Η ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΙΑ – ΑΝΤΩΝΙΟΣ Γ. ΑΝΔΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

Αύτη αποτελεί την ιδεολογικήν βάσιν της Ελευθεροτεκτονικής και το θεμέλιον του όλου τεκτονικού συστήματος. Εν τη εξετάσει όμως αυτής δεν θα επεκταθώμεν εις το μέρος το αφορόν την δημιουργίαν των κόσμων, την σύνθεσιν της ουσίας της φύσεως, καθώς και την σύστασιν και εξέλιξιν του πνεύματος, καθόσον η ανάλυσις των θεμάτων τούτων αποτελεί αντικείμενον μελέτης των ανωτάτων τεκτονικών βαθμών και εκβαίνει του πλαισίου της παρούσης μελέτης. Θα περιορισθώμεν δε μόνον εις τας γενικάς γραμμάς της κοσμοθεωρίας ταύτης, αίτινες αποτελούν την βάσιν των ηθικοκοινωνικών αρχών του Τεκτονισμού.

Τας γενικάς τοιαύτας γραμμάς αρυόμεθα εκ των επισήμων κειμένων του Τάγματος και εκ των εκδοθέντων σχετικών δημοσιευμάτων κατά τα πρώτα μετά την εμφάνισιν του Τεκτονισμού έτη, ιδίως δε εκ της δημοσιευθείσης εν έτει 1738 εν Δουβλίνω της Σκωτίας «Απολογίας της Εταιρείας των Ελευθεροτεκτόνων».

Η απολογία αύτη εδημοσιεύθη, φαίνεται, υπό διαπρεπούς τέκτονος της εποχής εκείνης ανωνύμως, εις απάντησιν πολλών κατά του τεκτονισμού εκδοθέντων, άμα τη εμφανίσει του από του έτους 1717 συκοφαντικών δημοσιευμάτων, καθώς και της ποντιφικής βούλλας Κλήμεντος του ΧΙΙ «In eminentia apostolatus specula» εκδοθείσης κατά το έτος 1738, δι' ης αφωρίζετο ο τεκτονισμός, καθώς και οι οπαδοί του. Ποίαν σημασίαν είχεν η «Απολογία» αύτη και ποία σπουδαιότης απεδόθη εις αυτήν, δυνάμεθα να συναγάγωμεν εκ του γεγονότος ότι η Ρωμαϊκή Εκκλησία, αναγνωρίσασα την ημιεπίσημον ιδιότητα αυτής, διέταξε κατ' απόφασιν του Πάππα να καή αντίτυπον αυτής δημοσία δια χειρός του δημίου. Και η απόφασις αύτη εξετελέσθη εν Ρώμη κατά Φεβρουάριον του έτους 1739.

Εν τη Απολογία ταύτη ο άγνωστος τέκτων συγγραφεύς αυτής τονίζει σαφώς και κατηγορηματικώς τον σύνδεσμον της Ελευθεροτεκτονικής προς τον κόσμον των ιδεών της αρχαίας Ελληνικής σοφίας.

Ο συγγραφεύς της «Απολογίας» εξετάζων ιστορικώς τα της ιδρύσεως του τεκτονισμού αναμιμνήσκεται των εταιρειών, αίτινες πάλαι ποτέ ιδρύθησαν και ελειτούργησαν εν τη αρχαία Ελλάδι και τη Ιταλία και λέγει, ότι «κατ' αποτίμησιν των Ελλήνων και των Ρωμαίων η Εταιρεία των Κτιστών από της Αγγλίας, ήτις υπήρξεν η γενέθλιος αυτής Γη, ήρχισε το στάδιόν της, επεκταθείσα και εις άλλας χώρας».

