Το Φεβρουάριο του 1885, στις αγγλικές φυλακές συνέβη ένα από τα πιο ονειρικά περιστατικά του βιβλίου μας, ένα περιστατικό που οι υλιστές θεωρούν πραγματικό. Κάθε χαρακτήρας όμως που ενέχεται στο περιστατικό αυτό, αποσύρθηκε σιγά-σιγά από το προσκήνιο, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει πιθανότατα αυτήν τη στιγμή κανένας επιζών. Κάθε τόσο, οι τοίχοι των φυλακών έπρεπε να επισκευάζονται γιατί έπεφταν. Και λόγω της σκουριάς, οι σιδερένιες μπάρες εξαφανίζονταν.
Στις 23 Φεβρουαρίου 1885 – όπως έχουμε συνηθίσει να καθορίζουμε με χαριτωμένο μας τρόπο – λες και η 23η Φεβρουαρίου, που βασίζεται στο σχετικό ρυθμό του ήλιου στον ουρανό μας, είναι αληθινή – λες και θα μπορούσαμε να πούμε με βεβαιότητα που ακριβώς τελειώνει ο Ιανουάριος και που αρχίζει ο Φεβρουάριος – λες και κάποιος θα μπορούσε να διαλέξει στην πραγματικότητα μια περίοδο του χρόνου, και να πει με σιγουριά πως το έτος 1885 υπάρχει στ' αλήθεια...
Νωρίς το πρωί, - όπως έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε με το χαριτωμένο μας τρόπο – κάποια χρονική στιγμή της 23ης Φεβρουαρίου 1885, ο John Lee περίμενε στο κελί του στο Exeter της Αγγλίας, να τον κρεμάσουν.
Μέσα στη μικρή πέτρινη αυλή με τις σιδερένιες μπάρες, ο John Lee προσπέρασε μια σειρά από ακίνητους και ασυγκίνητους μάρτυρες, και οδηγήθηκε στο ικρίωμα. Παρόντες τη στιγμή εκείνη ήταν και κάποιοι εκπρόσωποι του τύπου. Αν και είχαν αποφασίσει πως η στιγμή απαιτούσε μια επαγγελματική και ασυγκίνητη στάση μπροστά στο μελλοθάνατο, δεν υπήρχε τίποτε στην περίπτωση του Lee που θα μπορούσε να τους συγκινήσει. Το έγκλημά του ήταν συνηθισμένο και αποκρουστικό. Ο Lee ήταν ένας εργάτης που ζούσε με μια γριά γυναίκα που είχε μια μικρή περιουσία και τη σκότωσε για να τη ληστέψει. Έτσι ο Lee πέρασε μπροστά από μια ασυγκίνητη κι ακίνητη ομάδα ανθρώπων που έμοιαζαν με πέτρες. Ήταν μια σκηνή μηχανικής και στερεότυπης απονομής δικαιοσύνης, πανομοιότυπη με οποιαδήποτε άλλη παρόμοια σκηνή.
Του πέρασαν τη θηλιά στο λαιμό, και τον έβαλαν να σταθεί πάνω από την καταπακτή που υπήρχε στο ικρίωμα. Το πορτάκι της καταπακτής άνοιγε με την κίνηση ενός μοχλού. Αν κάποιος τραβούσε το μοχλό, το πορτάκι της καταπακτής άνοιγε...
O John Lee, που δεν είχε ούτε ένα φίλο, και δεν είχε ούτε ένα δολάριο στην τσέπη...
Ο σερίφης του Exeter, πίσω από τον οποίο βρισκόταν ολόκληρη η Μεγάλη Βρετανία...
Ο σερίφης έκανε μια κίνηση με το χέρι του. Κι αυτή η κίνηση αντιπροσώπευε τη Δικαιοσύνη της Μεγάλης Βρετανίας.
Ο μοχλός τραβήχτηκε αλλά η καταπακτή δεν άνοιξε. Ο John Lee στεκόταν ακόμα εκεί, με τη θηλιά στο λαιμό του, όρθιος πάνω στο ικρίωμα.
