Ενα από τα αρχαία μυστήρια, που επί χιλιάδες χρόνια εορταζόταν στην Αίγυπτο και λίγο πολύ παντού στην περιοχή της Μεσογείου, είναι το μυστήριο της Ισιδος και του Οσίριδος.
Τα μυστήρια συνίσταντο ουσιαστικά στη δραματουργική ιερή αναπαράσταση που εόρταζαν κατά τακτές περιόδους, με βάση ένα αστρονομικό ημερολόγιο, στους περιβόλους των ναών, όπου και επαναλάμβαναν το δράμα της μετασοιχειώσεως ενός ανθρώπου σε Θεό, μέσω του μυστικιστικού θανάτου.
Η πιο σημαντική πηγή αυτού του μύθου, απαρτίζεται από κείμενα χαραγμένα στις πυραμίδες, που αναγονται στην πέμπτη και έκτη δυναστεία.
Εκεί ο Όσιρις αναπαρίσταται ως ένας Φαραώ των αρχαϊκών χρόνων, πρωτογενής υιός του Γκεμπ, θεού της Γης, και της Νουτ, θεάς του Ουρανού, που καθίσταται κυρίαρχος βασιλέας ολόκληρου του κόσμου, γιατί, σε αντιδιαστολή με άλους βασιλείς προήλθε από θεία μήτρα.
Τα κατήγορήματά του είναι φωτεινά, ηλιακά και ακτινοβόλα, υποδηλώνοντας την σταθερότητα, την κεντρικότητα, το ακλόνητο, την δύναμη και την λάμψη. Έφερε τον πολιτισμό, δίδαξε τις τέχνες και τα επαγγέλματα, έδωσε δε στους ανθρώπους οδηγίες επί της μουσικής, της αρχιτεκτονικής, της γεωργίας.
Μαζί με την Ίσιδα, της οποίας είναι αδελφός και σύζυγος, έδωσε στους ανθρώπους το σιτάρι.
Ενώ βασίλευε σε μια ευτυχισμένη Αίγυπτο, ο αδελφός του Σεθ, σκλάβος του φθόνου, της αλαζονείας, της πλεονεξίας, υποστηριζόμενος από μια σπείρα συνωμοτών, τον συνέλαβε, τον φόνευσε και τον πέταξε στο Νείλο.
Με την πάροδο του χρόνου, ο μύθος εμπλουτίσθηκε με διάφορες εκδοχές που προέρχονταν προφανώς από την προφορική παράδοση, η οποία αναφέρεται κυρίως από τον Πλούταρχο, ο οποίος την αναζήτησε στους διαφόρους ναούς της Αιγύπτου. Σύμφωνα με μια τέτοια πηγή, ο Σεθ, υποστηριζόμενος από τους ακολούθους του, προσκάλεσε τον Όσιρι σε μια λαμπρή γιορτή όπου ο Όσιρις πήγε μόνος, δίχως να αναμένει πως θα προδοθεί από τον αδελφό του. Κατά τη διάρκεια του δείπνου, μετά από διάφορες σπονδές, ο Σεθ διέταξε να τοποθετηθεί μπροστά από τους συνδαιτημόνες μια σαρκοφάγος από ξύλο κέδρου, αναγγέλοντας ότι θα την προσέφερε σ' αυτόν από τους παρόντες ο οποίος, πλαγιάζοντας μέσα της, θα την γέμιζε πλήρως με το σώμα του.
Όλοι δοκίμαζαν, αλλά αποτύγχαναν, παρότρυναν δε τον Όσιρι να δικιμάσει κι αυτός. Η σαρκοφάγος είχε φτιαχτεί στα ακριβή μέτρα του Οσίριδος, κατά τρόπο ώστε, ευθύς μόλις μπήκε μέσα της, ο Σεθ κάρφωσε επάνω της το κάλυμμα και αμέσως μετά διέταξε να ριφθεί η σαρκοφάγος που περιείχε τον Όσιρι, μέσα στα νερά του Νείλου, που την μετέφεραν ως την θάλασσα.
Μετά από λίγο χρονικό διάστημα, η σαρκοφάγος προσάραξε στη Φοινίκη, στη γη που ονομαζόταν Βύβλος, και μπλέχτηκε σ' ένα θάμνο που, κατόπιν, την ενσωμάτωσε στον κορμό του.
Ο βασιλέας Μαλκάντρο, περνώντας από την Βύβλο, φρόντισε να κοπεί ο κορμός και έφτιαξε μ' αυτόν μια στήλη που την έθεσε ως σημείο ενάρξεως του εδάφους του βασιλείου του.
Η Ισιδα έκλεψε την στήλη και έβγαλε από μέσα της το σώμα του Οσίριδος, το οποίο μετέφερε στην Αίγυπτο.
