Τα νησιά που περιβάλλονται από όλες τις πλευρές από την ταραγμένη θάλασσα που κλυδωνίζεται, προκαλούν, απο πολύ παλιά, μια αίσθηση μυστηρίου στο μυαλό των ανθρώπων. Μια σειρά από προλήψεις, μύθους και παραμύθια συγκεντρώνονται γύρω από την προέλευσή τους και γύρω από τα πλάσματα που κατοικούν σ' αυτά. Οι ναυτικοί πιστεύουν ακόμη ότι κάποια νησιά αποτελούν κατοικίες κακόβουλων πνευμάτων, τα οποία υψώνονται ξαφνικά πάνω από τα κύματα με σκοπό να κοροϊδέψουν και να ενοχλήσουν τους ναυτικούς και τους ψαράδες, και να ανατρέψουν τους υπολογισμούς τους. Μεταξύ των ναυτικών κυκλοφορεί ακόμη και σήμερα η δοξασία ότι κάποιες στιγμές, όταν υποφέρουν από την πείνα ή βασανίζονται από την δίψα, εμφανίζονται στην επιφάνεια του νερού πράσινα νησιά, τα οποία όμως δεν μπορούν να τα πλησιάσουν. Η δοξασία αυτή συνδέεται αναμφίβολα με το φαινόμενο του αντικατοπτρισμού και της οφθαλμαπάτης, γεγονός που συμβαίνει συχνά στους ναυαγούς. Τέτοιες στιγμές, ενώ ο ωκεανός γύρω τους είναι έρημος, εμφανίζονται στον μακρινό ορίζοντα πλοία να διασχίζουν τη θάλασσα.
Στις ακτές των Στενών της Μάγχης υπάρχει η δοξασία για τα νησιά που επιπλέουν, και οι ναυτικοί υποστηρίζουν ότι πρόκειται για βουνά που βρίσκονται στο βυθό της θάλασσας, κομματιασμένα από ηφαιστιακές εκρήξεις. Κάποιοι ναύτες ισχυρίζονται ότι έχουν δει τέτοια νησιά με τα ίδια τους τα μάτια. Απομακρύνονται όμως βιαστικά από τα πλοία, τα οποία δεν μπορούν ποτέ να τα φτάσουν. Τα νησιά καθοδηγούνται από ένα δαίμονα ο οποίος κυβερνά τις ψυχές των πνιγμένων που τους άξιζε να πάνε στην κόλαση και είναι επομένως καταδικασμένοι να παραμείνουν στα μυστηριώδη αυτά νησιά μέχρι την Ημέρα της Κρίσης. Πάνω σε κάποια απ' αυτά τα νησιά ακούγονται καθαρά οι βρυχηθμοί άγριων ζώων και το να τα συναντήσει κάποιος θεωρείται από τους ναυτικούς κακός οιωνός.
Αυτές οι δοξασίες και οι προλήψεις – που υπάρχουν ακόμη μεταξύ των ναυτικών – είναι κατάλοιπα του παρελθόντος και συναντώνται στις μυθολογίες πολλών εθνών.
Στο σκοτεινό και μακρινό παρελθόν, λένε οι κάτοικοι της Χαβάης, όταν ο ωκεανός κάλυπτε όλη την επιφάνεια της γης, ένα γιγάντιο πουλί γέννησε ένα αυγό, το οποίο, αφού εκκολάφτηκε από τον ήλιο, δημιούργησε το νησί της Χαβάης. Σύμφωνα με τους Ιάπωνες, τα νησιά δημιουργήθηκαν από την ένωση των Ισανάγκι και των Ισανάμι. Οι κάτοικοι της Πολυνησίας αφηγούνται πως τα νησιά έπεσαν από τα Ουράνια με τη θέληση των Θεών. Τα παλιότερα χρόνια υπήρχαν στο ουράνιο στερέωμα πέντε φεγγάρια, που μάγευαν με ένα μοχθηρό ξόρκι εκείνους που τα κοιτούσαν, οι οποίοι ξαφνικά προσβάλλονταν από μια περίεργη μορφή τρέλας. Ο Θεός Ταάβρα, εξόρκισε αυτά τα φεγγάρια και τα έριξε στη θάλασσα, όπου αποτέλεσαν πέντε διαφορετικά νησιά.