Η Εταιρεία – λέγει περαιτέρω – περί ης ομιλώ, ιδρύθη κατά το πρότυπον των εταιρειών εκείνων, αίτινες υπήρξαν εν Αθήναις, Λακεδαίμονι, Ρώμη και άλλαις πόλεσι της αρχαιότητος, εις τας οποίας ήνθησαν αι επιστήμαι και αι τέχναι...(Keller. Die Freimaurerei)

Εν τη πολυτίμω ταύτη συγγραφή λέγει, ο L. Keller, προ παντός διασαφηνίζεται και καθορίζεται η σύνδεσις του Ελευθεροτεκτονισμού προς το κλασσικόν ιδεώδες και προς τον κόσμον των ιδεών της Ελληνικής σοφίας, της οποίας οι μεγάλοι αντιπρόσωποι κατά πρώτον έδωκαν μορφήν και περιεχόμενον εις την ιδέαν του ανθρωπισμού. Βεβαιούται δε δια τούτου η περί της καταγωγής της εταιρείας έκφρασις και πεποίθησις της προ ολίγου τότε χρόνου ιδρυθείσης Μεγάλης Στοάς της Αγγλίας, ήτις εν τω συντάγματι αυτής εχαρακτήρισε τον Πυθαγόραν, τον Πλάτωνα καθώς και τας Ακαδημίας και Εταιρείας του αρχαίου κόσμου ως τους θεμελιωτάς πάσης Μασσωνίας.

Εν τη «Απολογία» ταύτη δίδονται και γενικαί τινες γραμμαί περί της Εταιρείας, βως περιεχούσης φιλοσοφικόν σύστημα – κοσμοθεωρίαν – λακωνικόν και σαφές, άγον ευθέως προς την αλήθειαν.

Εξ όσων εκ της απολογίας ταύτης ηδυνήθημεν να συναγάγωμεν, εν συσχετισμώ και προς τα τεκτονικά κείμενα και σύμβολα και προς συγγράμματα διαπρεπών τεκτόνων πραγματευόμενα περί του θέματος τούτου, η τεκτονική κοσμοθεωρία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων σοβαρωτέρων και βαθυτέρων και τα εξής εν συνόψει θεμελιώδη στοιχεία, των οποίων την συμπλήρωσιν δύναταί τις να αρυσθεί ανατρέχων εις τα συγγενή φιλοσοφικά συστήματα του Πυθαγόρα, του Πλάτωνος και των Νεοπλατωνικών.

Τα πάντα εισίν έν εν παντί, και το εν τούτο ευρίσκεται ολόκληρον εν πάσι τοις πράγμασι. Τούτο, όπερ ολόκληρον εν παντί υπάρχει, είναι η αρχική αιτία. Αιώνιος, αμέτρητος ουσία, εκδηλούσα πνευματικάς δυνάμεις.

Εκ του παντός τούτου παρήχθη παν ον και εν τω παντί τούτω άπαντα τα όντα επιστρέφουσι. Είναι ο έσχατος σκοπός και λόγος απάντων των πραγμάτων...(Keller. Die Freimaurerei).

Αντίθεσις, δυαδισμός (dualismus) μεταξύ του ηθικού και του φυσικού κόσμου δεν υφίσταται. Η ύλη και το πνεύμα είναι εκπόρευσις μιας και της αυτής αρχικής αιτίας. Αμφότερα αποτελούνται εκ της αυτής ουσίας και διαφέρουν μόνον κατά το ποιόν και το ποσόν των εκδηλωθέντων υπ' αυτών νόμων, δυνάμεων και ιδιοτήτων. Κακόν ούτως εν τη φύσει δεν υφίσταται παρά μόνον εις τας διεστραμμένας διανοίας και ψυχάς των ανθρώπων και εις την ατελή αυτών κοινωνικήν οργάνωσιν.

Οι νόμοι της φύσεως και οι νόμοι του πνεύματος είναι εκπόρευσις της μιας και ενιαίας ουσίας και ως αποτέλεσμα έχουν την ισορροπίαν, την τάξιν και την αρμονικήν λειτουργίαν του κόσμου και των όντων. Ο πνευματικός κόσμος αποτελεί εν προς τον φυσικόν. Υπόκειται δε και ούτος εις τους αυτούς ιδίους και αμεταβλήτους καθολικούς νόμους της φύσεως.