Μια άλλη εκδοχή του μύθου, οφειλόμενη κι αυτή στην προφορική παράδοση, μας λέει ότι ο Σεθ, αφού φόνευσε τον Όσιριμ κομμάτιασε το σώμα του σε 14 κομμάτια που τα διέσπειρε σε ολόκληρη την Αίγυπτο. Η Ισιδα, η χήρα, διάνυσε την Χώρια κατά μήκος και κατά πλάτος, και κατόρθωσε να ξαναβρεί 13 από τα 14 τεμάχια του συζύγου της. Το 14ο κομμάτι, ο φαλλός, δεν ξαναβρέθηκε, γιατί, όταν έπεσε στον Νείλο, τον έφαγε ένα ψάρι.
Η Ίσιδα ανασυνέθεσε τέλεια τα 13 τεμάχια του Οσίριδος και, αναλαμβάνοντας την μορφή ενός γύπα, στάθηκε από πάνω του και, με μαγικά έργα, κινώντας τα φτερά της, προσέλκυσε μέσα από το σώμα το σπέρμα με το οποίο έμεινε έγκυος φέροντας στον κόσμο τον Ωρο. Εν τω μεταξύ, ο Σεθ ολοκλήρωσε το ιερόσυλο έργο του, σφετεριζόμενος τον θρόνο της Αιγύπτου.
Για να γλυτώσει το νεογέννητο από την οργή του Σεθ, η Ισιδα κρύφτηκε στους βάλτους, όπου ανάθρεψε τον Ωρο, τον εκδικητή του πατέρα του.
Αργότερα, ο Ωρος προκάλεσε σε μονομαχία τον Σεθ και ξαναπήρε το βασίλειό του, αλλά το συμβούλιο των Θεών έθεσε τον Σεθ στο πλευρό του Ωρου ως αντιβασιλέα.
Οι παραδοσιακές και μυητικές αναφορές αυτού του μύθου είναι σαφείς.
Παραδοσιακές αναφορές:
1.Ο Όσιρις είναι Βασιλέας και Αρχιερέας.
Οντας πρωτογενής υιός του Θεού της Γης (του γκεμπ) και της Θεάς του Ουρανού (της Νουτ), είναι ένας αυθεντικός αρχιερέας, ένας ποντίφηκας, αυτός που ίσταται μεταξύ γης και ουρανού.
Ακόμα και η Ισιδα έχει την ίδια φύση μ' αυτόν, όντας σύζυγος και αδελφή του. Αυτή είναι ο θρόνος του Βασιλέα, είναι η ισχύς. Και οι δύο μαζί αποτελούν το ηλιακό ζεύγος που ανήκει στον θείο κόσμο και συμμετέχει στον κόσμο του γίγνεσθαι. Μαζί, αντιπροσωπεύουν τα αρχέτυπα του άνδρα και της γυναίκας.
2.Η προδοσία του Σεθ, αδελφού του Οσίριδος, χαρακτηρίζει μια έλλειψη του Οσίριδος, που αντιστοιχεί στην πτώση από το είναι στο γίγνεσθαι, σ' ένα πέρασμα από μια εποχή σε μια άλλη, προφανώς στο πέρασμα από την εποχή του Χρυσού στην εποχή του Αργύρου.
Το σώμα που κατακερματίσθηκε σε 14 κομμάτια, είναι μια σαφής κοσμική αναφορά. Πράγματι, για τους Αιγυπτίους, ο ζωδιακός απαρτιζόταν από 14 αστερισμούς όπου, μεταξύ των άλλων αστερισμών που είναι γνωστοί και σε μας, υπάρχουν ακόμα και ο Πολικός, ο ονομαζόμενος “Μηρός” και ο “Αλφα Ντρακόνις”, ο ονομαζόμενος “Φτερωτός Κροκόδειλος”.
Τα 14 κομμάτια, διάσπαρτα σ' ολόκληρη την αίγυπτο, επιβεβαιώνουν μια έλλειψη της Παραδόσεως δηλώνοντας ότι ο αρχαίος μύθος διαρέθηκε σε διάφορα κομμάτια.
3.Η Ισιδα που ξεκινά την αναζήτηση των διαφόρων τεμαχίων του Οσίριδος, αντιπροσωπεύει την ανθρωπότητα η οποία, έχοντας χάσει το δικό της σημείο αναφοράς, καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να το ξαναβρεί θέτοντας από κοινού τα διάφορα κομμάτια της Παραδόσεως ως μίτο της Αριάδνης.
4.Το 14ο τεμάχιο, ο φαλλός, που δεν ξαναβρέθηκε γιατί το έφαγε ένα ψάρι, χαρακτηρίζει επί πλέον, την έλλειψη πνευματικής ρώμης και σημαίνει ότι μονάχα η γυναικεία πνευματικότητα εγείρεται ως σωτηρία και συντηρήτρια της εν δυνάμει πνευματικής ρώμης. Πράγματι, το ψάρι, ως πλάσμα του ύδατος, είναι γυναικείο σύμβολο.