Οι κάτοικοι της Ταϊτής διηγούνται ότι, μια φορά κι έναν καιρό υπήρχε στο ουράνιο στερέωμα ένα φεγγάρι πολύ πιο φωτεινό από το σημερινό. Οι θεοί, καθώς διασκέδαζαν, το έκαναν κομμάτια και το έρριξαν στη θάλασσα. Σύμφωνα με πολλές παραδόσεις, που τα ίχνη τους μπορούν να βρεθούν στην αρχαιότητα, τα νησιά δημιουργήθηκαν από τους θεούς με σκοπό να παρέχουν άσυλο είτε στους θεούς που καταδιώκονταν είτε σε ήρωες που βρίσκονταν σε κίνδυνο. Για παράδειγμα, το νησί της Δήλου βρισκόταν για πολύ καιρό κάτω από το νερό και εμφανίστηκε ξαφνικά πάνω στα αφρισμένα κύματα για να προσφέρει άσυλο στη Λητώ.
Οι Ιάπωνες διηγούνται πως οι θεοί πέταξαν τη νήσο Άβα στον ωκεανό με σκοπό να βοηθήσουν τον Χιρούγκο στη δυστυχία του, όταν τον παρέσερνε το ρεύμα ενώ βρισκόταν πάνω στο ελαφρύ του κανό από μπαμπού.
Τα νησιά που σχηματίζουν συμπλέγματα στον Ειρηνικό Ωκεανό λέγεται ότι τα ψάρεψαν οι θεοί από το βυθό. Έτσι ο Ισανάγκι, ο θεός των Ιαπώνων, έψαχνε μια μέρα τη θάλασσα με το ραβδί του για να ανακαλύψει τον κόσμο που βρισκόταν στο βυθό της και έτσι δημιούργησε το νησί Ονοκόρο.
Σύμφωνα με αρχαίους θρύλους της Ελλάδας, των Σκανδιναβικών χωρών και της Ωκεανίας, τα νησιά δημιουργήθηκαν από κομμάτια γης που τα έριξαν στη θάλασσα οι ήρωες και οι ημίθεοι. Ο Ιάσονας πρόσταξε τον Εύφημο να ρίξει στη θάλασσα το κομμάτι γης, απο χώμα της Λιβύης, που του έδωσε ο Τρίτωνας, και από εκεί προέκυψε το νησί Καλλίστη. Το Έντα του Σνόρι αναφέρει ότι ο Γκιλφ, ο βασιλιάς της Σουηδίας, δώρισε σε κάποια άγνωστη νέα τόση γη όση μπορούσαν να οργώσουν τέσσερα βόδια σε μια μέρα. Εκείνη έζεψε τέσσερα βόδια, τα οποία είχε γεννήσει με ένα γίγαντα, και το υνί μπήκε τόσο βαθιά στη γη, που ένα κομμάτι της σκίστηκε. Τα βόδια έσυραν αυτό το κομμάτι μέχρι τη θάλασσα και έτσι δημιουργήθηκε το νησί Σίλαντ.
