ΖΕΝ η σοφία των κόαν

Πως άραγε να προλογίσει κάποιος μια τέτοια παρουσίαση για το Ζεν;

Οτιδήποτε και αν προσπαθούσε να πει δεν θα ήταν Ζεν αφού το Ζεν δεν έχει σχέση με το νου.

Ίσως απλά θα πρότεινε να γυρίσετε την επόμενη σελίδα και να προσπαθήσετε να νιώσετε.

Το να νιώσει κανείς, όπως το να δει κάτι διαφορετικό σε ένα ηλιοβασίλεμα, είναι η ανθρώπινη κληρονομιά και δόξα.

Ας μπούμε λοιπόν μέσα στο Ζεν...

Έτσι απλά...

---

---

Το να περπατάει κανείς είναι Ζεν.

Το να κάθεται είναι Ζεν.

Το να μιλάει ή να σωπαίνει

το να κινείται ή να σταματά

Ζεν είναι μονάχα.

---

Όταν ο ερωδιός στέκει στο χιόνι

το τοπίο δεν είναι πια το ίδιο.

---

Αυτός που ξέρει δεν μιλά.

Αυτός που μιλά δεν ξέρει.

---

Ο Δρόμος είναι σαν το Διάστημα.

Τίποτε δεν του λείπει

τίποτε δεν του περσεύει.

Αν δεν το βλέπεις

είναι γιατί έχεις προτιμήσεις.

---

Παντοτινά και αιώνια

αποκαλύπτεται στους ανθρώπους.

---

Πάνω από τα ξερά κλαδιά πετάει ο χρυσός φοίνικας.

Γύρω από το μαραμένο δέντρο

γυρνάει ο πολύτιμος ελέφαντας.

---

Αν η χρυσόσκονη είναι πολύτιμη

θολώνει την όραση.

---

Πρόσεξε όσα λές.

Κι όσα λες να τα τηρείς και να τα εφαρμόζεις.

---

Ό,τι υπάρχει μέσα, υπάρχει και έξω.

Εκείνο που δεν έχει σώμα

μέσα στο σώμα κρύβεται.

Όποιος κατανοεί την αλήθεια αυτή

σύντομα θα σπάσει τα δεσμά του.

---

Ο μεσαίος δρόμος

είναι αυτός που δεν έχει μέση,

ούτε δύο πλευρές.

Όταν σε ενοχλεί ο αντικειμενικός κόσμος,

αυτή είναι η μια πλευρά.

Όταν ο νους σου είναι ταραγμένος,

είναι η άλλη.

Όταν δεν υπάρχει ούτε η μια

ούτε η άλλη πλευρά,

δεν υπάρχει ούτε η μέση.

Αυτός είναι ο μέσαίος δρόμος.

---

Για δέκα χρόνια δεν μπορούσα να γυρίσω πίσω.

Τώρα έχω ξεχάσει και το δρόμο.

---

Ακόμα και μια οργισμένη γροθιά

δε χτυπάει ένα χαμογελαστό πρόσωπο.

---

Η γνώση είναι λαθεμένη κατανόηση.

Η έλλειψη γνώσης είναι τυφλή άγνοια.

Το Τάο είναι σαν τον κενό ουρανό.

Εκεί, έχει μήπως σημασία το σωστό ή το λάθος;

λάθος;

---

Ένας άνθρωπος μπορεί να φαίνεται ανόητος

κι ωστόσο να μην είναι.

Μπορεί να φυλάει τη σοφία του με προσοχή.

---

Το μωρό κοιτάζει όλη τη μέρα

τα διάφορα πράγματα

χωρίς να παίζει τα βλέφαρα.

Είναι γιατί τα μάτια του

δεν εστιάζονται κάπου συγκεκριμένα.

Πηγαίνουν παντού και γίνονται ένα με όλα.

Αν δεν το κατάλαβες, αυτή είναι η προϋπόθεση

για ένα νου καθάριο.

---

Λόγια, σκέψεις. Όσο προσκολούμαστε σε αυτά

τόσο χάνουμε την ουσία.

Απέχω από λόγια και σκέψεις,

κινούμαι ελεύθερος παντού.

Σταματώ να τρέχω πίσω από φαντάσματα.

---

Γύρω μας γεννιούνται πράγματα, κανείς όμως

δεν ξέρει από που.

Μόνα τους έρχονται χωρίς κανείς

να βλέπει την πύλη από όπου μπαίνουν.

Οι άνθρωποι παίρνουν στα σοβαρά

μόνο τη γνώση που είναι γνωστή.

Να οφεληθούν δεν ξέρουν από το Άγνωστο

ούτε να προσεγγίσουν τη γνώμη του.

Δεν είναι αυτό η Άγνοια.

---

Να ζεις μέσα στον κόσμο

αλλά να μην κολλάς στη σκόνη του.

Όταν βλέπεις κάποιον

να κάνει μια καλή πράξη μιμήσου τον.

Κι όταν κάνει μια λαθεμένη απόφευγέ την.

---

-Τι είναι το μονοπάτι Δάσκαλε;

-Η καθημερινή ζωή.

---

Πόσες φορές για χάρη σου

δεν κατέβηκα στη σπηλιά του γαλάζιου

δράκοντα;

---

Είπε ο Δάσκαλος στους μαθητές:

Δεν καταλαβαίνω το Ζεν.

Δεν υπάρχει τίποτε για να σας δείξω.

Γι' αυτό μην περιμένετε όρθιοι να βρείτε κάτι

από το τίποτε.

Φωτιστείτε μόνοι σας, αν θέλετε.

Αν υπάρχει κάτι, βρείτε το μόνοι σας.

---

-Πως απελευθερώνεται κανείς;

-Υπήρξε ποτέ δέσμιος;

---

Δεν μπορείς να το συλλάβεις με τη σκέψη.

Αλλά και χωρίς αυτήν,

δεν μπορείς να το αναζητήσεις.

Απόφευγε το κακό.

Κάνε μονάχα το καλό.

Τη σκέψη κράτα καθαρή.

Όλοι οι Βούδδες δεν είπαν τίποτε άλλο.

---

Όχι σκέψη.

Όχι συλλογισμός.

Όχι ανάλυση.

Όχι καλλιέργεια.

Όχι προσοχή.

Άσε το να φανεί από μόνο του.

---

Όταν πάψει το πουλί να κελαηδάει,

το βουνό γίνεται ακόμα πιο σιωπηλό.

---

Μοναχικός και φοβερός στην όψη, δεν καυχάται,

αλλά σταθερός στον τόπο του

κρίνει ποιός είναι φίδι και ποιός δράκοντας.

---

Πως η χλόη, που δεν αναπτύσσεται,

μπορεί και κρύβει τον πολύτιμο ελέφαντα;

---

-Τι είναι Τάο;

-Ένας δράκοντας που βρυχάται

μέσα σε ένα ξερό κούτσουρο.

---

Το ένα μοιάζει να βρίσκεται μέσα σε όλα.

Κι όλα μοιάζουν να βρίσκονται στο ένα.

---

Τυλιγμένος στα άσπρα σύννεφα

δεν βλέπει τα άσπρα σύννεφα.

Απορροφημένος στον ήχο του νερού που κυλάει,

δεν ακούει το νερό που κυλάει.

---

Ο ήλιος και το φεγγάρι

δεν μπορούν να το φωτίσουν πλήρως.

Ο ουρανός και η γη δεν μπορούν

να το αποκρύψουν πλήρως.

---

Τι θαύμα! Τι μεγαλείο!

Κουβαλάω ξύλα, βγάζω νερό απ' το πηγάδι!

---

Με το ραβδί στον ώμο του

δεν ενδιαφέρεται για κανέναν,

μα ακολουθεί το δρόμο του,

ανεβαίνοντας γοργά από κορφή σε κορφή.

---

Ο σοφός έχει το νου του σαν καθρέφτη.

Δεν κρατά τίποτε.

Δεν αρνείται τίποτε.

Δέχεται αλλά δεν παρακρατεί.

---

Δεν μπορείς να το περιγράψεις

ούτε να το ζωγραφίσεις.

Δεν μπορείς να το θαυμάσεις.

Ούτε να το αισθανθείς.

Αυτός είναι ο Εαυτός σου ο αληθινός.

Κι αν ο κόσμος όλος χαθεί, αυτός δεν θα χαθεί.

---

Δάσκαλε, τι είναι η Φώτιση;

Κάνε μου τη χάρη να μη σκορπάς εδώ

τις βρωμιές σου.

---

-Τι είναι το σπαθί δίχως κόψη;

-Είναι αυτό που δεν στομώνει, ούτε σκουριάζει.

-Και τι πετυχαίνει;

-Κόβει ό,τι αγγίζει.

-Και όταν δεν αγγίζει τίποτε;

-Τότε κόβει όλα τα κεφάλια.

-Είναι φυσικό να κόβει ό,τι αγγίζει,

αλλά πως κόβει όλα τα κεφάλια;

-Είναι γιατί βάζει τέλος στο καθετί;

-Τότε γίνεται παντού γνωστό,

ότι αυτό το ξίφος υπάρχει.

---

Όταν έρχεται μια ευκαιρία

μην την αφήσεις να περάσει.

Πρίν κάνεις όμως κάτι σκέψου δυο φορές.

---

Αν πραγματικά αγαπώ τον εαυτό μου

δεν πρέπει να τον αγαπώ.

Αν θέλω να τον προφυλάξω

δεν πρέπει να τον προφυλάξω.

---

Οι αρετές παιδιά είναι της αυτοπειθαρχίας.

Δεν πέφτουν μόνες τους από τον ουρανό.

Στ' αλήθεια δεν είναι σαν το χιόνι ή τη βροχή.

---

Σύμφωνα με το σπόρο έρχεται κι ο καρπός.

Όποιος κάνει καλό, καλό θερίζει

κι όποιος κάνει κακό, τέτοιο θα βρει.

Έτσι έλεγαν οι παλιοί σοφοί.

---

Από το Νου ξεπηδούν αμέτρητα πράγματα

Εξαρτώνται από τη διακριτική ικανότητα

του Νου και τη συνήθεια.

Όλα αυτά οι άνθρωποι ονομάζουν εξωτερικό κόσμο

αν και στην πραγματικότητα δεν υπάρχει.

Είναι ο Νους που φαίνεται

σαν πλήθος από πράγματα.

Σώμα, αποκτήματα και ιδέες

δεν είναι παρά Νους.

---

Όλα τα πράγματα είναι παροδικά.

Από γέννηση σε θάνατο πηγαίνουν.

Βάλε τέλος σε γέννηση και θάνατο

για να φανεί η μακάρια αταραξία.

---

-Τι σημαίνει Ζεν;

-Τρία κιλά λινάρι.

---

Αυτός που νικά τους άλλους είναι δυνατός.

Όποιος όμως νικά τον εαυτό του

είναι αληθινά πανίσχυρος.

---

Ένας μοναχός ρώτησε:

“Ποιό είναι το κατοικητήριο του Νου;”

Ο Δάσκαλος απάντησε:

“Ο Νους κατοικεί εκεί

όπου δεν υπάρχει το κατοικητήριο”.

“Τι εννοείτε όταν λέτε ότι δεν υπάρχει

κατοικητήριο;”

“Όταν ο νους δεν κατοικεί

σε κανένα συγκεκριμένο αντικείμενο,

λέμε ότι κατοικεί εκεί

όπου δεν υπάρχει κατοικητήριο”.

---

Αν μου δώσεις κάτι

χωρίς να χρησιμοποιήσεις τα χέρια σου,

τότε θα σε πλησιάσω

χωρίς να χρησιμοποιήσω τα πόδια μου.

---

Τι είναι το Ζεν;

Τούβλα και πέτρες.

Τι είναι το Τάο;

Ένα κομμάτι ξύλο.

---

Όλα τα πράγματα επιστρέφουν στο Ένα.

Το Ένα που επιστρέφει;

---

Εκεί που η ταραχή δεν φτάνει,

που η γαλήνη μόνο βασιλεύει,

εκεί είναι ο κατάλληλος τόπος

για να βρυχώνται τα λιοντάρια.

Όλα τα άλλα ζώα κρατιώνται μακριά

και τα πουλιά δεν πλησιάζουν.

---

Πολυλογία και διανόηση.

Όσο μεγαλύτερα είναι αυτά

τόσο ευκολότερα το δρόμο χάνεις.

Έτσι όσο περισσότερο μπορείς

μακρυά τους μείνε,

αν θες το Δρόμο να κάνεις χωρίς κόπο πολύ.

---

Όταν οι άλλοι με κακολογούν

τους λογαριάζω για δασκάλους.

Αν τότε δεν τους δείξω εχθρότητα

φυτρώνει μέσα μου αγάπη και ταπεινότητα

που έρχονται από το Αγέννητο.

---

Να μη λυπάσαι ποτέ για το παρελθόν.

Κοίτα μπροστά.

---

Όλα τα πράγματα είναι σαν όνειρα,

σαν οφθαλμαπάτη, σαν φυσαλίδα και σκιά.

Είναι σαν σταγόνες δροσιάς,

σαν λάμψεις αστραπής:

έτσι θα έπρεπε να θεωρούνται.

---

Η ημέρα αυτή δεν θα ξανάρθει.

---

Πριν μελετήσεις το Ζεν,

τα βουνά είναι βουνά και τα ποτάμια ποτάμια.

Όταν αρχίσεις να μελετάς το Ζεν

τα βουνά δεν είναι πια βουνά

ούτε τα ποτάμια ποτάμια.

Αλλά όταν αποκτήσεις τη φώτιση

τα βουνά ξαναγίνονται βουνά και τα

ποτάμια ποτάμια.

---

Αν προσπαθήσεις να πετύχεις ηρεμία,

σταματώντας την κίνηση,

μια τέτοια ηρεμία θα είναι πάντα σε κίνηση.

ΖΕΝ η σοφία των κόαν

Επιμέλεια ύλης: Κώστας Παχίδης

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