Περί Μετενσαρκώσεως – ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΗΣ

Προκειμένου να κατανοήσουμε την ακριβή έννοια της Μετενσαρκώσεως, ν' αξιολογήσουμε σε ποιον βαθμό ή σε ποιες περιπτώσεις ισχύει και ν' αποφύγουμε τις τόσο συνήθεις πλάνες επί του θέματος αυτού – παράγωγα της εκλαϊκεύσεως – που είναι τόσο δημοφιλείς σήμερα, οφείλουμε κατ' αρχήν ν' αποκτήσουμε σαφή έννοια δύο πραγμάτων:

• τι ακριβώς είναι το ανθρώπινο ον. Και
• ποια είναι τα στάδια που διέρχεται κατά την ζωή του.

Το ανθρώπινο ον

Ως ανθρώπινο ον θα θεωρήσουμε τον άνθρωπο του οποίου όλοι έχουμε καθημερινή εμπειρία: εκείνο το ενσαρκωμένο ον που εμφανίζει κατ' αρχήν τριών ειδών εκδηλώσεις:

• νοεί
• συναισθάνεται
• πράττει.

Με άλλα λόγια, ως ανθρώπινο ον θα ορίσουμε εκείνο το συγκρότημα των τριών ετεροφώτων αρχών, που ζωογονούνται και εμψυχώνονται από το μυστικό αλλ' αυτόφωτο Στοιχείο.

Κατά δε το μέτρο της πνευματικής εξελίξεως του ανθρώπου και του συντονισμού των ετεροφώτων στοιχείων του με το αυτόφωτο, η νόησις, το συναίσθημα και η δράσις του θα εκφράζουν – λιγότερο ή περισσότερο – το φωτίζειν και το θερμαίνειν του Φωτός-Πυρός.

Τα στάδια της ζωής του ανθρώπου

Όπως όλοι γνωρίζουμε, η ζωή ενός ανθρώπου ξεκινά με την Σύλληψι, όπου δύο άλλα ανθρώπινα όντα, ένα άρρεν κι ένα θήλυ, συμβάλουν το καθένα με τον δικό του χαρακτηριστικό τρόπο στην δημιουργία εκείνου του σωματικού αιτίου, το οποίο θα σχηματίσει έναν νέο ανθρώπινο οργανισμό.

Ο οργανισμός αυτός του νεοεμφανιζομένου ανθρώπου σχηματίζεται μέσω μιας μυχίας διαδικασίας διαρκείας εννέα μηνών, η οποία καλείται Κυοφορία. Κατ' αυτήν πραγματοποιείται η σύνδεσις των τριών ετεροφώτων στοιχείων (του Αέρος, του Ύδατος και της Γης). Κι όταν συμπληρωθεί το χρονικό τούτο διάστημα, λαμβάνει χώραν η Γέννησις του νέου ανθρωπίνου όντος.

Γεννώμενος λοιπόν ο καινούργιος άνθρωπος εμφανίζεται στον υλικό κόσμο, τον κόσμο των ηθικών εναντιοτήτων. Αναλόγως προς την ηλικία του και προς την αντίληψι που έχει κάθε στιγμή, ευρίσκεται ενώπιον ηθικών επιλογών, οι οποίες μπορούν να συνοψισθούν σε:

• σκέψεις, συναισθήματα και πράξεις σύμφωνες με την ίδια του την πυρίφωτο φύση, και
• σκέψεις, συναισθήματα και πράξεις ενάντιες προς αυτήν.

Αυτή η Ηθική Πάλη του ανθρώπου τον εξελίσσει πνευματικώς, τον φωτίζει και τον υψώνει προς το Φως – Πυρ.

Κάποια στιγμή ο χρόνος της ζωής του τελειώνει. Το συγκρότημα των τριών ετεροφώτων στοιχείων διαλύεται. Και τότε για τον άνθρωπο υπάρχουν δύο ενδεχόμενα:

• ή να έχει κατορθώσει να συγκροτήσει πνευματικό φορέα (1), κατάλληλο να φέρει τη συνείδησί του,
• ή δεν το έχει κατορθώσει, οπότε η συνείδησις παύει.