5.Ανάλογη σημασία αναλαμβάνει η μεταμόρφωση της Ισιδας σε γύπα ο οποίος ίσταται επί του ανασυντεθειμένου Οσίριδος έλκοντας το σπέρμα μέσα απ' αυτόν και, κατόπιν, προκαλεί την γέννηση του Ωρου, θεού υιού της χήρας και όχι του θεού πατρός.
Μυητικές αναφορές:
1.Η έλλειψη πνευματικής ρώμης, χαρακτηρίζει στον Όσιρι μια κάθοδο επιπέδου, μια συσκότιση της ηλιακής ιδιότητάς του, μια μείωση των θείων ιδιοτήτων. Για να μπορέσει να επιστρέψει στις ρίζες του, πρέπει να πεθάνει για να ξαναγεννηθεί.
2.Ο μύθος της Ισιδας και του Οσίριδος διηγείται την μυητική πορεία που θα πρέπει να διασχίσει ο “πεπτωκώς” άνθρωπος για να μπορέσει να επανενσωματωθεί. Ο Όσιρις αντιπροσωπεύει τον πεπτωκότα και κατακερματισμένο άνδρα. Το δράμα του είναι το δράμα του άνδρα που, έχοντας καταστεί σκλάβος του γίγνεσθαι, προδίδει τον εαυτό του.
Στο δράμα θα πρέπει να θεωρήσουμε τα διάφορα πρόσωπα ως ένα μόνον, ως τον Όσιρι, σε διάφορες όψεις του. Κατά την αναπαράσταση, οι δίαφορες όψεις καθίστανται απαραιτήτως πρόσωπα.
Ο Σεθ, δευτερογενής αδελφός του Οσίριδος, υιός της ίδιας μητέρας και του ίδιου πατέρα, έχει ανθρώπινη και θεία φύση όπως ο Όσιρις. Αυτός είναι μια όψη της “πτώσεως” του Οσίριδος, της ελλέιψεως της πνευματικής ρώμης, είναι η σκιά του Οσίριδος, το αρνητικό και τελλουρικό τμήμα του. Κανείς δεν μπορεί να προδώσει τον άνδρα, ει μόνον ο ίδιος του ο εαυτός.
Ο Όσιρις άκουσε το αρνητικό τμήμα του εαυτού του, τον Σεθ, διατάζοντας τον δικό του θάνατο, γιατί μόνο μέσω του δικού του θανάτου και του περάσματος μέσα από τα ύδατα μπορούσε να ξαναγεννηθεί και, αφου θα γνώριζε το βασίλειο του υπερπέραν, να γίνει Θεός της “άλλης γης”.
Στο δράμα η Ισις αντιπροσωπεύει την συμπαντική δύναμη, το θηλυκό που συνδέεται με τον σύζυγό της. Η δράση της μέσω της οποίας θα ξαναδωθεί αιώνια ζωή στον Όσιρι, μας δηλώνει ότι δεν είναι δυνατόν να ξαναγεννηθεί ο άνδρας αν δεν ξαναγεννηθεί και η γυναίκα. Και εδώ σκιαγραφείται μια μορφή δυτικού ταντρισμού που εφαρμοζόταν στην Αίγυπτο.
3.Το δράμα του Οσίριδος συνδέεται στενά με την Αλχημική λειτουργία που, κατά την διεξαγωγή και την ολοκλήρωσή της, δεν μπορεί να παραβλέψει την εξυψωτική δράση της γυναίκας, του φιλοσοφικού υδραργύρου, ούτε και της ερμηνευτικής μεθόδου.
Ο δια του κατακερματισμού θάνατος είναι το Solve, η ανασύνθεση, με τα έργα της Ισιδας, είναι το Coagula.
Βρισκόμαστε στην αποκορύφωση της Μυητικής Παραδόσως που, από τους αρχαϊκούς χρόνους μέχρι σήμερα, συνεχίζει να βασανίζει τον άνθρωπο κατά την αναζήτηση του εαυτού του και κατά την άσβεστη ανάγκη του για υπέρβαση.
4.Η περισυλλογή των τεμαχίων του Οσίριδος, η γέννηση του Ωρου και η νίκη επί του Σεθ είναι όψεις που αντιστοιχούν στην αποκατάσταση του Οσίριδος, στην αναγέννησή του που ήταν συνέπεια της νίκης επί των δικών του ελαττωμάτων και επί των δικών του παθών.
Τέλος η απαγόρευση καταστροφής του Σεθ, ο οποίος τοποθετήθηκε δίπλα στον νικητή στην εναλλακτική θέση του αντιβασιλέα, σημαίνει ότι καμμία δύναμη δεν πρέπει να καταστραφεί, αλλά μάλλον να μεταστοιχειωθεί και να εξουσιασθεί.
SEBASTIANO CARACCIOLO
Η ΕΡΜΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΤΟΝ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ALDEBARAN
ΔΙΑΘΕΣΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου