Που πήγανε τα χρόνια??? - Jonathan Black

Η Έξοδος των Εβραίων από την Αίγυπτο κατά παράδοση τοποθετείται επί της βασιλείας του φαραώ Ραμσή Β', ενός από τους σπουδαιότερους και επεκτατικότερους ηγέτες της Αιγύπτου. Τα μνημεία της βασιλείας του, εκτός από τα μεγάλα έργα του Λούξορ και στο Αμπού Σιμπέλ, περιλαμβάνουν επίσης τον γιγαντιαίο οβελίσκο που σήμερα υψώνεται στην Πλας ντε λα Κονκόρντ στο Παρίσι. Στο έργο του ρομαντικού ποιητή Σέλεϊ «Οζυμανδίας», ο Ραμσής αποτελεί το αρχέτυπο του επίγειου ηγεμόνα, που καταλήγει να πιστέψει ότι τα επιτεύγματά του θα διαρκέσουν εσαεί - «Κοιτάξτε τα έργα μου, Ισχυροί και απελπιστείτε!»

Άξιος αντίπαλος του Μωυσή θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί. Σίγουρα έτσι σκέφτηκε ο Σεσίλ ντε Μιλ. Προέκυψε όμως ένα πρόβλημα. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ότι, αν ψάξουμε για ίχνη των Εβραίων στη διάρκεια της βασιλείας του Ραμσή Β', ή αν αναζητήσουμε, για παράδειγμα, ίχνη της πτώσης της Ιεριχούς ή του Ναού του Σολομώντα στα αντίστοιχα αρχαιολογικά στρώματα, δε θα βρούμε απολύτως τίποτε.

Αυτό οδήγησε τους ειδήμονες στο ομόφωνο συμπέρασμα ότι οι επικοί μύθοι για την προέλευση των Εβραίων ήταν «απλώς μύθοι», με την έννοια ότι δεν είχαν κανένα έρεισμα στην ιστορική πραγματικότητα.

Αξίζει εδώ τον κόπο να κανουμε μια σύντομη παύση για να διερωτηθούμε κατά πόσο οι εν λόγω ειδήμονες ήθελαν να είναι αυτές οι ιστορίες αναληθείς, σε τι βαθμό οι πεποιθήσεις τους είχαν διαμορφωθεί από ένα είδος εφηβικής χαιρεκακίας απέναντι στην ανατροπή των βεβαιοτήτων της παιδικής ηλικίας.

Τη δεκαετία του 1990 μια ομάδα νεότερων αρχαιολόγων με έδρα την Αυστρία και το Λονδίνο με επικεφαλής τον Ντέιβιντ Ρολ άρχισαν να αμφισβητούν τη συμβατική χρονολόγηση της Αιγύπτου. Πιο συγκεκριμένα, κατέληξαν στη διαπίστωση ότι κατά την περίοδο της Τρίτης Ενδιάμεσης Δυανστείας, δύο κατάλογοι βασιλέων που ως τότε θεωρούνταν ότι βασίλευσαν διαδοχικά, στην πραγματικότητα είχαν βασιλεύσει παράλληλα και ανταγωνιστικά.

Αυτό είχε αποτέλεσμα να «συντομευθεί» η χρονολόγηση της αρχαίας Αιγύπτου κατά τετρακόσια περίπου έτη. Η λεγόμενη «Νέα Χρονολόγηση» κερδίζει βαθμιαία έδαφος ακόμα και στις τάξεις των αιγυπτιολόγων της παλαιότερης γενιάς.

Μια συμπτωματική παράπλευρη συνέπεια της Νέας Χρονολόγησης – και λέω «συμπτωματική» επειδή οι εν λόγω αιγυπτιολόγοι δεν έχουν κανένα θρησκευτικό κίνητρο – ήταν ότι, όταν οι αρχαιολόγοι άρχισαν να αναζητούν ίχνη των βιβλικών αφηγήσεων τετρακόσια περίπου χρόνια νωρίτερα, κατέληξαν σε εντυπωσιακές ανακαλύψεις.