Στην πρώτη περίπτωσι ο άνθρωπος συνεχίζει να υφίσταται ως ενσυνείδητη οντότης και ζει στον λεγόμενο Πνευματικό Κόσμο.

Στην δεύτερη περίπτωση η συνείδησίς του χάνεται αφού δεν υπάρχει φορέας κατάλληλος να την φέρει(2).

Κι αυτή είναι η τελική έκβασις του ανθρωπίνου όντος.

Τα ανωτέρω στάδια της ζωής του ανθρώπου μπορούμε να τα αποκωδικοποιήσουμε στον εξής πίνακα:

Στάδια της ζωής του ανθρωπίνου όντος

1. Σύλληψις            2. Κυοφορία                           3. Γέννησις

4. Εμφάνισις           5. Ηθική Πάλη                       6. Εξέλιξις

7. Τέλος του βίου   8. Αποκόμισις των πράξεων   9. Τελική έκβασις

Η περίπτωσις της Μετενσαρκώσεως

Είναι εύκολο να εξαγάγουμε το συμπέρασμα ότι στην δεύτερη περίπτωσι που εξετάσαμε, όταν δηλαδή ο άνθρωπος υποστεί τον δεύτερο θάνατο και απολέσει την συνείδησί του και την προσωπικότητά του, δεν απομένει πλέον τίποτε απ' αυτόν.

Τότε το αυτόφωτο στοιχείο – το Φως-Πυρ – επανέρχεται στο επίπεδό του, εντός του εαυτού του, απ' όπου – εάν θελήσει – δύναται να κατέλθει εκ νέου στον κόσμο και να επενδυθεί με τα τρία ετερόφωτα στοιχεία.

Εάν συμβεί τούτο δημιουργείται ένας καινούργιος άνθρωπος, που δεν έχει καμμία σχέσι με τον παλαιό, ο οποίος δεν υφίσταται πλέον. Δεν μπορούμε λοιπόν εδώ να μιλήσουμε περί Μετενσαρκώσεως του ανθρώπου.

Στην περίπτωσι όμως που η τελική έκβασις είναι ευνοϊκή για τον άνθρωπο κι αυτός διατηρήσει την συνείδησί του και συνεχίσει να υφίσταται ως πνευματικό ον, τότε μπορεί – εάν υπάρχει θεία σκοπιμότης – να επανενσαρκωθεί στον κόσμο. Τότε εμφανίζεται μεν ένας νέος άνθρωπος, ο οποίος όμως διατηρεί μυχίους δεσμούς με τον παλαιό. Σ' αυτή την περίπτωσι και μόνον, κατά την γνώμη μας, μπορούμε να μιλούμε για Μετενσάρκωσι του ανθρώπου(3).

Και στις δύο τούτες περιπτώσεις, όμως, το νεοεμφανιζόμενο ανθρώπινο ον υπόκειται στους ίδιους ακριβώς νόμους. Και στις δύο περιπτώσεις πάνω απ' αυτό επικρέμαται σαν δαμόκλειος σπάθη το ενδεχόμενο του δευτέρου θανάτου, εάν δεν πραγματοποιήσει τον συντονισμό των ετεροφώτων του στοιχείων με το Φως-Πυρ που τον εμψυχώνει κι εάν δεν δημιουργήσει άφθαρτο πνευματικό φορέα για την συνείδησί του. Τυχόν προϊστορία ενός ανθρωπίνου όντος δεν το εξασφαλίζει από την ανάγκη της ηθικής και πνευματικής τελειώσεώς του.