Υπάρχουν πάρα πολλές ιστορίες και θρύλοι που αναφέρονται σε νησιά που επιπλέουν και τα οποία, όπως ισχυρίζονται οι παλιοί ναυτικοί, υπήρχαν στον ωκεανό. Ο Πλίνιος αναφέρει κάμποσα τέτοια νησιά και για πολύ καιρό οι άνθρωποι πίστευαν ότι η Ιρλανδία ήταν ένα νησί που επέπλεε στον καιρό του Κατακλυσμού. Η δοξασία για νησιά που επιπλέουν υπήρχε κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και εξακολουθεί να υπάρχει στη σύγχρονη εποχή. Οι θρύλοι που αναφέρονται σ' αυτά τα νησιά στηρίζονται χωρίς αμφιβολία στην ύπαρξη πελώριων παγόβουνων που επιπλέουν στους Πόλους. Οι ναύτες λένε ότι τα νησιά που επιπλέουν είναι οι κατοικίες κακών δαιμόνων της θάλασσας που προσπαθούν να παραπλανήσουν τους ναυτικούς. Ένα από τα νησιά αυτά είναι το Γκάμμερς Ορ, το οποίο εμφανίζεται ανάμεσα στους υφάλους κοντά στη Στοκχόλμη. Ο βαρόνος Γκριπενχάιμ διηγείται ότι αναζητούσε μάταια αυτό το νησί, όταν ξαφνικά μια μέρα αντιλήφθηκε τρία ακρωτήρια πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
“Αυτό είναι χωρίς αμφιβολία το Γκάμμερς Ορ, έτσι δεν είναι;”, ρώτησε τον πλοηγό.
“Δεν ξέρω”, του απάντησε εκείνος, “αλλά να είσαι σίγουρος ότι αυτό που βλέπουμε τώρα προμηνύει είτε άγρια καταιγίδα είτε αφθονία ψαριών”.
Πολλές νορβηγικές παραδόσεις σχετίζονται με νησιά που επιπλέουν. Μακριά, στην ανοιχτή θάλασσα, στον ισθμό του Χέλγκολαντ, υπάρχει μια μικρή αμμώδης όχθη με το όνομα Σάντφλοσεν. Είναι το ιδανικό μέρος για ψάρεμα, αλλά είναι δύσκολο να βρεθεί διότι πλέει από το ένα μέρος στο άλλο. Η αμμώδης αυτή όχθη δεν βρισκόταν πάντοτε στο βυθό της θάλασσας. Τον παλιό καιρό ήταν ένα νησί που ανήκε σε ένα χωρικό από το Χέλγκολαντ, ο οποίος είχε χτίσει εκεί μια καλύβα για καλοκαιρινό καταφύγιο. Οι ψαράδες και οι ναυτικοί υποστήριζαν ότι συχνά άκουγαν ήχους από γέλια και μουσική, και κάθε είδους θορύβους να έρχονται από την αμμώδη όχθη, η οποία από καιρό σε καιρό ξεπρόβαλλε μέσα από τη θάλασσα σαν ένα όμορφο νησί. Για το λόγο αυτό απέφευγαν το μέρος.
Στις ακτές της Μάγχης επικρατεί ακόμη η πίστη στην ύπαξη νησιών που επιπλέουν. Οι ναυτικοί λένε ότι πρόκειται για βουνά που ξεριζώνονται από το βυθό της θάλασσας εξαιτίας ηφαιστικών εκρήξεων. Κάποιοι ναυτικοί ισχυρίζονται επίσης ότι υπάρχουν νησιά που φρουρούνται από δράκους, οι οποίοι εμποδίζουν την αποβίβαση σε αυτά. Συχνά ακούγεται ένα δυνατό σφύριγμα και από τον ήχο αυτό οι ναυτικοί καταλαβαίνουν ότι βρίσκονται σε κάποια απόσταση από τη συνηθισμένη ρότα των πλοίων – και στα οποία είναι δύσκολη η αποβίβαση – εξάπτουν, όπως είναι φυσικό, τη φαντασία των ναυτικών. Θεωρούσαν πως αυτά τα νησιά ήταν οι κατοικίες περίεργων και ασυνήθιστων πλασμάτων, όπως οι Γίγαντες και οι Αμαζόνες, οι νεράιδες και οι ημίθεες.