Όλοι ήταν αμήχανοι. Κανονικά θα έπρεπε να απαγχονιστεί. Όλα τα πράγματα πρέπει να γίνονται με τον τρόπο που πρέπει να γίνονται, αυτό όμως που αντίκρυζαν την ώρα εκείνη θεωρούνταν απρέπεια και χοντροκοπιά. Ασχολήθηκαν με το μοχλό. Ο μοχλός όμως δεν είχε κανένα απολύτως πρόβλημα: το μόνο του πρόβλημα ήταν πως αν τον τραβούσες με τον John Lee όρθιο πάνω από την καταπακτή, το πορτάκι δεν άνοιγε.
Το όλο περιστατικό δεν ήταν λογικό. Και ποιά είναι η διαδικασία που ακολουθείται απέναντι σ' έναν άνθρωπο που στέκεται όρθιος ενώ θα έπρεπε να κουνιέται πέρα δώθε μ' ένα σκοινί στο λαιμό; Ο σερίφης διέταξε να τον οδηγήσουν πίσω στο κελί του.
Οι άνθρωποι στη φυλακή εκείνη σεν ήταν τόσο αναίσθητοι. Ταράχτηκαν κι άρχισαν να συζητάνε το επεισόδιο μεταξύ τους σε ομάδες. Μα τίποτα απ' όλα όσα λέγονταν δεν θα βοηθούσε τον John Lee. Κι αυτό ακριβώς είναι που αποκαλώ Αμείλικτη Πραγματικότητα. Ο σερίφης δεν ταράχτηκε καθόλου. Έχω μια σημείωση γι' αυτόν, μετά από είκοσι χρόνια: είχε προβλήματα με τη θρησκευτική ομάδα στην οποία ανήκε, επείδή είχε παραγγείλει κι είχε πιει βαρελίσια μπύρα.
Οι φύλακες εξέτασαν το ζήτημα του μοχλού εξονυχιστικά – μόνο που δεν υπήρχε και τίποτα για να εξετάσουν εξονυχιστικά. Κάθε φορά που κατέβαζαν το μοχλό, χωρίς τον John Lee πάνω στην καταπακτή, το πορτάκι άνοιγε, όπως ακριβώς έπρεπε άλλωστε να συμβεί. Ένας από τους φρουρούς στάθηκε πάνω στην καταπακτή, κρατώντας στο χέρι του τη θηλιά. Τράβηξαν τον μοχλό, η καταπακτή άνοιξε, όπως ακριβώς έπρεπε να συμβεί, κι ο φρουρός έπεσε κάτω όπως ακριβώς έπρεπε να πέσει.
Υπήρχε κάποτε ένα μαγνητικό κοριτσάκι που δεν μπορούσαν να το σπρώξουν. Ένας άνθρωπος που δεν μπορούσαν να σταυρώσουν. Ένας άνθρωπος που δεν πνιγόταν. Υπήρχε κι εκείνος ο άνθρωπος που δεν μπορούσαν να φυλακίσουν: ο Χουντίνι. Κι ένα σκυλί που ήταν αδύνατο να χαθεί και που πάντα επέστρεφε.
Ο John Lee οδηγήθηκε ξανά στο ικρίωμα. Οι αυτόπτες μάρτυρες δεν ήξεραν αν έπρεπε να φοβούνται μπροστά στο θέαμα που θα επακολουθούσε ή όχι. Αλλά, έτσι κι αλλιώς, αυτό που είχε συμβεί ήταν ένα από εκείνα τα πράγματα που δεν μπορούσαν να εξηγηθούν λογικά και που δεν υπήρχε καμία περίπτωση να ξανασυμβεί...
Ή τουλάχιστον δεν θα μπορούσε να ξανασυμβεί μπροστά σε κάποιον καθηγητή πανεπιστημίου – ή και σε οποιοδήποτε άλλο που γνώριζε τους νόμους της μηχανικής και της φυσικής – και, σε οποιονδήποτε άλλο που δεν είχε σκοπό να αμφισβητήσει αυτό που σίγουρα θα υποστήριζε ένας καθηγήτής πανεπιστημίου, πως δηλαδή, η καταπακτή θα έπρεπε να ανοίξει στα σίγουρα...
Τράβηξαν το μοχλό.
Η καταπακτή δεν άνοιξε.
Ο John Lee στεκόταν όρθιος.