Οι νόμοι της φύσεως δεν αντιστρατεύονται την ανύψωσιν του πνεύματος. Απ' εναντίας βοηθούσι το πνεύμα να διατηρήται εν τη υπάρξει, να εκδηλώνη τας δυνάμεις του και να εξελίσσηται, προβιβαζόμενον ούτως εκάστοτε εις ανωτέρας σφαίρας υπάρξεως. Αφ' ου το σύνολον της Φύσεως ασκεί τόσον ευεργετικήν επίδρασιν δια την πρόοδον και την ευδαιμονίαν του πνεύματος, τούτο οφείλει προς αυτήν σεβασμόν και λατρείαν.

Παν ό,τι υπαγορεύεται υπό του φυσικού νόμου εν σχέσει προς τον άνθρωπον, πληροί σκοπόν δια την ύπαρξίν του, δια την ανάπτυξίν του, δια την προαγωγήν του και δέον να απολαμβάνη σεβασμού εκ μέρους του ανθρώπου.

Η ανθρωπίνη ψυχή τελειοποιείται δια της αναπτύξεως όλων των ικανοτήτων και δυνάμεων, ων είναι επιδεκτική. Αν μη αναπτύξη τας γνώσεις της, και εξαγνίση τα αισθήματά της εις το φως της αγάπης προς παν ον, δεν δύναται να τελειοποιηθή, διότι ευρίσκεται εις αντίθεσιν προς την φύσιν της, προς τον φυσικόν νόμον, όστις υπαγορεύει εις αυτήν το ενσυνείδητον και την αρμονίαν αυτής προς το σύνολον και προς τα καθέκαστα της φύσεως. Η καλλιέργεια των διανοητικών και ψυχικών δυνάμεων και μόνη άγει προς την τελειότητα.

Η ψυχή δεν δύναται να εκδηλώση τας ικανότητας και δυνάμεις αυτής άνευ του οργανισμού. Αυτός παρέχει τας πολυτίμους δι' αυτήν αισθήσεις, δια των οποίων αποκτά γνώσιν της περιβαλλούσης αυτήν φύσεως. Αυτός παρέχει το μέσον της ενεργείας, δι' ου αύτη κινείται και δρα. Ο οργανισμός λοιπόν δεν αποτελεί δια την ψυχήν εχθρόν, τον οποίον πρέπει αύτη να κατανικήση και υποτάξη, αλλά φίλον και συνεργάτην, τον οποίον πρέπει να θεραπεύη και του οποίου τας δυνάμεις πρέπει να κρατύνη.

Το παν ζη. Ουδέν δημιουργείται. Ουδέν καταστρέφεται. Η θνητότης δεν είναι ή φαινομενικόν αποτέλεσμα απωλείας της ισορροπίας. Ό,τι καλούμεν θάνατον δεν δύναται να είναι ή μια των πολλαπλών εκδηλώσεων της ζωής. Εκτός της ατομικής μορφής, παν ό,τι υπήρξε και θα υπάρξη είναι αιώνιον. Η γέννησις δεν είναι ή σχετική αφετηρία. Ο θάνατος σχετικόν τέλος. Αμφότερα δε εκδηλώσεις της ζωής, ήτις δεν έχει αρχήν ουδέ τέλος. Ο θάνατος είναι η έναρξις μιας νέας ζωής.

Ο άνθρωπος έχει δικαίωμα επί της αθανασίας. Το δικαίωμα τούτο επιβάλλει εις αυτόν το καθήκον να την κατακτήση δι' ευρρύθμου χρήσεως όλων των ιδιοτήτων, αίτινες ενυπάρχουν εν αυτώ.

ΑΝΤΩΝΙΟΣ Γ. ΑΝΔΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ

ΕΚΔΟΣΙΣ Β'

ΑΘΗΝΑΙ 1965