Η άλλη άποψις

Τα όσα αναφέραμε παραπάνω βασίζονται στην παραδοχή που κάναμε αναφορικώς προς το τι είναι ο άνθρωπος, τον οποίον ορίσαμε ως ένα τριαδικό συγκρότημα των τριών φανερών ετεροφώτων στοιχείων, που ζωοποιούνται και εμψυχώνονται από το μυστικό αλλ' αυτόφωτο στοιχείο. Οπότε βεβαίως η έκφρασις «Μετενσάρκωσις του ανθρώπου» δεν έχει έννοια παρά μόνον στην περίπτωσι που προαναφέραμε.

Αυτή η αντίληψις περί του ανθρώπου μας φαίνεται ως η πιο λογική, διότι:

• ο άνθρωπος έχει την ελευθερία να προσδιορίζει τον εαυτό του ανά πάσα στιγμή και να του προσδίδει περιεχόμενο ανάλογο προς τις ηθικές του επιλογές
• ο άνθρωπος είναι ον εξελισσόμενο ηθικώς και πνευματικώς
• η συνείδησις του ανθρώπου εξελίσσεται, διευρύνεται και φωτίζεται, κατά το μέτρο που τείνει προς την υπερσυνείδησι του Φωτός-Πυρός
• το «εγώ» του ανθρώπου προσδιορίζεται από το που βρίσκεται η συνείδησις την οποίαν έχει ανά πάσα στιγμή

Εν τουτοις οι ανατολικές κυρίως παραδόσεις προσεγγίζουν τον άνθρωπο από διαφορετική σκοπιά. Ταυτίζουν τον άνθρωπο με το Θείο Αυτόφωτο Στοιχείο και θεωρούν τα τρία ετερόφωτα στοιχεία ως προσωρινά του επενδύματα, τα οποία τούτο χρησιμοποιεί επί ορισμένο χρονικό διάστημα και έπειτα αποβάλλει ως άχρηστα πλέον.

Δεν θα κρίνουμε εδώ αυτή την άποψι, ούτε θ' αναπτύξουμε τα διάφορα θεωρητικά και πρακτικά προβλήματα τα οποία εγείρει. Θα πούμε μόνον ότι εάν υιοθετήσουμε αυτή την οπτική γωνία, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για συνεχείς επανενσαρκώσεις του Αυτόφωτου Στοιχείου (και όχι του τριαδικού ανθρώπου), αφού το Αυτόφωτο Στοιχείο – ως Θείο – είναι αθάνατο.

_____________________

1.Δηλαδή το πλέγμα των αρετών που αναφέραμε στις σελ. 28-29

2.Αυτός είναι και ο λεγόμενος «δεύτερος θάνατος» ο οποίος αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη (Αποκ. 2.11, 20.6, 20.14, 21.8)

3.Πρβλ. τα εξής χωρία της Καινής Διαθήκης:

-Λουκ. 1.17: «και αυτός [δηλαδή ο Ιωάννης ο Βαπτιστής] προελεύσεται ενώπιον αυτού εν πνεύματι και δυνάμει Ηλιού...»

-Ματθ. 11.13~15: «...πάντες γαρ οι προφήται και ο νόμος έως Ιωάννου προεφήτευσαν. Και ει θέλετε δέξασθαι, αυτός εστιν ο Ηλίας, ο μέλλων έρχεσθαι»

-Ματθ. 17.10~13: «Τι ουν οι γραμματείς λέγουσιν ότι Ηλίαν δει ελθείν πρώτον; Ο δε Ιησούς αποκριθείς είπεν αυτοίς: Ηλίας μεν έρχεται πρώτον και αποκαταστήσει πάντα. Λέγω δε ημίν ότι Ηλίας ήδη ήλθε και ουκ επέγνωσαν αυτόν, αλλ' εποίησαν εν αυτώ όσα ηθέλησαν... Τότε συνήκαν οι μαθηταί περί Ιωάννου του Βαπτιστού είπεν αυτοίς».

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΗΣ

ΠΥΡ ΑΗΡ ΥΔΩΡ ΓΗ

Μία Διδασκαλία για τον Άνθρωπο και το ρόλο του στο Σύμπαν

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΥΡΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ 1999