Την πρώτη φορά που ο John Lee πέρασε μπροστά από τους εκπροσώπους του τύπου και τους υπόλοιπους τοπικούς αντιπροσώπους που προσκλήθηκαν στην τελετή απαγχονισμού, θεωρούταν αδιανόητο για τον καθένα από αυτούς να κουνηθεί από τη νοητή γραμμή όπου στεκόταν. Τη δεύτερη φορά όμως, η επαγγελματική ιδιότητα ενός γιατρού, τον ώθησε να μεσολαβήσει. Υπήρχαν και ορισμένοι που έτρεμαν στη θέση τους. Ο σερίφης είπε πως ο John Lee είχε καταδικαστεί στην αγχόνη, και πως ο απαγχονισμός θα γινόταν.
Έκαναν ό,τι μπορούσαν. Καμιά πρόταση; Κάποιος είπε πως οι βροχές μπορεί να επηρέασαν την ξύλινη καταπακτή. Σε καμία όμως από τις δοκιμές δεν είχε παρατηρηθεί το παραμικρό πρόβλημα: για κάθε ενδεχόμενο πάντως, ένας φρουρός έξυσε την κάσα της καταπακτής για την περίπτωση που το ξύλο είχε φουσκώσει εξαιτίας της υγρασίας. Έκαναν μερικές ακόμα δοκιμές και η καταπακτή άνοιγε κάθε φορά, ακριβώς όπως έπρεπε.
Τον έβαλαν πάνω στην καταπακτή.
Το πορτάκι δεν άνοιξε.
Όλη αυτή η σκηνή της επαναλαμβανόμενης προσπάθειας απαγχονισμού, διαλύθηκε γρήγορα σαν να ήταν μια ονειρική εικόνα. Οι εκπρόσωποι του τύπου αποσύρθηκαν ή έφυγαν. Οι εκπρόσωποι του τύπου έτρεχαν στους δρόμους του Exeter. Έτρεχαν στους δρόμους και ξεφώνιζαν τα νέα, για τον άνθρωπο που δεν μπορούσε να κρεμαστεί. Τα νεύρα του σερίφη που είχε προσπαθήσει τόσο πολύ να δικαιολογήσει το αξίωμα και τη θέση του, είχαν γίνει κομμάτια. Προσπάθησε να κάνει κάτι, μετά κάτι άλλο - “Πάρτε τον από μπροστά μου”, φώναξε στο τέλος, έξω φρενών. Τηλεφώνησε στους ανωτέρους του. Οι ανώτεροί του θορυβημένοι από το γεγονός ενέκριναν μια χρονική παράταση στην εκτέλεση της ποινής.
Το ζήτημα τέθηκε προς συζήτηση στο κοινοβούλιο, όπου κάποιοι ανήγγειλαν την ήττα της δικαιοσύνης από τη δεισιδαιμονία. Όπως και να έχει το πράγμα, κανείς δεν τόλμησε να επαναλάβει ξανά την εκτέλεση. Η ποινή του Lee μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη, αλλά αποφυλακίστηκε το Δεκέμβριο του 1907. Την περίοδο εκεινη, οι εφημερίδες επανέλαβαν την ιστορία του (Lloyd' s Weekly News του Λονδίνου, 5 Ιανουαρίου 1908).
Κάτι δεν ήθελε να κρεμαστεί ο Lee.
Και ο Lee δεν κρεμάστηκε.
Προσπάθησα να σκεφτώ κάποια συμβατική εξήγηση για την περίπτωση του John Lee. Όλες οι προσπάθειες να τον κρεμάσουν είχαν αποτύχει. Και δεν είχε στην τσέπη του ούτε ένα δολάριο.
Ίσως να υπάρχουν κάποιες συνηθισμένες εξηγήσεις που δεν σκέφτηκα: πιστεύω όμως πως η εξήγηση που σκέφτηκα, ίσως να θεωρείται κάποια μέρα τόσο συνηθισμένη, όσο θεωρούνται τώρα τα αδιαπέραστα μυστήρια του ηλεκτρισμού και της ραδιενέργειας...
Ο ΠΑΡΑΞΕΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΣΑΡΛΣ ΦΟΡΤ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΝΑΟΥΜ ΘΕΟΔΟΣΙΑΔΗΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡΧΕΤΥΠΟ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου