γαλλική υπηκοότητα. Του δίνουν τη διεύθυνση του τμήματος οπτικού εξοπλισμού του Βασιλικού Ναυτικού, στο Παρίσι, όπου έζησε μέχρι το 1783. Ο Λάλαντ τον θεωρεί σαν το πιο μεγάλο σοφό εν ζωή. Ο Ντ' Άλεμπερ και ο Λαπλάς τρόμαξαν από τις τόσο προχωρημένες ιδέες του. Το 1785 αποτραβιέται στο Μπασάνο και αφιερώνεται στην έκδοση των απάντων του. Πέθανε στο Μιλάνο το 1787.

Μόλις πρόσφατα, με την προτροπή της γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης το έργο άρχισε να επανεξετάζεται και κυρίως η «Θεωρία του της Φυσικής Φιλοσοφίας»1 που εκδόθηκε στη Βιέννη το 1758.

Η έκπληξη ήταν πραγματικά μεγάλη. Ο Άλαν Λίντσντεϋ Μακάυ, περιγράφοντας αυτό το έργο σ' ένα άρθρο του στο «Νέο Επιστήμονα» στις 6 Μαρτίου 1958 εκτιμά πως πρόκειται για ένα πνεύμα του 20ού αιώνα που έζησε και δούλεψε το 18ο αιώνα.

Φαίνεται ότι ο Μπόσκοβιτς ήταν μπροστά όχι μόνο από την επιστήμη του καιρού του αλλά και από τη δική μας επιστήμη. Προτείνει μια συνολική θεωρία του σύμπαντος, μια γενική και μοναδική εξίσωση, που ανταποκρινόταν στη μηχανική, στη φυσική, στη χημεία, στη βιολογία, ακόμα και στην ψυχολογία. Κατ' αυτή τη θεωρία η ύλη, το διάστημα και ο χρόνος δεν μπορούσαν να διαιρεθούν στο άπειρο, αλλά ήταν φτιαγμένη από σημεία: από κόκκους. Αυτή η θεωρία θυμίζει τις πρόσφατες εργασίες του Σάρον και του Χέιζενμπεργκ και μάλιστα η θεωρία αυτή του Μπόσκοβιτς έμοιαζε να τις έχει ξεπεράσει. Φαίνεται πως γνώριζε πολύ καλά το φως όσο και το μαγνητισμό, τον ηλεκτρισμό και όλα τα χημικά φαινόμενα, όσα ήταν ήδη γνωστά στον καιρό του, όσα ανακαλύφτηκαν στο μεταξύ και όσα θα ανακαλύπτονταν μετά.

Βρίσκουμε σ' αυτή τη θεωρία τα κβάντα, την κυματοειδή μηχανική, το άτομο που απαρτιζόταν από τους πυρήνες.

Ο ιστορικός των επιστημών Λ.Λ. Γουίτ βεβαιώνει πως ο Μπόσκοβιτς ξεπερνάει κατά 200 χρόνια την εποχή του και δεν μπορούσαν να το καταλάβουν παρά μόνο όταν έγινε η ένωση ανάμεσα στη σχετικότητα και την κβαντοφυσική. Λέγεται πως στην επέτειο των 200 χρόνων από τη γέννηση του το 1987 το έργο του θα μπορέσει να εκτιμηθεί σωστά σύμφωνα με την αξία του. Δεν έχει δοθεί ακόμα καμιά εξήγηση γι' αυτή την καταπληκτική περίπτωση. Ετοιμάζονται δύο εκδόσεις των Απάντων του, μια στα σερβικά και άλλη στα εγγλέζικα. Στην ήδη δημοσιευμένη αλληλογραφία (συλλογή Μπέστερμαν) μεταξύ του Μπόσκοβιτς και του Βολταίρου, βρίσκει κανείς κάποιες πολύ μοντέρνες ιδέες:

- Τη δημιουργία ενός διεθνούς γεωφυσικού έτους.

- Η μετάδοση της ελονοσίας από τα κουνούπια.

- Οι πιθανές εφαρμογές του καουτσούκ (ιδέα που εφαρμόστηκε από τον Κονταμίν, ιησουίτης, φίλος του Μπόσκοβιτς).

- Η ύπαρξη πλανητών γύρω από άλλα αστέρια του ηλιακού μας συστήματος.

- Το γεγονός πως είναι αδύνατον να τοποθετήσεις τον ψυχισμό σε μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος.

- Η διατήρηση του «κόκκου ποσότητας» της κίνησης μέσα στον κόσμο, είναι η σταθερά του Πλανκ που αναγγέλθηκε το 1958.

Ο Μπόσκοβιτς έδωσε μεγάλη προσοχή στην αλχημεία, δίνοντας έτσι ξεκάθαρες ερμηνείες, επιστημονικά τεκμηριωμένες με τη γλώσσα μάλιστα της αλχημείας. Γι' αυτόν π.χ. τα 4 στοιχεία, Γη, Νερό, Φωτιά, Αέρας δεν ξεχωρίζουν παρά μόνο με την ιδιαίτερη τακτική των μορίων χωρίς μάζα και βάρος που τα απαρτίζει, κάτι που αποκόβει την προχωρημένη έρευνα για την παγκόσμια εξίσωση.

Κάτι που είναι πράγματι εντυπωσιακό στον Μπόσκοβιτς, είναι η μελέτη που έχει κάνει για τα ατυχήματα μέσα στη φύση. Υπάρχει ήδη η στατική μηχανική ενός Αμερικάνου σοφού Γουίλαρντ Γκιμπς την οποία πρότεινε στα τέλη του 19ου αιώνα και έγινε γνωστή μόλις τον 20ό. Ανακαλύψαμε επίσης μια μοντέρνα ερμηνεία για τη ραδιενέργεια (τελείως άγνωστη στο 18ο αιώνα) από μια σειρά εξαιρέσεων των φυσικών νόμων: αυτό που αποκαλούμε «οι στατιστικές διεισδύσεις των δυναμικών φραγμάτων».

Γιατί άραγε αυτό το εκπληκτικό έργο δεν επηρέασε τη μοντέρνα σκέψη; Γιατί οι φιλόσοφοι και σοφοί της Γερμανίας, που είχαν στα χέρια τους την έρευνα μέχρι τον πόλεμο 14-18, ήταν οπαδοί των συνεχόμενων δομών, ενώ οι ιδέες του Μπόσκοβιτς βασίζονταν ουσιαστικά στην ιδέα της ασυνέχειας. Γιατί οι έρευνες σε βιβλιοθήκες και οι ιστορικές εργασίες του Μπόσκοβιτς, μεγάλου ταξιδιώτη, με έργο διασκορπισμένο και του οποίου οι ρίζες ξεκινούσαν από μια χώρα που βρισκόταν συνεχώς σε αναταραχές, δεν μπόρεσε να μελετηθεί συστηματικά πάρα πολύ αργότερα. Όταν κάποτε θα μπορέσουν αυτά τα γραπτά να συγκεντρωθούν όλα, όταν θα ταξινομηθούν και θα βρεθούν μαρτυρίες σύγχρονων του, τι παράξενη και ερεθιστική φιγούρα θα φανερωθεί!

____________________________

1. Theona philosophia naturahs redacta ad unicam legem virium in natura

existendium.

Louis Pauwels & Jacques Bergier

Η ΑΥΓΗ ΤΩΝ ΜΑΓΩΝ

Μετάφραση: Γιάννης Δρασγάνης
Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ, 1990