Η ανθρώπινη κατάσταση μας αφήνει τεράστια περιθώρια να πιστεύουμε αυτό που θέλουμε να πιστέψουμε, όμως για οποιονδήποτε δεν έχει κάποιο ισχυρό κίνητρο ώστε να πιστεύει ότι οι βιβλικες ιστορίες είναι «απλώς παραμύθια», τα νέα αυτά στοιχεία είναι όντως συγκλονιστικά.

Καταδεικνύουν ότι ο Μωυσής δεν έζησε περί το 1250 π.Χ., και άρα δεν ήταν σύγχρονος του Ραμσή Β'. Αντιθέτως, γεννήθηκε περί το 1540 π.Χ. και η Έξοδος έλαβε χώρα περί το 1447 π.Χ. Χρησιμοποιώντας αναδρομικούς αστρονομικούς υπολογισμούς, παρατηρήσεις του πλανήτη Αφροδίτη που καταγράφονται σε μεσοποταμιακά κείμενα και επαληθεύονται τόσο από τη Βίβλο όσο και από σωζόμενα αιγυπτιακά αρχεία, ο Ντέιβιντ Ρολ κατέδειξε βάσει ισχυρών στοιχείων ότι ο Μωυσής ανατράφηκε ως Αιγύπτιος πρίγκιπας επί βασιλείας Νεφερχοτέπ Α', στα μέσα του 16ου αιώνα π.Χ. Ο Ρολ βρήκε συμπληρωματικά αποδεικτικά στοιχεία σε μια περιγραφή του Εβραίου ιστορικού Αρταπάνου του Αλεξανδρέως, που έζησε τον 3ο αιώνα π.Χ. και ο οποίος είχε πιθανότατα πρόσβαση σε αρχεία των αιγυπτιακών ναών που δεν έχουν διασωθεί. Ο Αρτάπανος ανέφερε ότι ο «Πρίγκιπας Μούσος» αναδείχτηκε σε δημοφιλή διοικητή επί βασιλείας Χενεφρή, διαδόχου του Νεφερχοτέπ Α'. Αργότερα ο φαραώ τον εξόρισε επειδή τον ζήλευε. Τέλος ο Ρολ κετέδειξε ότι ο φαραώ της εξόδου ήταν ο διάδοχος του Χενεφρή, Τουτιμαίος. Οι ανασκαφές στο επίπεδο του Τουτιμαίου αποκάλυψαν τα ερείπια ενός οικισμού ξένων δούλων ή εργατών – όπως αυτοί που μνημονεύει ο Πάπυρος του Μπρούκλιν, ένα βασιλικό διάταγμα που εγκρίνει τη μετεγκατάσταση μιας τέτοιας ομάδας την ίδια ακριβώς εποχή. Ο οικισμός αυτός πιθανώς δημιουργήθηκε από και για τους Εβραίους. Υπάρχουν επίσης ταφικοί λάκκοι και ενδείξεις για εσπευσμένους μαζικούς ενταφιασμούς που αποτελούν ίσως ίχνη των βιβλικών λοιμών.

.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Πρίν από την πρόοδο που σημειώθηκε με την Νέα Χρονολόγηση του Ντέιβιντ Ρολ, επικρατούσε η αντίληψη ότι ο Σολομών, αν όντως υπήρξε ως ιστορικό πρόσωπο, έζησε την Εποχή του Σιδήρου. Αυτό αποτελούσε μεγάλο πρόβλημα, διότι η αρχαιολογία δεν έβρισκε στα ερείπια της συγκεκριμένης περιόδου κανένα ίχνος από τον πλούτο και τα οικοδομήματα για τα οποία φημιζόταν πάντα ο Σολομών. Η τοποθέτηση του Σολομώντα στα τέλη της Εποχής του Χαλκού αποδείχτηκε απολύτως ταιριαστή. Τα κατάλοιπα των φοινικικού τύπου κτισμάτων, που θα μπορούσαν να αποτελούν έργα του αρχιτέκτονα Χιράμ, ανεσκάφησαν στα αντίστοιχα στρώματα.

JONATHAN BLACK

Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΝΑΣΟΣ ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ Δ.Φ.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ BELL 2011