Ένας κάτοικος της Ταϊτης μίλησε στο ναύαρχο Κουκ για ένα νησί, στο οποίο κατοικούσαν γίγαντες τόσο ψηλοί όσο το κεντρικό κατάρτι ενός πλοίου. Συνήθως ήταν φιλικοί, όταν όμως εξοργίζονταν μπορούσαν να αρπάξουν οποιονδήποτε και να τον ρίξουν στη θάλασσα σαν να ήταν πετραδάκι. Η δύναμή τους ήταν τέτοια, που μπορούσαν να κουβαλήσουν στην πλάτη τους ένα μεγάλο καράβι. Τα αρχαία κείμενα, εμπνευσμένα χωρίς αμφιβολία από τις ιστορίες των ναυτικών της αρχαιότητας, κάνουν λόγο για κάποια νησιά, όπου κατοικούσαν γυναίκες που πρόσφεραν φιλοξενία σε ναυτικούς και θαλασσοπόρους και, περιβάλλοντας τους με τις ηδονές μιας θαλάσσιας Καπούα, τους έκαναν να ξεχνούν τους κινδύνους της θάλασσας και το σκοπό του ταξιδιού τους. Αφορμή για τη δημιουργία πολλών τέτοιων μύθων υπήρξε, χωρίς αμφιβολία, η ελαφρότητα των ηθών που χαρακτήριζε τις γυναίκες των νησιών του Ειρηνικού, οι οποίες δεν αρνούνταν τίποτε στους ναυτικούς, φτάνοντας δε ακόμη και στο σημείο να ξεφορτωθούν τους συζύγους τους.
Οι σύντροφοι του Ιάσονα κρατήθηκαν για αρκετές μέρες στο νησί της Λήμνου από τις γυναίκες που ζούσαν εκεί. Ο δανός ήρωας, Όλγκερ Ντάνσκε, κρατήθηκε σε ένα μαγεμένο νησί από μια νεράιδα, ακριβώς όπως ο Οδυσσέας κρατήθηκε από την Καλυψώ στο νησί της. Ορισμένα νησιά του ωκεανού ονομάζονται από άραβες γεωγράφους “τα νησιά των αθάνατων γυναικών”. Στα νησιά Φίτζι, ακόμη και σήμερα, πιστεύουν πως ένα νησί κατοικείται από τέτοιες γυναίκες.
Εκτός όμως από τα μαγεμένα νησιά που κατοικούνται από ελκυστικές γυναίκες γεμάτες χάρη, υποτίθεται πως υπάρχουν και κάποια άλλα νησιά που κατοικούνται από τερατώδη και φοβερά πλάσματα. Άραβες θαλασσοπόροι κάνουν λόγο για μυστηριώδη νησιά που κατοικούνται από τέρατα. Το δάσος που καλύπτει την επιφάνεια του νησιού Γουάκ λέγεται ότι αποτελείται από δέντρα, που από τα κλαδιά τους, αντί για φρούτα, κρέμονται – πιασμένα από τα μαλλιά – διαμελισμένα κορμιά γυναικών χωρίς χέρια και πόδια. Σύμφωνα με μια σκανδιναβική παράδοση, το νησί Χόρνουμ είναι στοιχειωμένο από τα φαντάσματα κλεφτών, δολοφόνων και ναυτικών που έχουν πνιγεί.
Στη Βρετάνη επικρατεί ακόμη και στις μέρες μας η πίστη ότι υπάρχουν νησιά, στα οποία οι ψυχές των νεκρών μεταφέρονται με βάρκες τις καλοκαιρινές βραδιές. Όταν η θάλασσα είναι γαλήνια, μπορεί κανείς να ακούσει τον ήχο από τα κουπιά που σχίζουν το νερό, ενώ μπορεί να δει λευκές σκιές να στέκουν μετέωρες πάνω από τα μαύρα σκάφη. Στο Τερέ-Νούβε υπάρχει ένα νησί που ονομάζεται το νησί των Νεκρών, το οποίο υποτίθεται πως είναι το καταφύγιο των ψυχών όλων των πνιγμένων ανθρώπων.
Angelo S. Rappoport
Οι Κόσμοι της Θάλασσας
(Ιστορίες και Μύθοι από τους Ωκεανούς και τα Πελάγη)
Μετάφραση Όλγα Γκαρτζονίκα
Εκδόσεις ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου